Ingezonden persbericht
P E R S B E R I C H T
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde in probiotica-special:
Proefpersoon doet meestal om verkeerde
redenen mee met medisch onderzoek
AMSTERDAM, vrijdag 21 maart 2008
40 tot 80% van de proefpersonen in ons land doet om verkeerde redenen mee met medisch wetenschappelijk onderzoek. Dit meldt het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde zaterdag in een speciale editie naar aanleiding van de probiotica-zaak.
In een commentaar over deelname van proefpersonen aan medisch onderzoek schrijven de medische ethici prof. dr. E. van Leeuwen en mw. M.C. de Vries, van het Universitair Medisch Centrum St. Radboud en het LUMC dat vele patiënten de denkfout maken dat het medisch onderzoek een op de persoon afgestemde behandeling is. Terwijl de realiteit is dat het wetenschappelijk onderzoek als doel heeft kennis te verkrijgen.
De ethici pleiten er dan ook voor dat proefpersonen volgens goed vastgelegde procedures worden geïnformeerd over het doel van medisch onderzoek waaraan ze deelnemen. Ook moeten proefpersonen op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen, zodat ze zelf beter kunnen beslissen mee te blijven doen of te stoppen. Bovendien kan zo'n voortdurende betrokkenheid situaties voorkomen, waarbij patiënten achteraf het gevoel krijgen voor het blok te zijn gezet.
Proefpersonen blijken vaker niet dan wel te begrijpen wat het onderzoek inhoudt. En dat zij slecht in staat zijn de risico's en de belasting zelf af te wegen. Ook blijkt dat veel patiënten de ontvangen informatie moeilijk leesbaar en te begrijpen vinden. 'Ik had net zo goed een huis gekocht kunnen hebben', vertelde een van de proefpersonen uit het probiotica-onderzoek in de media over het informatieformulier. Bovendien, zo stellen Van Leeuwen en de Vries, is het beïnvloeden van patiënten zeer snel mogelijk, door bijvoorbeeld het achterwege laten van bepaalde informatie. In de emotionele omstandigheden waarin een ernstig zieke patiënt zich bevindt, is hij al gauw geneigd op de arts te vertrouwen die het onderzoek aankaart. Patiënten geven bovendien aan dat zij het moeilijk vinden tegen het voorstel van de arts in te gaan omdat zij bang zijn dat dit gevolgen heeft voor de behandeling. Daarnaast kan er de druk zijn van het binnen enkele uren of dagen moeten beslissen over onderzoeksdeelname.
De medisch-ethische beoordeling van onderzoek met proefpersonen berust op twee pijlers. De eerste is het toezicht door instanties zoals Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) en lokale Medisch ethische commissies. Deze toetst de wetenschappelijke deugdelijkheid en de risico's en belasting voor de proefpersonen. De tweede pijler is de vrijwillig verkregen toestemming van de proefpersoon voor deelname aan het onderzoek, het zogenoemde 'informed consent'.
Volgens Van Leeuwen en De Vries wordt er nu teveel gekeken naar de eerste pijler, en wordt er amper gesproken over het 'informed consent'. De ethici hameren er dan ook op dat de les uit de probiotica-zaak laat zien dat de nadruk vooral zou moeten liggen op het 'informed consent'-procedure als proces. Waarbij patiënten gedurende de studie meer inzicht krijgen in wat het onderzoek werkelijk inhoudt. Dan kunnen patiënten op basis van goede informatie zelf beslissen mee te blijven doen of af te haken.
Over Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG)
Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG), gevestigd in Amsterdam, verschijnt al sinds 1857 wekelijks als vakblad voor de inmiddels ruim 40.000 artsen en medische wetenschappers in ons land.
NTvG richt zich op het publiceren van klinisch-wetenschappelijke artikelen. Het gaat daarbij niet alleen om publicatie van oorspronkelijk onderzoek; NTvG heeft vooral een didactische functie. Het laat specialisten en generalisten zien wat zich afspeelt in de geneeskunde als geheel en in de verschillende deelgebieden. Die kennis komt weer ten gunste van patiënten.
Ingezonden persbericht