Nieuws - Persbericht
Zaterdag 8 maart: Pooldag van Pool tot Pool in Leiden
Tentoonstelling Als het ijs smelt
05 maart 2008 - In het kader van het IPY organiseert het Museum voor
Volkenkunde in Leiden op zaterdag 8 maart de pooldag, van Pool tot
Pool. Een unieke gelegenheid om meer te weten te komen over de
poolgebieden en de expositie "Als het ijs smelt" te bezoeken.
Als het ijs smelt
Als het ijs smelt
Van Pool tot Pool een jaarlijks terugkerende lezingendag met een
informele sfeer, bedoeld voor iedereen die in de poolstreken
geïnteresseerd is. De 5 lezingen variëren van historisch tot
geologisch en van cultureel tot biologisch. Wat ze wel gemeen hebben,
is dat ze iets te maken hebben met de Noord- of Zuidpool. Ook het KNMI
is vertegenwoordigd met een bijdrage van Mark Kroon over het Ozone
Monitoring Instrument (OMI).
Polair Atmosferisch onderzoek KNMI.
Het polaire milieu en het polaire klimaat zijn zeer gevoelig voor
veranderingen in de samenstelling van de aardse atmosfeer. Een
opmerkelijke bijdrage aan het monitoren van de polaire atmosferische
samenstelling wordt door Nederland geleverd met het Ozone Monitoring
Instrument aan boord van de NASA EOS-AURA satelliet, gelanceerd in de
zomer van 2004. Het OMI instrument is van Nederlands Finse makelij en
werd speciaal ontwikkeld voor onderzoek naar de ozonlaag, naar
luchtkwaliteit en naar het klimaat. Onder wetenschappelijke leiding
van het KNMI bekijkt men onder meer of de mondiale ozonlaag zich
volgens verwachting herstelt en wat de relatie is tussen de ozonlaag
en de huidige klimaatsverandering. Andere bijdragen vanuit het KNMI
omvatten het voorspellen en de modellering van stratosferisch ozon en
de ultraviolette stralingssterkte aan de oppervlakte, en studies van
het transport en de chemische en fysische transformatie van
luchtverontreinigende stoffen op hun weg van de bevolkte gebieden naar
de schone polaire gebieden (Zie uitgebreide programma over Externe
links- Pool tot Pool).
Internationaal Pooljaar voor groot publiek
Naast het onderzoek is kennisoverdracht en een breed publiek bewust
maken van het belang van de poolgebieden voor de samenleving een
belangrijk aandachtsgebied tijdens het IPY 2007-2008. Daarom beperkt
het IPY zich niet alleen tot de wetenschap, maar zijn ook de inheemse
bevolking, scholen, musea, en de media een belangrijke partner van het
IPY.
Het KNMI heeft mede door directeur Buys Ballot een rijke traditie in
het poolonderzoek en was ook actief betrokken bij de vorige pooljaren.
In aanwezigheid van Hare Majesteit de Koningin is op 8 maart 2007 in
het Natuurmuseum Fryslân het vierde IPY van start gegaan. Doel is het
stimuleren van internationaal wetenschappelijk onderzoek en culturele
projecten over de poolgebieden.
Het is precies 50 jaar geleden dat het vorige IPY werd georganiseerd.
Het vierde IPY is een wereldwijd en door alle onderzoeksdisciplines
gedragen onderzoeksprogramma: ruim 60 landen, waaronder Nederland, en
zo'n 50.000 personen nemen deel aan het IPY. Het doel van IPY is een
impuls geven aan internationaal gecoördineerd wetenschappelijk
onderzoek van de poolgebieden en het breed uitdragen van de
resultaten.
In Nederland is in 2006 een nationaal IPY-programma (IPY.nl) gestart
met een budget van zeven miljoen euro voor de periode 2006-2010. Het
wordt gefinancierd door de ministeries van OCW, LNV, VenW, VROM, BuZa
en NWO-ALW. Met dit bedrag zijn zeventien Nederlandse IPY
onderzoeksprojecten gefinancierd met speciale aandacht voor Arctisch
onderzoek, waarmee o.a. 16 jonge poolonderzoekers zullen worden
aangesteld. Ondanks het relatief geringe aantal poolonderzoekers in
Nederland coördineren Nederlandse onderzoekers zes van de ruim 220
internationale IPY projecten.
Het Nederlands onderzoek in IPY richt zich op vier thema's: 1)
Veranderingen in de cryosfeer als gevolg van klimaatveranderingen. 2)
Veranderingen in de Zuidelijke en Arctische Oceaan door klimaat en
menselijk toedoen. 3) Polaire land- en kustzone ecosystemen en global
change. 4) Invloed van menselijke activiteiten op poolgebieden en
invloed van klimaatverandering op mensen.
Tentoonstelling "Als het ijs smelt"
In het kader van het Internationaal Pooljaar 2007/2008 is in het
Museum Volkenkunde in Leiden de tentoonstelling "Als het ijs smelt" te
zien. De expositie gaat over de gevolgen van het smelten van het ijs
voor de bewoners van de Noordpool (Zie Nieuws- Als het ijs
smelt).
