Brussel, 3 april 2008
Antitrust: Commissie presenteert beleidsdocument over compensaties voor
consumenten en bedrijven die slachtoffer zijn van inbreuken op
concurrentieregels
De Europese Commissie publiceert een witboek met voorstellen voor een nieuw
model waardoor consumenten en bedrijven compensatie moeten kunnen krijgen
wanneer zij slachtoffer zijn van inbreuken op de antitrustregels (inbreuken
dus op de regels van het EG-Verdrag inzake concurrentiebeperkende zakelijke
praktijken en misbruik van machtspositie). Momenteel zijn er in de meeste
EU-lidstaten grote hinderpalen die consumenten en bedrijven ervan afhouden
om voor de rechter compensatie te eisen in particuliere
schadevergoedingsacties voor inbreuken op de antitrustregels. Het witboek
doet onder meer suggesties om schadeclaims doeltreffender te maken, en toch
de Europese rechtsstelsels en -tradities te respecteren. Het model dat de
Commissie uittekent, is gebaseerd op compensaties die beperkt blijven tot de
vergoeding van de daadwerkelijk geleden schade. Andere kernaanbevelingen
gaan over collectieve acties, openbaarmaking van bewijsmateriaal en de
doorwerking van definitieve besluiten van mededingingsautoriteiten wanneer
er nadien schadevergoedingsacties komen. Deze aanbevelingen zorgen voor een
evenwicht tussen rechten en plichten van de eiser en de beklaagde, en bieden
ook garanties tegen misbruiken van procedures. Belanghebbenden kunnen tot 15
juli 2008 opmerkingen indienen over deze aanbevelingen. De Commissie zal dan
over concrete maatregelen reflecteren, op basis van de reacties die zij op
het witboek heeft ontvangen.
In een reactie verklaarde Neelie Kroes, EU-Commissaris voor
Concurrentiebeleid: "De voorstellen in dit witboek zijn een kwestie
van rechtvaardigheid voor consumenten en bedrijven, die jaarlijks
miljarden euro's verliezen omdat ondernemingen de EU-antitrustregels
overtreden. De slachtoffers hebben recht op compensatie door een
doeltreffend systeem dat de publieke handhaving aanvult, maar toch het
risico op excessen zoals in de VS vermijdt."
Om de naleving van de concurrentieregels uit het EG-Verdrag die
concurrentiebeperkende zakelijke praktijken en het misbruik van
dominante marktposities verbieden (de artikelen 81 en 82), ook echt te
kunnen afdwingen, moeten slachtoffers van inbreuken op het
concurrentierecht (ongeacht of het om consumenten of bedrijven gaat)
recht krijgen op compensatie voor de schade die zij hebben geleden.
Om de slachtoffers van dit soort inbreuken op het concurrentierecht
ook daadwerkelijk toegang tot de rechter te geven, zijn gezamenlijke
inspanningen van de EU en de lidstaten nodig.
Het witboek doet een reeks aanbevelingen die moeten garanderen dat
slachtoffers van inbreuken op het concurrentierecht, toegang hebben
tot goed functionerende mechanismen om volledige compensatie te kunnen
claimen voor de schade die zij hebben geleden. In deze aanbevelingen
is gezocht naar een evenwichtige oplossing voor de vaak weinig
doeltreffende compensatiesystemen zoals die momenteel bestaan, terwijl
toch werd geprobeerd geen prikkels te geven die kunnen leiden tot
overdreven bereidheid tot procederen zoals die in sommige landen
buiten Europa zijn te vinden.
De kernaanbevelingen van het witboek zijn:
* Enkelvoudige schadevergoedingen: de Commissie pleit voor
enkelvoudige schadevergoedingen - in plaats van meervoudige
schadevergoedingen. Dit betekent dat de schade volledig wordt
gecompenseerd, inclusief compensatie van het daadwerkelijke
verlies als gevolg van bv. een concurrentieverstorende
prijsverhoging of de winstderving door een omzetdaling.
Compensatie van de reële waarde van de geleden verliezen houdt ook
een recht op rente in.
* Collectieve acties: vooral consumenten en kmo's met geringe
schade-eisen moeten betere toegang tot de rechter krijgen en
moeten de mogelijkheid krijgen hun claims te bundelen en acties te
beginnen via geschikte belangenbehartigers. Toch moeten er de
nodige garanties komen dat dit soort acties niet leiden tot
ongefundeerde claims. Daarom doet de Commissie, op
antitrustgebied, de aanbeveling om alleen acties toe te staan die
via belangenbehartigers zoals erkende consumentenorganisaties
worden gevoerd, of acties waarbij slachtoffers zich kunnen
aansluiten als ze dat willen (dit in tegenstelling tegen
class-actions die advocatenkantoren aanspannen voor een onbekend
aantal eisers).
* Openbaarmaking: om de rechter een volledig beeld te geven van een
zaak, zouden partijen geen relevant bewijsmateriaal mogen
achterhouden. Openbaarmaking van relevant bewijsmateriaal, onder
toezicht van de rechter, moet helpen zorgen voor een eerlijk
proces, waarbij beide partijen op voet van gelijkheid toegang tot
het bewijsmateriaal hebben. De Commissie doet geen aanbevelingen
voor verdergaande opties (zoals een automatisch recht op
openbaarmaking) die tot proceduremisbruiken kunnen leiden. In
dergelijke gevallen besluiten beklaagden vaak de zaak te schikken
gewoon om de zware kosten te vermijden die uitvoerige, brede
openbaarmaking van bewijsmateriaal met zich kan brengen.
* Definitieve besluiten: om de tijd en kosten van een nieuwe
procedure te vermijden, doet de Commissie de aanbeveling om bij
het voeren van schadevergoedingsacties definitieve besluiten van
de nationale mededingingsautoriteiten als voldoende bewijs van de
inbreuk te laten gelden. Deze regel geldt momenteel al voor
eindbeschikkingen van de Commissie.
Ook al zijn er recent in een aantal lidstaten tekenen van verbetering
waar te nemen, toch zijn de afgelopen decennia in Europa erg weinig
schadeclaims ingediend.
In haar groenboek van 2005 (zie IP/05/1634 en MEMO/05/489)
constateerde de Commissie dat de traditionele regels en procedures
zoals die in de meeste lidstaten voor civiele aansprakelijkheid
gelden, niet geschikt lijken te zijn voor schadezaken wegens inbreuken
op de antitrustregels. Dit soort zaken vergt een complexe feitelijke
en economische analyse.
Het witboek is te vinden op:
http://ec.europa.eu/comm/competition/antitrust/actionsdamages/index.html
Opmerkingen over het witboek kunnen vóór 15 juli 2005 worden gezonden
aan:
comp-damages-actions@ec.europa.eu.
Zie ook MEMO/08/216.
European Union