De Balie, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Stichting Kennisland organiseren een internationale conferentie en een publieksprogramma rond de nieuwe vormen van audiovisuele cultuur die momenteel op internet ontstaan. Deze ontwikkeling zijn primair het gevolg van de exponentieel groeiende mogelijkheden voor publieke toegang tot omroeparchieven, audiovisuele collecties van cultuurinstellingen en de nieuwe vormen van cultuurproductie waarin audiovisuele werken worden uitgewisseld, hergebruikt, gecombineerd en de rechtstreekse verbinding tussen maker en publiek op internet tot stand wordt gebracht.
Doel van dit project:
* Bij een breder cultureel-geïnteresseerd publiek willen we het bewustzijn versterken dat zich momenteel een ongekend rijke bron van culturele kennis, informatie en publiek toegankelijke cultuurproductie op internet en in de nieuwe digitale uitzendvormen ontwikkelt.
* Bij een brede kring van betrokken cultuurmakers, mediamakers, culturele organisaties en initiatieven en andere betrokkenen willen we het bewustzijn aanscherpen dat de duurzaamheid van de nieuwe digitale cultuurbronnen allesbehalve gegarandeerd is en dat zich zeer verschillende opties, modellen en benaderingen aandienen om die duurzaamheid te versterken.
* Overkoepelend willen we laten zien dat er een groot cultureel belang is gemoeid met de nieuwe permanente beschikbaarheid van cultuurproductie middels digitale media en dat het hier om veel meer gaat dan de huis- tuin- en keuken-video's van YouTube (hoewel we die ook geweldig vinden!).
Achtergrond
Er ligt een enorme belofte besloten in het idee van het internet als een publieke schatkamer van kennis, informatie en cultuur. Het ideaalbeeld dat de visionaire bedenkers van nieuwe media als het World Wide Web voor ogen stond was een naadloze wereldwijde toegang tot alle kennis, informatie en alle vormen van culturele productie (muziek, beeld, tekst, film/video en interactieve cultuuruitingen) voor iedereen. Er is nauwelijks een grotere ambitie denkbaar en, zo lijkt het, ook nauwelijks een meer onrealiseerbare.
Des te verrassender is het daarom dat stapje voor stapje, steeds meer van die grootse visie gerealiseerd lijkt te worden. Omroepen, met name op nationaal niveau, digitaliseren hun collecties en maken een steeds groter deel daarvan via internet voor het publiek toegankelijk. Steeds meer culturele instellingen ontdekken dat de technologie geschikt is om eigen producties en projecten te documenteren, live via internet uit te zenden (te 'streamen') en dit nadien voor het publiek permanent beschikbaar te maken. Ook een toenemend aantal musea ontsluiten hun collectie en veel informatie rond en over hun collectie via internet. Anders dan de traditionele notie van "archieven", ontstaan hier actieve plekken waar zich een enorme rijkdom aan culturele productie ontwikkelt.
Een ontwikkeling die daarbij steeds belangrijker wordt is het gezamenlijk produceren van kennis en cultuur; de uitwisseling van informatiebronnen; het collectief delen van kennis; de uitwisseling van muziek, beeld, video en meer. Projecten als Wikipedia, de doe-het-zelf encyclopedie op internet, zijn een publiek begrip geworden. Talloze mensen gebruiken het dagelijks. Maar er zijn ook vele privé-initiatieven om bepaalde vormen van kennis, kleinschalige cultuurproductie en veel meer toegankelijk en zichtbaar te maken en zelfs beschikbaar te maken voor hergebruik (het Creative Commons project ondersteunt dat laatste actief).
Vragen
Wat binnen handbereik lijkt te liggen is een ongekende rijkdom en diversiteit van culturele en kennis-productie, lokaal zowel als wereldwijd, die tegen minimale kosten voor iedere internetgebruiker beschikbaar is. Maar hoe duurzaam zijn deze relatief nieuwe initiatieven? Hoe betrouwbaar zijn ze als een blijvende bron van actuele kennis, als schatkamer van nieuwe en oude cultuur? Hoe kunnen ze de nog steeds zeer snel veranderende technologie bijhouden? Wat is het gevaar dat ze uiteindelijk zelfs geheel zouden kunnen verdwijnen?
Precies over die vraag gaat het project "Economies of the Commons" (de "commons" zijn de gedeelde hulpbronnen en schatkamers - zeg maar de brandstof - van het publieke domein). Wat de initiatiefnemers, De Balie, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en de stichting Kennisland willen deze thematiek uitdiepen in een internationale conferentie van uitzonderlijk hoog niveau, maar tegelijk relatief kleinschalig en tegen een lage en dus uiterst toegankelijke prijs. De conferentie vindt plaats op vrijdag 16 en zaterdag 17 november 2007 in De Balie te Amsterdam. Aan die conferentie koppelen we een hoogwaardig publieksprogramma waarmee een nog breder cultureel geïnteresseerd publiek dan de doelgroep van de conferentie aangesproken kan worden. Het geheel wordt live uitgezonden op internet en is daardoor zowel nationaal als internationaal te volgen. Alle uitzendingen worden vervolgens achteraf vrij beschikbaar gemaakt in een video-archief op internet, samen met context-informatie.
