Gemeente Arcen en Velden
Gezamenlijk raadsvoorstel voornemen tot fusie van de gemeenten Arcen en Velden en
Venlo.
1. aanleiding
Noord Limburg is een streek met veel mogelijkheden en veel ambities. Naast gezamenlijke
doelen (zoals de ontwikkeling van Greenport Venlo), hebben de individuele gemeente ook
hun eigen plannen voor de toekomst. De afgelopen jaren is veel energie, geld en menskracht
geïnvesteerd om dit alles van de grond te krijgen. De hierboven aangehaalde `kansen' zijn
onder andere met het binnenhalen van de Floriade extra in de schijnwerper komen te staan.
Wij zijn van mening dat gestreefd moet worden naar verzilvering van meerwaarde voor de
regio, haar economie en daarmee voor haar inwoners. Bestuurskrachtige gemeenten en een
goede onderlinge samenwerking zijn daarom van groot belang. In de in opdracht van de
provincie Limburg en de gemeenten uitgevoerde bestuurskrachtmonitor bleek echter dat dit
deel van de provincie op brede schaal op beide punten te laag scoorde. De onderlinge
samenwerking kwam niet voldoende van de grond en de individuele bestuurskracht acuut
of op middellange termijn - liet in meer of mindere mate te wensen over.
Ook de bestuurskracht van de gemeenten Arcen en Velden en Venlo liet te wensen over.
Voor Arcen en Velden geldt nadrukkelijk dat er een disbalans is tussen de ambities en de
daarvoor noodzakelijke ambtelijk capaciteit en financiële armslag en daardoor niet in staat is
om bij te dragen aan de regionale doelen, zoals op het gebied van recreatie en toerisme.
De gemeente Venlo wordt aangesproken op het feit dat ze te weinig profiel heeft als
centrumgemeente, daar bijbehorende regionale trekkersrol en het feit dat het strategisch
beleid onvoldoende scoort.
In november 2007 heeft Gedeputeerde Staten van Limburg (GS) in dit kader aan alle Noord
Limburgse gemeenten een richtinggevende brief gestuurd. Het college van GS geeft aan, dat
de regio gebaat is met minder maar wel sterke en bestuurskrachtige gemeenten.
Minder bestuurlijke drukte leidt tot slagvaardiger besluitvorming en daar waar gemeenten
niet afdoende zijn uitgerust voor de toekomst moeten zij met andere gemeenten samengaan.
Het college van Gedeputeerde Staten schenkt klare wijn waar het gaat om de kop van
Noord-Limburg: Gennep, Bergen en Mook en Middelaar moeten fuseren. In de regio Peel &
Maas is sprake van een vrijwillige fusie. Het zogeheten middengebied, met de zeven
gemeenten Arcen en Velden, Beesel, Horst aan de Maas, Meerlo-Wanssum, Sevenum,
Venlo en Venray, heeft de facto een meer "vrije opdracht" waarbij erop is aangedrongen om
er met elkaar op vrijwillige basis uit te komen. Daarbij heeft het college van GS verzocht om
uiterlijk per 1april 2008 met voorstellen te komen. Onlangs werd bekend dat het college van
GS heeft besloten dat de gemeente Beesel voor dit moment alsnog buiten de
herindelingsdiscussie mag blijven.
2. proces
Met de regionale doelen voor ogen en vooral in de wetenschap dat in 2012 de Floriade haar
poorten opent zijn de betrokken gemeenten in het middengebied eensgezind van mening dat
het herindelingproces zo snel als mogelijk, maar wel zorgvuldig afgehandeld moet worden.
De datum van 1 januari 2010 is tegen die achtergrond genoemd als streefdatum. De
burgemeesters van Venlo en Venray hebben al in november 2007 het initiatief genomen om
de discussie in het zogeheten middengebied vorm te geven. Als startpunt van de discussie
hebben zij de betrokken gemeentebesturen meegegeven, dat het hun voorkeur heeft in
Noord Limburg te streven naar vijf grote gemeenten met Venlo als centrumstad. In zijn
algemeenheid is er daarna in de periode vanaf november 2007 tot nu toe op verschillende
niveaus gezamenlijk en in kleiner verband gesproken over de mogelijke uitkomst van het
proces. Uitgangspunt daarin is respect voor en transparantie over elkaars processen. Deze
houding heeft ervoor gezorgd dat de onderlinge sfeer niet alleen goed is gebleven maar het
proces ook heeft versneld. Deze manier van samenwerken heeft het besef dichterbij
gebracht alles op alles te zetten om het fusietraject te versnellen om de datum van 1 januari
2010 te halen.
