`Klinisch redeneren' gouden methodiek voor vervolgopleidingen
28 februari 2008
"Het lijkt wel een hype. Ik geef elke week voorlichting in
ziekenhuizen over `Klinisch redeneren'. Het spreekt zich rond dat deze
methodiek echt werkt, vertelt bedenker Marc Bakker van de Amstel
Academie. "Ik durf nu wel voorzichtig tevreden te zijn over deze
aanpak waar ik vijftien jaar aan heb gesleuteld."
Bakker legt uit hoe hij zijn
methodiek voor de opleiding tot gespecialiseerd verpleegkundige heeft
ontwikkeld. "Ik zocht een methodiek waarmee een student een
beroepssituatie leert doorgronden, zoals een professional dat ook in
de praktijk doet. In het onderwijs bestaan wel methodieken, maar die
leren studenten vaak trucjes die onvoldoende aansluiten bij de
alledaagse werkelijkheid. Ik stelde me voor dat ik in de kliniek een
patiënt zag. Hoe moet ik met die situatie omgaan om er iets zinnigs
over te kunnen zeggen en mee te kunnen doen? Daar is uiteindelijk het
klinisch redeneren uitgekomen. Het is een variant op het klassieke
model van analyse, hypothese, toetsing en controle."
Diagnostische blik
"Elke ervaren verpleegkundige die een nieuwe patiënt ziet heeft een
beeld van wat er aan de hand is", vervolgt Bakker. "Ze denkt, ook
zonder de diagnose van de arts te kennen, in termen als: hij heeft
longontsteking of kanker. De verpleegkundige is natuurlijk niet
verantwoordelijk voor de diagnose, maar bij die diagnostische blik
sluiten we aan. Wat is het klinisch beeld. Als je denkt aan
longontsteking, waar baseer je dat dan op? En wat brengt het voor
problemen mee voor de patiënt: lichamelijk, psychosociaal en in het
algemeen dagelijks leven. Is er aanvullend onderzoek nodig om het te
bewijzen? Dat zijn de eerste drie stappen, dan weet je wat er aan de
hand is. Vervolgens beredeneer je wat er aangedaan moet worden en hoe
het zorgproces bewaakt moet worden Je leert in vijf stappen
beroepssituaties in je specialisme te ontrafelen, uit te leggen en
keuzes te maken. 'Klinisch redeneren' speelt in op je rol als
zorgverlener en regisseur."
Symptoomdenken
'Klinisch redeneren' gaat uit van het idee dat het grijze gebied
tussen gespecialiseerde verpleegkundigen en artsen steeds grijzer
wordt. Grenzen vervagen tussen medisch en zorg. Er wordt steeds meer
multidisciplinair gedacht en gewerkt. 'Klinisch redeneren' leert
verpleegkundigen goed te communiceren met zowel artsen als patiënten.
Bakker: "Een student vertelde me dat ze vroeger snel een arts belde
als een patiënt benauwd was. Ze dacht niet na wat er verder aan de
hand was. Nu verzamelt ze eerst relevante meetgegevens en is
voorbereid op vragen van de arts. 'Klinisch redeneren' vergt veel
nieuwe vaardigheden, onder andere dat je leert meedenken en
meetgegevens van vitale functies kunt interpreteren. Verpleegkundigen
zijn gewend om te werken met gegevens als bloeddruk en temperatuur,
maar ze kijken alleen of de waarden binnen de marges zijn. Dat is
symptoomdenken. De hamvraag is: wat doet een overschrijding van een
waarde met het lichaam. Doordat de verpleegkundigen dat beter leren
snappen kunnen ze het ook beter uitleggen aan patiënten."
Sneller op niveau
De grote belangstelling voor 'Klinisch redeneren' wordt veroorzaakt
doordat de resultaten zo snel en duidelijk merkbaar zijn in de
praktijk. Bakker: "Men merkt dat verpleegkundigen sneller op niveau
zijn dan voorheen." De cursus 'Klinisch redeneren' wordt nu alleen
gegeven aan verpleegkundigen in specialistische opleiding. In het
najaar start een tweedaagse bijscholing voor verpleegkundigen die al
gespecialiseerd zijn.
Joop de Vries
Foto: Hans Smit
Klinisch redeneren speelt in op je rol als zorgverlener en regisseur
bron: Verpleegkundekatern
Vrije Universiteit Amsterdam