Bacteriën in zeewater en dynamische veranderingen in plankton
Dubbeloratie UvA-biologen Lucas Stal en Jef Huisman
Tijdens een dubbeloratie op vrijdag 11 april geven Jef Huisman en Lucas Stal inzicht in de nieuwe vakgebieden Aquatische Microbiologie en Mariene Microbiologie. Stal gaat in op de overweldigende diversiteit aan bacteriën in zeeën en oceanen. Huisman bespreekt de dynamische veranderingen in plankton.
In zijn inaugurele rede getiteld Een Zee van Bacteriën gaat prof. dr. Lucas Stal, bijzonder hoogleraar Mariene Microbiologie, in op de overweldigende diversiteit aan bacteriën in zee en oceaan. In een milliliter zeewater bevinden zich gemiddeld honderdduizend tot een miljoen bacteriën en tot 10 miljoen virussen. We kunnen slechts 0.1 tot 1% van deze bacteriën en virussen in het laboratorium isoleren, opkweken en bestuderen. Van de overige 99.9% weten we veel minder, maar we kunnen hun aanwezigheid detecteren aan de hand van hun DNA. Bacteriën spelen een cruciale rol bij het ontstaan en in stand houden van het leven op onze planeet. Ze zijn verantwoordelijk voor meer dan de helft van de totale CO2-invang door fotosynthese in zee en voor 100% van de stikstofinvang. Een bijzondere rol spelen de cyanobacteriën (blauwwieren). Deze micro-organismen hebben 3,5 miljard jaar gelden de fotosynthese 'uitgevonden'. De uitdaging voor de komende jaren is om middels geavanceerde technieken meer inzicht te krijgen in de samenstelling en het functioneren van deze mariene micro-organismen.
Prof. dr. Jef Huisman, hoogleraar Aquatische Microbiologie, bespreekt vervolgens in zijn rede getiteld Chaos en de Plankton Paradox de dynamische veranderingen in plankton. Plankton vormt de basis van het voedselweb in zoet water en zeewater. Het bestaat uit een bonte verzameling van bacteriën, microscopisch kleine algjes (fytoplankton) en beestjes (zoöplankton). Planktonsystemen zijn niet in evenwicht, maar vormen een cocktail van chaos en biodiversiteit. De soortensamenstelling is aan voortdurende veranderingen onderhevig en de aantallen fluctueren op chaotische wijze op en neer. De planktonsamenstelling blijkt zeer gevoelig voor klimaatsverandering. Vooral tijdens warm weer kan algenbloei ontstaan, in het bijzonder in water rijk aan voedingsstoffen. Giftige algensoorten krijgen hierbij soms de overhand, met schadelijke gevolgen voor mens en dier. De uitdaging voor de komende jaren is hier om meer inzicht te krijgen in de complexe veranderingen in de soortensamenstelling van het plankton en de gevolgen van klimaatsverandering voor algengroei in meren en oceanen. De rede van Huisman is gebaseerd op twee recente publicaties in Nature en Science.
De dubbeloratie vindt plaats op vrijdag 11 april om 14.30 uur in de Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam. De toegang is vrij.
Universiteit van Amsterdam
Universiteit van Amsterdam