Ingezonden persbericht
Initiatiefvoorstel
Initiatiefvoorstel Verklaring van Tilburg
Aanleiding
Op 10 januari vond aan de Universiteit van Tilburg een conferentie plaats met als
kernthema: Een Comfortabele Waarheid. Ruim 320 Vlaamse en Nederlandse
economen en andere wetenschappers, politici, vertegenwoordigers vanuit de
vakbeweging en het bedrijfsleven, en mensen afkomstig uit verschillende sociale
bewegingen en organisaties namen aan de conferentie deel. Het doel van de
initiatiefnemers was en is om in beide landen met goede onderbouwing de
urgentie van economische beleidswijzigingen aan de orde te stellen. Met deze
conferentie werd daartoe een belangrijke aanzet gegeven die inmiddels gevolgd
is door de 'Verklaring van Tilburg'. In deze verklaring wordt de overheid
nadrukkelijk uitgenodigd deel te nemen aan de brede alliantie die deze verklaring
ondersteunt en verantwoordelijkheid te nemen voor de overgang naar een
waarlijk duurzame en solidaire economie. Met dit voorstel wil de SP fractie deze
uitnodiging aannemen en de gemeenteraad en het college van Tilburg oproepen
dit voorbeeld te volgen.
Verklaring van Tilburg
In de Verklaring van Tilburg roepen burgers op tot een heroriëntatie van
economieën. De gangbare fixatie op economische groei moet plaats maken voor
sturingsinstrumenten en meetindicatoren die rekening houden duurzaamheid,
solidariteit, kwaliteit van leven en menselijk geluk in het Noordelijk en het
Zuidelijk deel van de wereld. Om dit te bereiken benoemt de Verklaring van
Tilburg zes speerpunten:
1. De bevolking moet erop worden voorbereid dat de groei van materiële
consumptie per hoofd van de bevolking voorbij is;
2. Personele en bedrijfsinkomens moeten beperkt worden ten gunste van
versterking van de financiële investeringen in milieubehoud en in
besparingen van menselijke en natuurlijke hulpbronnen, de mondiale
herverdeling van welvaart en ontwikkeling, de instandhouding van het
sociale en ecologische 'kapitaal' van de samenleving, het afbouwen van
investeringen en consumptie- en productiepatronen die niet duurzaam
zijn, meer vrije tijd én meer werkgelegenheid gericht op het ontwikkelen en
in stand houden van duurzame en solidaire productie en consumptie, op zorg
en op culturele ontplooiing;
SP eerste weg links
SP afdeling Tilburg, Piushaven 29, 5017 AN Tilburg
T (013) 5802320 F (013) 5802318 E tilburg@sp.nl I www.tilburg.sp.nl
Tripleclick hier voor RSS nieuwsfeed
3. Er moet een permanent overlegorgaan komen tussen de belangrijkste
maatschappelijke actoren, gericht op duurzaamheid en solidariteit;
4. Er moet gestreefd worden naar een maximering van het netto inkomen, via
overleg en zo nodig regulering;
5. Het belastingsysteem wordt omgevormd zodat duurzame energievormen en
milieubesparingen er direct baat bij hebben, en mens- en milieubelastende en
energieverslindende vormen van productie en consumptie sterker worden
belast en arbeid minder.
6. De overheden gaat alomvattende productnormen ontwikkelen waarin aan
gezondheidsaspecten aandacht wordt gegeven, maar ook de efficiëntie van
het gebruik van menselijke en natuurlijke hulpbronnen wordt
gemaximaliseerd.
De volledige tekst van de verklaring van Tilburg is als bijlage toegevoegd.
Besluit
De gemeenteraad van Tilburg spreekt haar waardering uit voor de initiatiefnemers
van de conferentie 'Een comfortabele Waarheid' en de Verklaring van Tilburg en
onderschrijft de in de verklaring genoemde doelstellingen en speerpunten. De
gemeenteraad erkent dat ook zij een verantwoordelijkheid draagt in de omslag naar
een duurzame en solidaire economie en streeft er naar in toekomstige beleidskeuzes
hier ook naar te handelen. Daarnaast draagt de raad het college op een concrete
bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van dit initiatief door samen met de
UvT het gastheerschap van de vervolgconferentie in 2010 op zich te nemen.
Johan van den Hout
SP Fractie
Verklaring van Tilburg - Een comfortabele waarheid
Heroriëntering nationale economieën
Wij, burgers van Nederland en Vlaanderen, en van Europa, roepen op tot een
ingrijpende heroriëntering van onze economieën. Wij worden gemotiveerd door de
snel gegroeide urgentie van wereldwijde vraagstukken als de klimaatverandering en
de uitputting van de aarde, de blijvend wijdverbreide armoede en de toenemende
mondiale ongelijkheid. Die urgentie dwingt ons om de noodzakelijke transitie aan de
orde te stellen van alle rijkere economieën, dus ook die van België, Nederland en
Europa. Hoe ingrijpend de omslag of trendbreuk die we voor ogen hebben ook zal
zijn, deze zal geen afbreuk doen aan het welzijn. Zij behoedt ons daarentegen juist
voor nog grotere problemen in de toekomst op het vlak van gezondheid en
milieudegradatie, van een verder toenemende mondiale armoedekloof, en van
gewapende conflicten en vluchtelingenstromen. Wij verkeren in de comfortabele
positie dat de koerswijziging nu nog mogelijk is.