---
Arcen en Velden:
De gemeente Arcen heeft een eigen besluitvormingstraject doorlopen. De start ervan vond
plaats in de besloten raadsbijeenkomst op 22/23 november 2007. Centraal in deze
bijeenkomst stond de uitkomst van de bestuurskrachtmonitor en de daaraan te verbinden
conclusies, op basis van een door Van Naem & Partners opgestelde quickscan. Deze
conclusies zijn in een openbare raadsvergadering van 20 december 2007 bekrachtigd dan
wel vastgesteld en kunnen als volgt worden samengevat:
· Zelfstandigheid is in de ogen van de raad niet langer een optie;
· intensivering van `samenwerkingsvormen" levert op termijn niet het beoogde effect op;
· de gemeente Arcen en Velden dient ongedeeld te blijven;
· voor een duurzame versterking van de gemeente Arcen en Velden kiest de raad voor
fusie, binnen de daarvoor geldende kaders.
· Horst aan de Maas en Venlo zijn logische partners en deze partneropties moeten nader
worden onderzocht.
Schematisch kan het door de gemeente Arcen en Velden gevolgde proces als volgt worden
beschreven:
Wat Wanneer
Standpuntbepaling inzake het bestuurskracht- 22 en 23 november 2007/ is bekrachtigd
profiel van de gemeente Arcen en Velden c.q. bevestigd in de openbare
vergadering van 20 december 2007.
Raadplegen bevolking, bedrijfsleven en 7, 8 en 9 januari 2008
verenigingen
Bezoek aan/ overleg met gemeenteraad Venlo 25 januari 2008
Discussie met portefeuillehouders 28 januari 2008 (georganiseerd door
economische zaken Horst aan de Maas en ondernemersvereniging SALVO)
Venlo
Bezoek aan/ overleg met gemeenteraad Horst 30 januari 2008
aan de Maas
Besloten raadsvergadering, waarin het college 31 januari 2008
aangeeft, met instemming van de raad, met
voorrang de onderhandelingen met Venlo te
starten. College zal zich inzetten om op 28
februari 2008 het behaalde resultaat met de
raad te delen.
Gezamenlijk overleg colleges van Arcen en 21 februari 2008
Velden en Venlo
De gemeenteraad van Arcen en Velden is door het college van meet af aan nadrukkelijk in
het open en transparante proces betrokken, door vele raadsbijeenkomsten, tussentijds
informeren om de activiteiten van de verschillende fracties af te stemmen en informatie uit te
wisselen.
In de besloten raadbijeenkomst van 31 januari 2008 is de gemeenteraad akkoord gegaan
met het voorstel van het college, om in eerste aanleg de onderhandelingen exclusief met
Venlo te voeren. Horst aan de Maas en Gedeputeerde Staten van Limburg zijn hierover
geïnformeerd.
Venlo:
Het proces dat de gemeente Venlo heeft doorlopen is minder intensief. Bij het uitkomen van
de bestuurskrachtmonitor concludeerde het gemeentebestuur dat het goed zou zijn fors te
investeren in de samenwerking in de regio om zodoende tegemoet te komen aan de
geconstateerde manco's. Voor Venlo was herindeling daarom niet de eerste optie. Tegen die
---
achtergrond werd dan ook besloten zich in het herindelingtraject terughoudend op te stellen.
Een kwantitatief sterkere gemeente was minder belangrijk dan een kwalitatief sterkere
gemeente. Het gemeentebestuur werkt daarom aan twee doelen: een grotere bestuurskracht
vereist een slagvaardiger aansturing van de regionale projecten. Daarbij geldt bijzondere
aandacht voor de regie van de centrumstad in het dossier Klavertje 4. Dat kan bij voorkeur
via een (private) samenwerkingsconstructie met de betrokken overheden.