In het project 'Economies of the Commons' onderzoeken we allereerst welke nieuwe vormen van publieke cultuur en welke nieuwe publieke cultuurvormen rond internet zijn ontstaan. Juist waar het gaat om de gezamenlijke productie van cultuur, zoals binnen Wikipedia, of het Creative Commons en binnen andere minder bekende projecten, is de vraag van belang welke vormen van waarde hier eigenlijk ontstaan? Bij een collectief geschreven encyclopedie is het bijvoorbeeld eigenlijk onmogelijk te zeggen van wie de informatie is? Wie bezit het? Niemand en iedereen, zoals traditioneel in het publieke domein zou je moeten zeggen. Maar hoe financier je dat? Vooral ook bij een dergelijk grootschalig en volstrekt internationaal project? Ook sponsor en advertentiegeld is niet a priori de juiste oplossing om het voortbestaan van dergelijke projecten te garanderen. Het probleem is echter urgent - Wikipedia, het paradepaardje van de internationale 'commons' beweging, heeft steeds maar voor 3 a 4 maanden het benodigde geld voor een onzekere toekomst veilig gesteld - haar voortbestaan is dus alles behalve vanzelfsprekend.
Wat de waarde is van nationale museale collecties, de schatkamers van de publieke omroep, of van nationale filmarchieven hoeft nauwelijks te worden uitgelegd. Maar juist hier bieden zich mogelijkheden om andere economische modellen en vormen van waardecreatie te ontwikkelen dan het traditionele collectieve financieringsmodel via de rijksoverheid. Het Franse Institut National de l'Audiovisuel (INA) blijkt bijvoorbeeld heel succesvol in het ontsluiten van haar enorme collectie tegen minimale betaling voor de normale cultuurconsument (en tegen iets hogere betaling voor de professionele gebruiker).
Tegelijk is het voor de gemiddelde internetter de dagelijkse ervaring dat heel veel cultuurproducten (muziek, films, beelden en meer) domweg via zgn. "file-sharing" (uitwissel-) netwerken te vinden zijn; meestal 'non-legaal' in een juridisch schemergebied, maar ook zonder betaling. Een soort piraten-publiek domein, dat weliswaar zonder transparante structuur en zonder recht te doen aan de oorspronkelijke makers, toch een belangrijke vorm van publieke toegankelijkheid van cultuur en kennis realiseert. Het wereldomspannende karakter van internet is bij dit alles tegelijk een bron van rijkdom en een probleem: want zijn het niet vooral de technologisch meest geavanceerde samenlevingen die het meest profiteren, terwijl de cultuur van de minder 'genetwerkten' ("The Global South") gratis voor het opscheppen ligt?
In dit project willen we deze verschillende modellen en schaalniveaus - van de grote nationale initiatieven tot de meest persoonlijke en kleinschalige vormen (en alles wat daartussen ligt) - met elkaar vergelijken. Centraal daarbij staat het enorme culturele belang dat wij in de ontwikkeling van de nieuwe on-line bewaarplaatsen en schatkamers van kennis en cultuur zien, maar ook onze gerede zorgen rondom hun duurzaamheid en overlevingskansen.
Thema's
Het programma wordt ontwikkeld aan de hand van een vijftal categorieën / thema's die kleinschalige en grootschalige organisaties en initiatieven, lokale, nationale en internationale, formele en informele initiatieven met elkaar verbinden.
Nationale audiovisuele archieven
Kijkt naar wat een aantal leidende initiatieven van nationale audiovisuele archieven doen om hun schatkamers te openen voor het publiek via internet (ondermeer het eerder genoemde INA, BBC Creative Archives en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid).
Commons-based peer-production
Hier gaat het om de nieuwe vormen van gezamenlijke cultuurproductie die rond internet zo populair zijn geworden, de mogelijkheden, beperkingen en de meest productieve verdere ontwikkeling van dit belangrijke terrein.
Intangible Cultural Heritage Archives
De culturele rijkdom van niet-westerse culturen moet tegelijk voor het publiek worden geopend en zij moet worden beschermd. Internet biedt daarvoor tal van mogelijkheden maar ook concrete bedreigingen. Er zijn al diverse initiatieven die hier een oplossing voor proberen te vinden. Met dit thema beogen we allereerst een kritische bestandsopname een groter bewustzijn van deze dilemma's te bereiken.
Professionele cultuurproducenten
Hierin wordt ingegaan op de rol en de positie van de professionele cultuurproducenten, makers en instellingen en hun verhouding tot de explosieve groei van cultuurkanalen en bronnen op internet. Zijn de professionals ingehaald door de golfvloed van 'informele' cultuurproductie on-line, of kunnen zij een eigen positie en meerwaarde verwerven?
European Digital Library
Kijkt naar de infrastructurele technologische ontwikkeling op Europees niveau en de rol die de betrokken instituties binnen de EU hierin spelen.