Het weer en klimaat op Nova Zembla
Onder auspiciën van het Pooljaar tracht het KNMI een door dit
Instituut gefinancierd automatisch weerstation op Nova Zembla
operationeel te krijgen. Bij gebrek aan metingen uit dit deel van de
wereld vormt dit weerstation een belangrijke bijdrage aan het IPY. De
metingen zijn niet alleen van belang voor de weersverwachting, maar
ook om klimaatveranderingen in dit gebied te volgen. Onlangs is bij de
plek waar Willem Barentsz in 1596-1597 in het beroemde "Behouden Huys"
overwinterde, een volautomatisch weerstation geplaatst waarvan, als
dat lukt, de metingen zo spoedig mogelijk on line op een speciale KNMI
site zijn te volgen.
IJsberen slaan toe
IJsberen hebben echter schade aangericht aan het weerstation
waardoor er nog geen gegevens van dat station binnenkomen. Om het
weerstation operationeel te krijgen moeten de nodige reparaties worden
uitgevoerd. Onduidelijk is nog wanneer dat kan gebeuren maar duidelijk
is inmiddels dat het dit jaar niet meer lukt. Bij dit weerstation op
het uiterste noordwestelijke puntje van Nova Zembla staat tevens een
monument, ontworpen door kunstenaar Piet Hein Laoût uit Bergen (NH)
ter nagedachtenis van de historische Overwintering op Nova Zembla.
Onderzoek ijskap Groenland
De Groenlandse ijskap bevat voldoende water om wereldwijd de
zeespiegel met 7 meter te laten stijgen. Recent onderzoek toont aan
dat het smeltwater, dat aan het oppervlak is gevormd, een weg kan
vinden naar de onderkant van de ijskap. Hierdoor gaat het ijs sneller
stromen, waardoor de ijskap dunner wordt en het oppervlak lager komt
te liggen. Onder invloed van de opwarming kunnen grote ijsmassa's van
de Groenlandse ijskap onverwacht snel gaan smelten. Voor de hoogte van
de zeespiegel en zeker voor het laaggelegen Nederland is dat van groot
belang. In het kader van het IPY wordt door het KNMI en de
Universiteit van Utrecht (IMAU) met een regionaal klimaatmodel (RACMO)
onderzoek verricht aan de Groenlandse ijskap.
Ozonmetingen
Het KNMI levert in het kader van het "Orcale" project ook een bijdrage
aan het IPY met metingen en onderzoek van de ozonlaag boven de Noord-
en Zuidpool. De metingen worden gedaan met het Ozone Monitoring
Instrument (OMI), waarover het KNMI de leiding heeft. De metingen
worden gebruikt om de modelberekeningen en verwachtingen van de
afbraak van de ozonlaag te verbeteren.
Externe links en Verder lezen
Meer informatie over activiteiten in het kader van het Internationaal
Pooljaar onder Externe links.
*Toelichting foto Buys Ballot-Eiland
Over deze poolexpeditie is door de expeditieleider Dr. Maurits Snellen
in 1886 een boek geschreven. Dit ook nu nog zeer lezenswaardige boek
beschrijft de aanloop tot het Eerste Internationale Pooljaar en de
grote rol die Buys Ballot, de toenmalig hoofddirecteur van het KNMI
zowel nationaal als internationaal hierin heeft gespeeld. Op een
boeiende wijze wordt verslag gedaan van de Nederlandse expeditie vanaf
het vertrek op 5 juli 1882 uit Amsterdam tot de terugkeer eind
september 1883, waarbij op de terugreis het Buys Ballot eiland wordt
ontdekt. Gedurende deze hele periode was Snellen onwetend over wat
zich in Nederland rond deze expeditie heeft afgespeeld. In de
biografie van Buys Ballot (Van Everdingen 1943) wordt aan het Eerste
Internationale Pooljaar en de Nederlandse avonturen daaraan slechts
een paar bladzijden gewijd. Bestudering van de ongeveer 600 brieven en
briefkaarten heeft veel nieuwe tot nu toe onbekende informatie
opgeleverd. Bovendien kan door deze brieven een beeld gevormd worden
over de grote populariteit en bekendheid die zowel Buys Ballot als de
Nederlandse expeditie moeten hebben gehad.
Met dank aan Kees Dekker, oud-meteoroloog KNMI
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Harry Geurts of Cees
Molenaars, persvoorlichting KNMI, telefoon 030 2206317 of 030 2206344.
E-mail: Persvoorlichting.
---
Buys Ballot eiland IJskoude Wetenschap (Foto: de Sonnenborch)
Expeditieleden tweede internationale Poolexpeditie 1932/1993 (foto:
KNMI/Polygoon)
Persbericht: KS 07/09
Eerste uitgave: 01-03-07
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut