Bibliotheken naar de rechter om leenvergoeding
01/04/2008 13:56
Vereniging van Openbare Bibliotheken bv
De Vereniging van Openbare Bibliotheken daagt de Stichting Leenrecht voor de rechter wegens een geschil over de leenrechtvergoeding. Volgens de bibliotheken komt de stichting met onredelijke eisen om teruglopende inkomsten te dekken.
Via Stichting Leenrecht betalen bibliotheken een vergoeding aan auteurs voor elke keer dat een auteursrechtelijk beschermd werk wordt uitgeleend. Het geschil gaat over de vergoeding voor een verlenging. Bij verlenging is er sprake van een aansluitende leentermijn voor hetzelfde werk door dezelfde lener. Stichting Leenrecht stelt zich op het standpunt dat bibliotheken bij een verlenging een nieuwe leenrechtvergoeding moeten betalen. Bibliotheken vinden dit niet terecht, omdat de vergoeding die ze per uitlening aan de Stichting Leenrecht betalen, losstaat van de duur van de uitleentermijn. Er wordt niet minder leenrecht betaald als de lener een boek eerder terugbrengt. En ook niet meer als een boek te laat wordt teruggebracht. De bibliotheken vinden het niet redelijk dat er opnieuw een leenrechtvergoeding moet worden betaald omdat de lener het boek nog niet uit heeft.
Vraagtekens bij motief
Bibliotheken en de Stichting Leenrecht maken jaarlijks afspraken over de leenrechtvergoedingen via de Stichting Onderhandelingen Leenrecht (StOL). Binnen de StOL bleek het geschil over verlengingen niet oplosbaar. Bibliotheken hebben vraagtekens bij de motieven van Stichting Leenrecht. Op oneigenlijke gronden worden extra leenrechtvergoedingen geëist voor verlengingen.
De Vereniging van Openbare Bibliotheken is van mening dat de Stichting Leenrecht onredelijke eisen hanteert met als enige motivatie dat haar inkomsten teruglopen. Door maatschappelijke ontwikkelingen als digitalisering en ontlezing daalden jaren lang de uitleencijfers van bibliotheken en daarmee de leenrechtafdracht. De Stichting Leenrecht zoekt nu naar wegen om dat verlies te compenseren. Zo wil de Stichting Leenrecht niet alleen een vergoeding voor verlengingen, maar is er ook al een voorstel gedaan voor een forse tariefsverhoging voor bestsellers.
Voor bibliotheken is de maat vol.
Zwart gat
Bibliotheken worden meer en meer belemmerd in het bieden van toegang tot informatie voor iedereen. Naast de Stichting Leenrecht werpen ook vooral grote uitgeefconcerns voor wie de handel in intellectuele eigendomsrechten een belangrijke inkomstenbron vormt, hiervoor drempels op. In haar manifest Auteursrecht in balans stelde FOBID, het nationale samenwerkingsverband van landelijke bibliotheekorganisaties, eind vorig jaar: 'Waar documenten uit de negentiende eeuw, die hun auteursrechtelijke bescherming verloren hebben en tot het 'publieke domein' behoren, wel gekopieerd en gedigitaliseerd kunnen worden, dreigt een groot deel van de twintigste eeuw een zwart gat te worden omdat het auteursrecht immers alles opslorpt wat in zijn buurt komt.' Dit is voor bibliotheken mede grond om dit geschil voor de rechter te brengen.
De leenrechtvergoeding in 2008 bedraagt afgerond voor boeken 0,12 euro per uitlening. Voor audio en dvd/video 0,27 euro. Als audio, dvd/video op hitlijsten staan geldt een viervoudig tarief van 1,09 euro
Over leenrecht
Openbare bibliotheken mogen op grond van de Auteurswet (art. 15c eerste lid), exemplaren van auteursrechtelijk beschermde werken uitlenen mits aan de rechthebbende een billijke vergoeding wordt betaald. De vaststelling van de leenrechtvergoedingen, de incasso en de repartitie zijn geregeld in de artikelen 15d, 15f en 15 g. De hoogte van de leenvergoeding wordt vastgesteld door de Stichting Onderhandelingen Leenvergoedingen (StOL). Deze Stichting is hiertoe aangewezen door de Minister van Justitie in overeenstemming met de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. In het bestuur zijn rechthebbenden via Stichting Leenrecht en gebruikers via de Vereniging van Openbare Bibliotheken evenwichtig vertegenwoordigd.
De Vereniging van Openbare Bibliotheken brengt samenhang in het Openbaar Bibliotheekwerk ten behoeve van een lerende, goed geïnformeerde en democratische samenleving.
http://www.debibliotheken.nl