Fixatie op economische groei
Op 10 januari 2008 vond aan de Universiteit van Tilburg een conferentie plaats over
een omslag naar een meer duurzame en solidaire economie. Daar werd de gangbare
fixatie op economische groei onder kritiek gesteld. Ook werd uitgebreid gesproken
over de noodzaak van andere indicatoren voor economische ontwikkeling dan het
Bruto Binnenlands Product (BBP). Ruim 300 mensen kwamen naar deze Nederlands-
Vlaamse conferentie. Zij waren afkomstig uit alle categorieën van de samenleving:
andersglobalisten, ondernemers, economen, vakbondsvertegenwoordigers, politici,
milieukundigen, boeren, onderzoekers en docenten van allerlei snit, werkers in
gezondheidszorg en maatschappelijk werk...
Ingrijpende omslag
Al deze mensen vonden elkaar op de urgentie van een ingrijpende omslag in de
richting waarin de economie zich ontwikkelt. In een forumdebat gaven enkele politici
en vertegenwoordigers van vakbeweging en bedrijfsleven aan de urgentie hiervan
een cijfer 9, op een schaal van 1 (niet urgent) tot 10 (meest urgent). Een verlaging
van het nationaal inkomen, zoals dat traditioneel wordt gemeten, werd zelfs
aanvaardbaar geacht. De comfortabele constatering daarbij is dat de welvaart niet
hoeft te dalen, integendeel.
Hoogtemeters
Brede steun was er op de conferentie met name onder de aanwezige economen -
voor de stelling dat we voor deze omslag andere stuurinstrumenten nodig hebben
dan het BBP. Deze traditionele indicator is een snelheidsmeter van de economie en
geeft slechts aan hoe hard we geld verdienen, ongeacht of dat nu nuttige producten
en diensten oplevert of schade toebrengt aan mens en milieu. We hebben echter
vooral hoogtemeters nodig, die aangeven hoe ver we af zijn van een duurzame en
solidaire economie. Zouden wij bijvoorbeeld de Ecologische Voetafdruk als maatstaf
hanteren, dan wordt zichtbaar dat het verbruik van onze landen van materialen,
ruimte en fossiele brandstoffen met ongeveer tweederde zou moeten verminderen
om duurzaam te zijn. Die vermindering zou bovendien binnen een afzienbare termijn
van bijvoorbeeld tien jaar behaald moeten zijn, willen wij voorkomen dat over dertig
à veertig jaar twee aardbollen nodig zijn om onze materiële welvaart op peil te
houden.
Alternatieve meetinstrumenten
Tot onze comfortabele waarheid behoort ook dat wij nu beschikken over alternatieve
meetinstrumenten die geen van allen perfect zijn, maar hun bestaansrecht hebben
bewezen. Naast de al genoemde Ecologische Voetafdruk beschikken wij over de
index Duurzaam Nationaal Inkomen (DNI) en de Index for Sustainable Economic
Welfare (ISEW). Ook zijn er indexen die het welzijn, de tevredenheid en het geluk
van mensen in kaart brengen. De conferentie concludeerde dat het een goede zaak
is niet geforceerd naar één enkele allesomvattende indicator te streven. Er kan zelfs
winst in schuilen wanneer naast elkaar een aantal indicatoren blijft bestaan. Deze
zijn aanvullend om de afstand tot echte duurzaamheid en solidariteit aan te geven.
Welvaart in het zuiden
De stelling werd gedragen dat er in de economieën van het Zuiden onmiskenbaar
groei van de welvaart moet plaatsvinden teneinde miljarden armen
bestaanszekerheid te kunnen garanderen. Dat zal onvermijdelijk ook een groei in
verbruik van materialen en energie betekenen. Tegelijk was duidelijk dat in de
economieën van het Noorden in materiële zin (dus in termen van het verbruik van
materiaal, ruimte en fossiele brandstoffen) krimp moet plaatsvinden, maar dat er
geen vermindering van het welzijn zou hoeven op te treden. Een wezenlijke
herverdeling dringt zich op. gemeenschappelijk gedragen toekomstbeeld Er is
dringend behoefte aan een gemeenschappelijk gedragen toekomstbeeld, in
intensiteit vergelijkbaar met bijvoorbeeld de droom van Martin Luther King en dat de
gemeenschappelijke strategie tot omvorming van de bestaande, reeds rijke
Noordelijke economieën zal kunnen dragen en inspireren. Een fundamentele
omvorming of conversie van de samenleving is mogelijk. Dat wordt aangetoond door
zowel de inzet van de Amerikaanse samenleving ten tijde van de New Deal, als door
de omvorming van de Britse economie aan het begin van de Tweede Wereldoorlog,
die gedragen werd door de bevolking. Een breed maatschappelijk gedragen en
positief gestelde oproep is nodig om de samenleving tot een koerswijziging in de
richting van meer duurzaamheid en solidariteit te enthousiasmeren. Dat zal geen
onrealistisch juichverhaal mogen zijn dat `met groei en technologie alles wel opgelost
zal worden'. Maar het zal ook geen doemverhaal zijn dat `we terugmoeten naar de
jaren 30'. Op de eeuwige vraag `Is er ruimte voor groei?' kan het antwoord alleen
luiden: 'Ja, maar dan wel in termen van meer duurzaamheid, meer solidariteit, meer
kwaliteit van leven, en daarom ook meer menselijk geluk in Noord en Zuid'
Speerpunten
In meer praktische zin bleek ook een eensgezindheid te bestaan over de eerste
stappen die te nemen zijn. Die groeiende consensus kan in de volgende speerpunten
worden samengevat.