Daar waar fusie van gemeenten aan de orde is, moet dat leiden tot kwalitatieve meerwaarde
voor de betrokken gemeenten. De gemeente Arcen en Velden is daarbij zo oordeelde het
gemeentebestuur - op meerdere fronten een geschikte partner. Immers in het kader van
toerisme en recreatie is de gemeente Arcen en Velden een parel, die de toeristische potentie
van de nieuwe gemeente een grote impuls geeft. Dat zelfde geldt voor de agrarische sector.
De nieuwe gemeente zal op dit terrein haar profiel verder kunnen versterken. De verlengde
grens met Duitsland geeft daarnaast nieuwe mogelijkheden om de verbanden met de
(directe) oosterburen te intensiveren en op een hoger niveau te brengen. De samenvoeging
van Venlo en Arcen en Velden betekent ook dat de nieuwe gemeente robuuster en
krachtiger wordt, wat eraan bijdraagt dat ze haar rol als centrumstad beter kan waarmaken.
Respect voor het in Arcen en Velden ingezette proces heeft er echter toe geleid dat Venlo
zich in dat verband publiekelijk terughoudend heeft opgesteld, maar uiteraard wel uit volle
overtuiging heeft meegewerkt aan het bezoek van de gemeenraad van Arcen en Velden en
andere overlegmomenten. Het college heeft zich in de tussenliggende periode intern beperkt
tot het in beslotenheid periodiek informeren van en overleggen met de gemeenteraad en/of
de fractievoorzitters en/of het presidium. Tijdens een besloten informatieve bijeenkomst van
de gemeenteraad van Venlo op 30 januari 2008 werd unaniem het idee ondersteund om de
gemeenteraad van Arcen en Velden een brief te sturen, waarin werd gesteld dat wanneer
deze voor fusie met de gemeente Venlo zou kiezen, zij van harte welkom is.
3. keuze
Fuseren moet voor de fusiegemeenten leiden tot een duidelijke meerwaarde. Niet alleen
door het versterken van de bestuurskracht, c.q. voor het doen uitvoeren van de strategische
agenda om de bovenregionale belangen zeker te stellen en, niet in de laatste plaats voor de
inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijk instellingen. Onderhandelingen en het
uiteindelijke resultaat moeten tot stand zijn gekomen op basis van vertrouwen en
gelijkwaardigheid.
Nadat de in de besloten raadsvergadering van 31 januari 2008 in de gemeente Arcen en
Velden gegeven bovengenoemde opdracht een feit was, zijn beide colleges gezamenlijk op
portefeuillehoudersniveau in hoog tempo met elkaar in gesprek gegaan over de
mogelijkheden van een fusie en de daaraan door de gemeente Arcen en Velden verbonden
ideeën en wensen, zoals verwoord in het schrijven van het college van burgemeester en
wethouders van Arcen en Velden van 12 februari 2008. Deze wensenlijst geeft aan welke
zaken op korte termijn (tot 2010) dan wel in de eerste periode na herindeling (2010-2014)
gerealiseerd zouden moeten worden. Het gaat daarbij zowel om grotere dan wel kleine
projecten, maar ook over afspraken over investeringen c.a. en personele en/of financiële
zaken. Deze zijn gebaseerd op de wensen van de gemeenteraad, het college en bijdragen
van het bedrijfsleven en het maatschappelijk middenveld. De betreffende brief is als bijlage
bij dit voorstel gevoegd.
In hun collegevergadering op 26 februari 2008 hebben de colleges formeel vastgesteld dat
het college van Venlo de wensen en ideeën die het college van Arcen en Velden heeft
geformuleerd, onderschrijft en volledig bereid is aan de uitvoering en bekostiging ervan mee
te werken. In het hierna verder uiteen te zetten - vervolgtraject gaan beide
gemeentebesturen met elkaar afspreken welke onderdelen op welk moment worden
uitgevoerd en welke prioriteiten daarbij in acht worden genomen. Het voorliggende
raadsvoorstel met betrekking tot fusie is de logische consequentie van deze
overeenstemming.
