Werk en gezin combineren vanuit een uitkeringssituatie
Wat is daarvoor nodig? Laten zien dat het voordelen oplevert
NIEUWEGEIN, 20080331 -- Donderdag 27 maart 2008 te Nieuwegein vond er een expert meeting plaats met als doelstelling concrete oplossingen en handvatten aanreiken voor de verhoging van de arbeidsparticipatie van werkende moeders en vaders vanuit een uitkeringssituatie, georganiseerd door Career & Kids.
POSITIEVE BENADERING
Annemie Schuitemaker, initiator & organisator van de expert meeting (directeur van Career & Kids) opent samen met de dagvoorzitter Martijn de Greve de expert meeting met een krachtige nadruk op het positief benaderen van werk en gezin combineren in zijn algemeenheid en met name reïntegratie vanuit een uitkeringssituatie. Dat er na de vorige expert meeting (6 november 2007) al daad bij woord is gevoegd blijkt uit de oprichting van Stichting Werkende Ouders. Deze stichting is, zoals Schuitemaker het zegt, een vakbond of community voor werkende ouders. Het uitgangspunt van de stichting is het faciliteren van de wensen van ouders voor een optimale combinatie van werk en gezin met als doel `een cultuuromslag teweeg te brengen om werkgevers, werknemers en de overheid ervan te laten doordringen dat de nieuwe werknemer zorgt en de nieuwe ouder werkt'.
Een aantal sprekers geeft tijdens de meeting voorbeelden van positieve effecten van het combineren van gezin en werk. Dat er daarvoor nog een aantal hindernissen uit de weg moeten worden geruimd wordt in de loop van de middag duidelijk.
PRIVÉ EN WERK;SAMEN STERK
Sociaal en organisatiepsycholoog Elianne van Steenbergen geeft een toelichting op haar promotie onderzoek over de positieve kant van het combineren van werk- en thuisrollen.
Zij laat zien dat er (in tegenstelling tot veel media uitingen) veel positieve elementen en voordelen zitten aan het combineren van werk en gezin. Het onderzoek wijst uit dat mensen met meerdere rollen in het leven over het algemeen stabieler zijn, meer genieten van hun vrije tijd en vaak efficiënter werken. Ook het opdoen van nieuwe kennis en vaardigheden draagt bij aan een grotere levensvreugde. Voorwaarde voor werktevredenheid is echter het bespreekbaar maken van de thuissituatie op de werkvloer. Het is jammer dat veel managers de privé-situatie van een werknemer nog vaak als afleidend zien. Een positieve benadering, bijvoorbeeld het afstemmen van projecten op de situatie van de werknemer, voorkomt stress. Stabiele werknemers zijn meer betrokken bij het bedrijf en presteren beter. Niet alleen binnen organisaties, maar ook binnen de maatschappij is cultuuromslag nodig
REGELTANTE LINDA WOUDSTRA REGELT TANTE MARTHA
Of werknemers ontspannen naar hun werk kunnen gaan, hangt ook af van de kinderopvang. Tijdens de meeting blijkt met name dit onderwerp een heet hangijzer. Linda Woudstra voorziet met Regeltante.nl in `tante Martha's' die kinderen opvangen na school, tijdens school en zelfs 's avonds. Deze tante Martha's komen uit de buurt van het kind, zodat het in de eigen sociale context kan blijven. Het mes snijdt aan twee kanten: het legale gastouderschap kan vrouwen verleiden om zich vanuit een uitkeringssituatie sneller op de arbeidsmarkt te begeven. Bovendien kunnen met vier opvangkinderen al snel acht volwassenen geholpen worden, die zich vervolgens met een gerust hart kunnen concentreren op hun werk buitenshuis. Regeltante verzorgt daarnaast ook andere vormen van hulp aan huis. Het is absoluut van belang om de wetgeving aan te passen en het makkelijker te maken voor deze tante Martha's (en alle ZZPers) om te starten als zelfstandig ondernemer. Regeltante zorgt daarna voor coaching, netwerk en coördinatie.
OP TIJD REINTEGREREN
Ook een reïntegratie traject in de gemeente Steenwijkerland laat zien dat er, door creatief en betrokken handelen, positieve resultaten geboekt kunnen worden. Samen met Career & Kids is er bij deze gemeente een proeftraject gestart, waarbij alleenstaande moeders vrijstelling krijgen van sollicitatieplicht tijdens de eerste jaren van zorg voor hun kind. Echter blijft er wel een reïntegratieverplichting bestaan. De gemeente zorgt voor de randvoorwaarden, zoals kinderopvang tijdens de
reïntegratieactiviteiten. De vrouwen moeten in deze periode actief meewerken aan het bijhouden van hun competenties en het aanvullen van hun cv met zorg en regeltaken. Ze worden bovendien gestimuleerd om zich bij te scholen en een netwerk bij te houden. Van de vrouwen die meedoen is er al een aantal parttime aan de slag. Kernpunt van de proef: herintreding blijft een probleem als niet op tijd wordt gereïntegreerd. Maar ook hier is het nodig dat de overheid de instanties meer vrijheid geeft in de besteding van het geld dat beschikbaar is voor reïntegratie. De instanties moeten creatieve oplossingen kunnen zoeken zonder voortdurende verantwoording af te hoeven leggen.
