VNG: rapport Lodders biedt aanknopingspunten
11.04.2008
Het rapport van de commissie Lodders bevat interessante
aanknopingspunten voor de discussie over decentralisatie van taken
naar provincies en gemeenten. De VNG vindt een slagvaardige overheid
van groot belang. Krachtige gemeenten zijn daarvan de basis. Meer
beleidsruimte, meer gedecentraliseerde bevoegdheden en minder
specifieke uitkeringen geven de gemeenten nog meer de kans vorm te
geven aan een duurzame samenleving.
De VNG is daarom blij dat de commissie Lodders pleit voor een zeer
terughoudende rol van de provincies op het gebied van zorg en welzijn.
De commissie sluit zich daarbij aan bij het standpunt van de VNG dat
het sociale domein bij uitstek thuishoort bij gemeenten. Bevreemdend
is wel dat de commissie de evaluatie van de jeugdzorg aan het einde
van de kabinetsperiode niet wil doorkruisen. De VNG pleit ervoor om
juist ook de jeugdzorg over te hevelen naar de gemeenten. Gemeenten
kunnen hun rol op sociaal terrein immers beter waarmaken wanneer er
een duidelijke taakverdeling komt tussen provincies en gemeenten.
Daarnaast moeten gemeenten natuurlijk ook beschikken over voldoende
financiële middelen om deze rol waar te maken.
Het primaat van gemeenten op het sociale domein betekent niet dat zij
geen rol spelen op het fysieke terrein. Voor de ruimtelijke ordening
geldt dat voor de lokale situatie gemeenten ook hier de
verantwoordelijke bestuurslaag zijn. Provincies dienen zich te richten
op de bovenlokale ordening. Strijdig hiermee is het voorstel van de
commissie Lodders om de ISV-gelden voor de betrokken gemeenten toe te
voegen aan het provinciefonds. De VNG stelt voor om de financiële
middelen rechtstreeks aan de betrokken gemeenten toe te kennen door
gebruik te maken van de decentralisatie-uitkering in het
Gemeentefonds. Zo wordt papieren rompslomp voorkomen en komt het geld
terecht daar waar het terecht moet komen; lokaal in de wijken.
Het uitgangspunt is en blijft decentraal wat kan, centraal wat moet.
Bij discussies rond decentralisatie moet de dienstverlening aan de
burger steeds centraal staan. Maatschappelijke problemen kunnen het
beste worden opgelost door het bestuur zo dicht mogelijk bij de burger
te leggen. Burgers spreken immers niet één van de overheden aan, maar
onderkennen slechts één overheid.
Voor de VNG is de gemeente de eerste overheid die het dichtst bij de
mensen staat. Taken van provincies moeten vanuit dat perspectief
worden beoordeeld. In dit licht ziet de VNG voor de provincie in
beginsel een toezichthoudende en arbitrerende rol. Alleen bij
aantoonbare meerwaarde en bij hoge uitzondering heeft de provincie een
regisserende of uitvoerende rol. De commissie Lodders ziet een plek
voor de provincies als opdrachtnemer van het rijk en opdrachtgever van
de gemeenten. Hier kan in de ogen van de VNG geen sprake van zijn; de
commissie zadelt de provincies op met een niet waar te maken ambitie.
Het rapport Lodders biedt samen met het komende rapport over
decentralisatie naar gemeenten wel de bouwstenen om tot een
uitgebalanceerd geheel van decentralisatievoorstellen te komen. Dit
rapport wordt op 4 juni tijdens het VNG-congres gepresenteerd door de
Interbestuurlijke taakgroep gemeenten. De wens van de commissie
Lodders om voor die tijd al een akkoord te sluiten tussen Rijk en
provincies is dan ook weinig realistisch. Daarvoor is de onderlinge
verwevenheid tussen de drie overheden nu eenmaal te groot.
Den Haag, 11 april 2008
Vereniging Nederlandse Gemeenten