NCRV Dokument in de Week van de Psychiatrie
Hanne van den Berge
'Uitbehandeld, maar niet opgegeven' en 'Het gelijk van mijn Tante'
Uitbehandeld, maar niet opgegeven
Maandag 31 maart 2008
22.50 uur, Nederland 2
Het gelijk van mijn Tante
Vrijdag 4 april 2008
13.20 uur, Nederland 2
In de Week van de Psychiatrie, die dit jaar in het teken staat van
aanvullende en alternatieve behandelingen, besteedt NCRV Dokument
aandacht aan wat er goed en fout gaat in de Nederlandse psychiatrie.
In de 80 minuten durende documentaire Uitbehandeld, maar niet
opgegeven, op 31 maart, volgt filmmaker en Nipkowschijfwinnaar Rob Hof
de psychiater Detlef Petry die omgaat met zijn âopgegevenâ patiënten
tegen heersende opvattingen in. In Het gelijk van mijn tante, op 4
april, zien we in de film van Saskia Gubbels haar tante Els die tegen
haar wil met een rechterlijke machtiging een jaar in een
psychiatrische instelling heeft gezeten en nu de weg naar huis moet
zien terug te vinden. Deze documentaire is in alle opzichten een
tegenpool van Uitbehandeld, maar niet opgegeven en laat de onmacht van
de reguliere hulpverlening zien om een medemens in nood werkelijk bij
te staan.
Rehabilitatie van de mens achter de psychiatrisch patiënt
Uitbehandeld, maar niet opgegeven
In Uitbehandeld, maar niet opgegeven volgt filmmaker en
Nipkowschijfwinnaar Rob Hof de psychiater Detlef Petry en zijn
âopgegevenâ patiënten. Een patiënt, Jean-Marie, werkt op de grote
vaart, raakt verslaafd aan drugs en eindigt in een psychose. Hij hoort
stemmen en wordt agressief. Marian leeft al 20 jaar in haar eigen
waanwereld. Ook zij hoort stemmen in haar hoofd en is zwaar
depressief. Met 150 andere patiënten wonen Jean-Marie en Marian in
psychiatrisch ziekenhuis Vijverdal in Maastricht. Allemaal zijn ze
opgegeven door de reguliere psychiatrie. Groepsgesprekken,
dagtherapieën en medicijnen hebben voor hen geen zin meer.
De Nederlands-Duitse psychiater Detlef Petry werkt op de
langverblijf-afdeling van Vijverdal. Ook al zijn de psychiatrische
patiënten uitbehandeld, dat betekent voor hem niet dat ze zijn
opgegeven. Petry luistert naar hen en gaat mee in hun gekte. Hij neemt
ze mee uit winkelen, viert Sinterklaas met ze en gaat met ze op zoek
naar plekken die voor hen dierbaar zijn. Voor Petry staat niet de
patiënt, maar de mens centraal. De deur van zijn kantoor staat altijd
open. Hij probeert het gebruik van medicijnen te voorkomen. Niet de
patiënten wegstoppen en platspuiten, maar op een gelijkwaardige
manier met ze omgaan. Het is voor Petry de enige wijze waarop genezing
mogelijk is.
Petry emigreerde dertig jaar geleden vol idealen naar Nederland. Als
jonge psychiater en kind van de oorlog verzette hij zich tegen het
optreden van de machthebbers en de geringe tolerantie in Duitsland.
Voortdurend was hij bezig met de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog,
ingegeven door zijn achtergrond. Zijn vader was als SSâer in Nederland
direct betrokken bij oorlogshandelingen. Met zijn emigratie naar
Nederland wilde Petry zijn eigen âWiedergut-machungâ uitvoeren. Als
Duitser, maar ook als psychiater.
Inmiddels is Detlef Petry de eminence grise van de Nederlandse
psychiatrie. Op handen gedragen én omstreden door zijn uitgesproken
ideeën en dagelijks gevecht tegen de verzakelijking. In een eerder
gehouden debat naar aanleiding van de documentaire Het gelijk van mijn
tante over het onvermogen van de hulpverlening reageerde hij geschokt
omdat daarin pijnlijk duidelijk wordt hoe het niet moet, maar wel gaat
in de praktijk.
Uitbehandeld, maar niet opgegeven werd eerder uitgezonden op 29
november en 6 december 2004. Regie Rob Hof, Producent Hoffilm.
Over het onvermogen van de hulpverlening
Het gelijk van mijn tante
In de spraakmakende documentaire Het gelijk van mijn tante volgt
filmmaker Saskia Gubbels haar tante Els die tegen haar wil met een
rechterlijke machtiging een jaar in een psychiatrische instelling
heeft gezeten en nu de weg naar huis moet zien terug te vinden. Deze
documentaire is in alle opzichten een tegenpool van de documentaire
Uitbehandeld, maar niet opgegeven en laat zien hoe Els na de
behandeling er niets mee is opgeschoten.
Na het plotselinge overlijden van haar zwaar geestelijk gehandicapte
dochter wordt Els verscheurd door verdriet. In de volle overtuiging
dat haar kind in het ziekenhuis door de doktoren is vermoord en dat er
giftige stoffen in haar huis vrijkomen, slaapt ze maandenlang in haar
auto. Als ze aangeeft 112 te willen bellen en zich dood te rijden
wordt ze gedwongen opgenomen. De behandeling in het psychiatrisch
ziekenhuis is een nachtmerrie voor Els. Geen van de hulpverleners is
in staat tot haar door te dringen. Els leeft anderhalf jaar alleen met
heftige gevoelens van bedreiging en rouw. Na anderhalf jaar mag zij
tot haar eigen verbazing in de weekenden op proefverlof naar huis.
Maar thuis wachten de âvluchtige stoffenâ, die haar leven vanuit kraan
en toiletpot bedreigen.
Het gelijk van mijn tante maakt op aangrijpende wijze de eenzaamheid
van een psychiatrische patiënt en haar streven naar autonomie
zichtbaar, alsook de onmacht van de reguliere hulpverlening om een
medemens in nood werkelijk bij te staan.
Het gelijk van mijn tante werd eerder uitgezonden op 26 maart 2007.
Regie Saskia Gubbels. Producent Lemming Film.
NCRV