PARTTIME - FULLTIME
Naast het opvangvraagstuk blijft ook de kwestie wel of niet parttime werken de gemoederen bezighouden. Een bedrijf als DHL neemt graag parttimers in dienst of op basis van Overeenkomst van Opdracht, post rondbrengen tijdens schooltijden is goed te doen. Deze vorm van Overeenkomst van Opdracht heeft een onduidelijke status en het is voor veel mensen moeilijk te overzien wat dit betekent voor hun uitkering, de regelgeving vanuit de overheid is niet eenduidig. Mede daarom blijft dit werk meer een bijverdienste dan een baan. DHL geeft aan dat het werk als postbesteller in een behoefte voorziet van veel uitkeringsgerechtigden die hun sociale contacten willen onderhouden, een zinvolle tijdsbesteding zoeken tijdens schooltijd, een inkomen willen generen en vooral ook weer een stap op de arbeidsmarkt willen zetten.
Echte banen voor hoger opgeleiden zijn er wél bij Yacht, een dochteronderneming van Randstad. Echter soms blijkt dat het inzetten van parttimers voor de opdrachtgevers op weerstand stuit. Er is een omslag in het denken nodig van de werkgever. De gedachte dat parttimers minder betrokken zouden zijn is inmiddels minder gangbaar, de vraag naar fysieke aanwezigheid van de werknemer en de administratieve rompslomp bij het creëren van duobanen houdt bedrijven echter nog op het conservatieve 9 tot 5 spoor. Output inplaats van input van uren moet gaan tellen!
SUCCESVOLLE MOEDERS
Positieve voorbeelden van vrouwen die na een uitkeringsperiode werk en gezin weer combineren, laten ook de obstakels zien die zij tegenkwamen in hun zoektocht naar werk. Desiree Pernot schreef er zelfs een boek over: "SAM (Succesvolle Alleenstaande Moeders) in Business."*
Liesbeth Morcus had het geluk dat zij tijdens haar uitkeringsperiode de BSO voor haar kinderen kon laten doorlopen. Als Morcus uiteindelijk een baan vindt, moet ze daarvoor wel een dag extra opvang boeken. Bij het UWV krijgt zij geen medewerking, de instantie had deze vraag zelfs nog nooit voorgelegd gekregen. Hulp bij de opvang kwam uiteindelijk uit haar eigen netwerk. Annemieke de Jong, tenslotte, ondervond als alleenstaande moeder problemen op het moment dat een Hbo-opleiding niet tot de mogelijkheden bleek te horen tijdens haar reïntegratieperiode. Terwijl zij haar kansen op de arbeidsmarkt daarmee kon verhogen. De Jong liet zich niet uit het veld slaan, en zocht zelf een weg om haar bijscholing te kunnen verwezenlijken. Ten behoeve van andere alleenstaande moeders bundelde zij haar bevindingen in de Stichting Steunpunt Studerende Moeders* en sprak zelfs met minister Plasterk. Haar vraag aan de minister was duidelijk: `Het kabinet pleit voor meer vrouwen aan het werk en voor het krijgen van kinderen voor je dertigste. Hoe moet je dat dan combineren?' Belangrijk punt in haar pleidooi is een betere aansluiting van onderwijsinstellingen bij studerende ouders en de mogelijkheid van het volgen van een Hbo-opleiding met behoud van uitkering. Met positief resultaat: een samenwerkingstraject van de gemeente Rotterdam met de Hogeschool van Rotterdam is al van start gegaan.
KNELPUNTEN
Tijdens de meeting kwamen de verschillende vertegenwoordigers van de instanties al snel tot een opsomming van de grootste knelpunten. Zo blijkt dat het niet doorlopen van de kinderopvang tijdens de reïntegratieperiode de werkzoekende ouders voor een `kip of ei situatie' stelt. Het regelen van kinderopvang voordat men een baan heeft gevonden is in veel gevallen (ondanks de vooruitgang die de laatste jaren hierin is geboekt) toch nog te duur. Anderzijds is het, vanwege de wachtlijsten, meestal te laat voor opvang als men effectief een baan gevonden heeft. Op het platteland zijn niet de wachtlijsten het probleem, maar het totale gebrek aan kinderopvang. Ook de afstand woon-werkverkeer gekoppeld aan de files en onvoorspelbare reistijden zijn een probeem, mede gekoppeld het gebrek aan parttime banen. Voor alleenstaande ouders zijn deze items nog een grotere kwestie.
ACTIEPUNTEN
Laten zien dat werken en gezin combineren iets positiefs oplevert op velerlei vlakken is het allerbelangrijkste. Niet de problemen laten zien, maar de leuke aspecten. De vrouwen in beeld brengen die laten zien dat het wel kan, met succes en met plezier!
Het moet voor werkgevers makkelijker worden gemaakt om mensen met een uitkering die parttime willen werken in dienst te nemen. Veel bedrijven schrikken daar nu nog voor terug. Uitkeringsinstanties zouden daarom meer directe informatie moeten geven om onwetendheid hierover weg te nemen. Vereenvoudiging van het papierwerk kan de werkgever over de streep trekken. Daarnaast moet er beter maatwerk komen om de werkzoekende ouder te helpen. De overheid zou meer verantwoordelijkheid kunnen geven aan de persoon die reïntegreert en de ondernemerskwaliteit van de mensen meer moeten stimuleren. Daarvoor is het belangrijk dat de wetgeving een goede reïntegratie niet in de weg staat. Positieve resultaten die de Gemeenten afzonderlijk behalen moeten worden doorgevoerd in het hele land. Tenslotte is het creëren van meer kinderopvang door heel Nederland en vooral ook meer mogelijkheden tijdens de reïntegratieperiode van groot belang om terugkeer naar de werkvloer te bevorderen.
Met het toelichten van deze actiepunten aan o.a. de Taskforce Deeltijd Plus en het concretiseren van de actiepunten via de onlangs opgerichte Stichting Werkende Ouders, wil Annemie Schuitemaker een concrete en positieve bijdrage leveren aan een betere reïntegratie van vaders en moeders op de arbeidsmarkt, vanuit de uitkeringssituatie.