De rechtenproblematiek van de nieuwe on-line cultuurkanalen
Onvermijdelijk is het gesprek over de juridische aspecten van de nieuwe distributiekanalen en publieke schatkamers op internet, de rechten van makers, auteurs en bemiddelaars. Voorafgaand aan de conferentie en het publieksprogramma wordt rondom deze complexe thematiek een apart seminar georganiseerd. De resultaten van dat seminar worden vervolgens gerapporteerd en bediscussieerd in het bredere publieksprogramma (waar juridische 'haarkloverij' natuurlijk geen zin heeft).
Een complete lijst van beoogde sprekers en initiatieven en projecten die wij voor de conferentie uitnodigen is te vinden in het als bijlage bijgesloten projectvoorstel dat specifiek ten behoeve van de conferentie is geschreven. In dit voorstel treft u ook een verdere uitwerking van de bovengenoemde thema's aan.
Beoogde resultaten
* Met de aanwezigheid van een zeer divers en kwalitatief zeer hoogwaardige groep deskundigen en professionals voor deze conferentie in Nederland biedt zich voor het lokale publiek een uitgelezen mogelijkheid een gedegen inzicht te krijgen in de actuele ontwikkelingen op gebied van het internet als audiovisuele culturele schatkamer. Om die rijkdom en het belang daarvan verder te onderstrepen organiseren we naast het reguliere programma van de conferentie ook een publieksprogramma waarin we de problematiek door een vooraanstaande denker op dit terrein uiteen laten zetten en met een buitengewoon deskundig panel in discussie gaan.
* Door het bijeenbrengen en vergelijken van initiatieven op verschillende schaalniveaus, nationaal, internationaal, op het niveau van afzonderlijke cultuurinstellingen, in collectief maar informeel georganiseerde initiatieven en vanuit het perspectief van de individuele maker / cultuurconsument, hopen we over en weer nieuwe inzichten te kunnen verwerven, gedeelde strategieën en problemen te kunnen herkennen en nieuwe samenwerkingsvormen te kunnen stimuleren.
* Door het probleem van de duurzaamheid aan de orde te stellen willen we een constructief-kritisch debat op gang brengen over de vraag hoe en door wie verantwoordelijkheid wordt genomen voor dit belangrijke ontluikende culturele terrein?
* We willen ook besluitvormers en beleidsmakers in de culturele sector aanmoedigen serieus te kijken naar deze nieuwe ontwikkelingen en tegelijk een kritisch oog voor zowel de mogelijkheden als de beperkingen te ontwikkelen, zodat zij meer gericht de meest innovatieve en productieve initiatieven op dit terrein kunnen ondersteunen.
* Om het voorgaande verder te stimuleren wordt tijdens de conferentie ook gewerkt aan een serie duidelijke beleidsaanbevelingen, geadresseerd aan beleidsmakers, professionals en vertegenwoordigers uit politiek en de kunst en cultuurwereld.
Doelgroepen
* Een breed, cultureel geïnteresseerd publiek van cultuurconsumenten in Nederland en daarbuiten die bij uitstek de eerste gebruikers zijn van de zich gestaag ontwikkelende publieke bronnen van informatie en cultuurproductie op internet.
* Musea, bibliotheken en andere publieke cultuurorganisaties.
* Nationale (audiovisuele archieven) & nationale zendgemachtigden.
* Vertegenwoordigers van nieuwe typen cultuurorganisaties (o.a. archive.org, open access publishers, nieuwe media initiatieven van bestaande cultuurorganisaties).
* De divers samengestelde groep mensen die actief bijdragen aan nieuwe typen open organisaties en bewaarplaatsen van kennis op internet (zoals wikipedia, open source en 'open content' projecten).
* Beleidsmakers in de cultuursector en omroepwereld die een beter inzicht willen verkrijgen in de duurzaamheid en het potentieel van deze 'cultural repositories'.
* p2p file sharing en non-legale netwerken waarin deelnemers culturele producten (teksten, beelden, muziek,.films e.d.) uitwisselen via internet.
Praktische informatie
Data
Seminar(s): Donderdag 10 april 2008 - Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Conferentie: Vrijdag 11 april & Zaterdag 12 april 2008 - De Balie, Amsterdam
Venues
De Balie - Centrum voor Cultuur en Politiek, Amsterdam (Conferentie) Kleine Gartmanplantsoen 10
1017 RR Amsterdam
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (seminar ) Bezoekadres:
Media Park, Sumatralaan 45, Hilversum
Postadres:
Postbus 1060
1200 BB Hilversum
Redactie
Martijn Arnoldus - Nederland Kennisland
Sem Bakker - IPR / Auteursrecht specialist
Richard de Boer - De Balie (infopolitics)
Adam Hyde - Floss Manuals
Eric Kluitenberg - De Balie (media)
Johan Oomen - Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid Felix Stalder - Onafhankelijk onderzoeker / Hochschule für Gestalltung, Zürich Leonieke Verhoog - Virtueel Platform
Contact
Eric Kluitenberg (De Balie, Amsterdam)
erick AT balie.nl