27-3-2008
Regering moet Herfkens sommeren het geld terug te betalen
In de Volkskrant van 27 maart verscheen onderstaand artikel van de
hand van Arend Jan Boekestijn. Hierin zet hij uiteen wat er in zijn
ogen fout is gegaan in de zaak-Herfkens.
Toen Eveline Herfkens tijdens een toespraak in de zomer van 1999 het
beeld opriep van `grof verdienende, aan het zwembad hangende en door
personeel bediende ontwikkelingsdeskundigen wier werk beter door
Afrikanen zou kunnen worden gedaan', zal zij niet aan zichzelf hebben
gedacht. Nu Herfkens zich niet lijkt te schamen voor een genereuze
doch met de VN-regels onverenigbare nationale huursubsidie had zij dat
misschien beter wel kunnen doen.
Reken af met slecht bestuurIllegale huursubsidie lijkt de voormalig
kampioene van goed bestuur niet te deren. Zij had geen tijd had het
contract, dat expliciet het aannemen van nationale giften verbiedt,
goed te lezen. Dat wij daar wel problemen mee hebben, doet zij af met
de opmerking dat Nederland een ongelooflijk braaf land is waar
uitsluitend provinciaalse debatten worden gevoerd.
Het zijn antwoorden van dezelfde categorie als die waaruit president
Museveni van Oeganda put als wij hem op de vingers tikken omdat hij
van ons geld een zakenjet van 50 miljoen dollar aanschaft. En wat te
denken van Herfkens' andere antwoord: `zonder 7.000 dollar per maand
huursubsidie kan ik alleen een appartement met uitzicht op bakstenen
huren'. Niet een antwoord dat op een overdreven grote innerlijke
beschaving wijst.
Herfkens denkt kennelijk dat zij totaal vrijuit gaat als Buitenlandse
Zaken haar een illegale huursubsidie aanbiedt. Dat is een interessante
redenering. Als de belastingdienst per vergissing een miljoen op
iemands rekening stort, mag deze persoon dat ook niet houden, al heeft
hij of zij het volledig te goeder trouw (`ik lees mijn
belastingaanslag nooit, doet een consulent') bij de Porschedealer
ingeleverd. Indien de overheid een illegale subsidie verleent dan
dient deze beslissing eenvoudigweg te worden teruggedraaid.
Gedragscode
Herfkens' opmerking dat zij geen tijd had het contract goed te lezen,
is niet alleen arrogant, maar ook irrelevant. Zij had namelijk in haar
positie gewoon moeten weten dat de Standards of Conduct categorisch
alle soorten giften door overheden aan onderdanen werkzaam bij de VN
verbieden. Dat geldt dus ook voor huursubsidie.
Overigens is het ondenkbaar dat Herfkens hier niet vanaf zou hebben
geweten. Tijdens haar werk bij de Wereldbank wist zij dat het aannemen
van giften een reden voor direct ontslag was. Bij de VN gelden geen
andere regels. De regering dient haar dus onverwijld te sommeren het
bedrag terug te betalen.
Als minister Verhagen daar niet toe bereid is, zal ik een motie
indienen. Ik ben het namelijk geheel eens met vicepremier Bos dat
Herfkens schade heeft berokkend aan haar eigen naam, de reputatie van
het ministerie van Buitenlandse Zaken, de Verenigde Naties en haar
partij. De PvdA-fractie zal die motie ongetwijfeld steunen, tenzij zij
haar geloofwaardigheid wil verliezen.
Mocht zij toch besluiten mijn motie niet te steunen, je weet het nooit
met socialisten, dan zal dit het draagvlak voor
ontwikkelingssamenwerking nog verder ondermijnen.
Minister Koenders heeft ook wat uit te leggen. Koenders heeft al in
Schokland op zijn minst de schijn gewekt eigen partijleden te
bevoordelen in weerwil van Europese aanbestedingsregels. In de zaak
Herfkens wekt Koenders weer de schijn dezelfde fout te hebben gemaakt.
Millenniumdoelen
Herfkens was aangesteld bij de VN om campagne te voeren voor de
Millennium Development Goals (MDG). Als ex-minister van
Ontwikkelingssamenwerking (OS) beschikt zij natuurlijk over een groot
netwerk en dat is handig als men subsidies van nationale overheden wil
losweken.
De ambtenaren van Van Ardenne weigerden een subsidie van 5 miljoen
euro aan de campagne van Herfkens, met als overtuigend argument dat
geld van Ontwikkelingssamenwerking niet aan bewustwording in het
Westen moet worden uitgegeven, maar productief in Afrika moet worden
aangewend. Koenders was nog geen twee maanden minister en die 5
miljoen vloog alsnog over de plas om de campagne van Herfkens mede te
financieren.
Deze gang van zaken is om twee redenen onverkwikkelijk.
Ten eerste wekt Koenders op zijn minst de schijn dat hij een eigen
partijlid bevoordeelt.
Ten tweede gaat het hier om een onzinnige subsidie: Nederlands
belastinggeld wordt gebruikt om regeringen van andere landen over te
halen meer geld uit te trekken voor MDG-doelen.
Het gaat hier dus niet om overheidscampagnes gericht op het
bewerkstelligen van een gedragsverandering van eigen burgers, maar om
bijvoorbeeld Frankrijk over te halen meer geld te besteden aan
ontwikkelingssamenwerking. Dezelfde redenering volgend, zouden wij ook
Nederlands belastinggeld kunnen inzetten om Frankrijk over te halen
meer geld uit te geven aan onderwijs. Afschaffen dus.
Alles overziend, hebben Verhagen en Koenders deze week heel veel uit
te leggen. Volgende week tijdens de stemmingen zal blijken of er
werkelijk afgerekend wordt met de hierboven beschreven cultuur. Het
draait hier immers in essentie om de vraag of goed bestuur alleen
iets is voor Afrikanen of ook voor Nederlanders.
27 maart 2008
Arend Jan Boekestijn: a.boekestijn@tweedekamer.nl
VVD