a) Een sociaal-cultureel speerpunt: de bevolking dient er langs diverse wegen
(media, politiek, onderwijs) op te worden voorbereid dat de onafgebroken
sinterklaasavond van een doorgroeiende materiële consumptie per hoofd van de
bevolking en alsmaar uitdijen van de fysieke investeringen voorbij is.
b) Een structureel speerpunt: voor de noodzakelijke matiging van het materiële
verbruik door bedrijven en gezinnen zullen beperkingen van de personele en
bedrijfsinkomens onontbeerlijk zijn. De hierdoor ontstane financiële ruimte wordt
primair benut voor:
- de versterking van de investeringen in milieubehoud en in besparingen van
menselijke en natuurlijke hulpbronnen;
- de mondiale herverdeling van de welvaart en daarmee ook de ontwikkeling en de
instandhouding van het sociale en ecologische "kapitaal" van de samenleving;
- het afbouwen van investeringen en consumptie- en productiepatronen die niet
duurzaam zijn.
Tegelijkertijd zal ruimte ontstaan voor meer vrije tijd én voor meer werkgelegenheid
gericht op het ontwikkelen en in stand houden van duurzame en solidaire productie
en consumptie, op zorg en op culturele ontplooiing.
c) Een institutioneel speerpunt: een op duurzaamheid en solidariteit gericht
permanent overlegorgaan tussen de belangrijkste maatschappelijke actoren is nodig
bij voorkeur naar Belgisch/Vlaams model. Dit kan mogelijk starten vanuit een
Breed Maatschappelijk Beraad, en kan de omvorming van de economie begeleiden
en zo nodig ook zelf ter hand nemen.
d) Een inkomensmatigend speerpunt: via overleg, en zo nodig regulering, wordt naar
een maximering van het netto inkomen gestreefd.
e) Een fiscaal speerpunt: het belastingsysteem wordt omgevormd zodat duurzame
energievormen en milieubesparingen er direct baat bij hebben, en mens- en
milieubelastende en energieverslindende vormen van productie en consumptie
sterker worden belast en arbeid minder. Deze belastinghervorming stimuleert de
maatschappij meer te investeren in mensvriendelijke en milieuefficiënte technologie
en levert daardoor extra banen op.
f) Een productnormerend speerpunt: de overheden gaan alomvattende
productnormen ontwikkelen waarin aan gezondheidsaspecten aandacht wordt
gegeven, maar ook de efficiëntie van het gebruik van menselijke en natuurlijke
hulpbronnen wordt gemaximaliseerd.
Wij pleiten voor een radicale omslag van onze economieën, een omslag die op
betrekkelijk korte termijn diep zal ingrijpen in de omvang van en de wijze waarop wij
produceren, handel drijven, geld creëren en consumeren. Dat kan slechts als die
omslag gedragen wordt door een brede alliantie van maatschappelijke krachten. Wij
nodigen iedereen, en zeker de politiek, de vakbeweging, het bedrijfsleven, de
wetenschap en de sociale bewegingen uit om aan die alliantie deel te nemen, en
verantwoordelijkheid te nemen voor de overgang naar een waarlijk duurzame en
solidaire economie.
Tilburg/Brussel maart 2008
De initiatiefnemers:
Bob Goudzwaard, emeritus hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam
Leida Rijnhout, coördinator Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling
Lou Keune, onderzoeker Universiteit van Tilburg, netwerk Vóór de Verandering
Jan Juffermans, De Kleine Aarde
Esther Somers, theologe, voormalig lid De Derde Kamer
Christiaan Hogenhuis, Oikos
Bart de Boer, milieueconoom
Kees Hudig, Globalinfo
Marjolein van de Water, woordvoerder X min Y Solidariteitsfonds
Rob Gort, ondernemer, voormalig lid De Derde Kamer
Peter van Vliet, voorzitter stichting iNSnet
---- --