Bij fusie zijn in het kader van de wet Ahri de volgende termijnen van belang:
---
Eind maart 2008: Vaststellen ontwerp herindelingadvies door de gemeenteraden.
maart-april 2008: Ter inzage leggen herindelingsontwerp Venlo / Arcen en Velden
Mei 2008: Verwerken zienswijzen
Eind mei 2008': Raadsbesluit(en) van de fuserende gemeenten rondom
herindelingadvies
Begin juni 2008: Besluit GS (goedkeuren herindelingsregeling en vaststellen zienswijze)
Medio juni 2008: Toezending herindelingsadvies incl. zienswijze GS aan Minister
Begin oktober 2008: Toezending herindelingsvoorstel door Minister aan Ministerraad; start
parlementaire behandeling
Besluitvorming
1e en 2e Kamer: laatste kwartaal 2009
Verkiezingen: november 2009
1-1-2010: Start nieuwe gemeente
Omdat het een vrijwillige herindeling betreft, zit er, vooral aan het begin van het proces enige
speling, maar de marges zijn krap.
Voor de gemeente Venlo loopt parallel aan dit schema de besprekingen over de aansturing
van Klavertje 4. In opdracht van de stuurgroep Klavertje 4 brengt de heer F. Beemer
(voormalig DG van het ministerie van BZK) hierover een rapport uit. De gemeenten
Maasbree en Sevenum willen tot het moment dat dit rapport is uitgekomen niet praten over
dit dossier. Dat proces zal daarom nog minstens enige weken nodig hebben en kan ook
buiten de besluitvorming over dit voornemen tot fusie worden gehouden. Het zal te zijner tijd
leiden tot een gescheiden voorstel.
4. vervolg
Waneer beide gemeenteraden het besluit hebben genomen om het fusietraject in te gaan,
dient, zoals gezegd een aantal zaken nog geregeld te worden. Wij stellen u voor dit via drie
sporen aan te pakken, waarbij voor ieder spoor een document het licht moet zien.
· Overdrachtsdocument: Allereerst dient er een document te komen, waarin een plan van
aanpak tot de fusiedatum van 2010 wordt beschreven. Daarin wordt verwoord op welke
wijze beide gemeenten met elkaar zullen samenwerken, dan wel al voor zover mogelijk
ineen geschoven zullen dan wel kunnen worden. Daarbij staat voorop dat de P&O-
belangen prioriteit één hebben. Het moet een win-win situatie voor beide organisaties
worden. Als rode draad hebben de colleges al naar elkaar uitgesproken dat voor de
medewerkers van de gemeente Arcen en Velden, voor degenen die dit zelf willen, een
plaats is in de nieuwe organisatie van de nieuwe gemeente openstaat. Daar waar de
Venlose organisatie momenteel in een reorganisatiefase verkeert, kunnen bij een
versneld samengaan de medewerkers die momenteel bij de gemeente Arcen en Velden
werken gelijktijdig met hun Venlose collega's wennen aan de komende veranderingen.
In dit document zal eveneens worden beschreven, welke punten uit de wensenlijst van
het college van Arcen en Velden al feitelijk voor 2010 gerealiseerd, geïnitieerd, dan wel
gefinancierd kunnen worden op basis van afspraken die met betrekking tot financiën
concreet worden gemaakt. Bij sommige, grotere projecten zullen daarvoor eerst nadere
financiële gegevens worden uitgewisseld, om daarna samen een gemeenschappelijk
traject in tijd af te spreken.
Het college van Arcen en Velden overweegt vooruitlopend de feitelijke fusie, aan de raad
van Arcen en Velden voor te leggen om het OZB-tarief al in 2009 al op "Venloos niveau"
te brengen, wat een structurele meeropbrengst betekent van circa 400.000,--. .De
huidige inkomsten toeristenbelasting in Arcen en Velden bedraagt 650.000, die echter
als inkomsten in de begroting is zijn opgenomen. De uitbreidingen op Klein Vink zullen
echter naar verwachting op termijn leiden tot een structurele meeropbrengst
Toeristenbelasting van ruim 50.000,--
In dit kader achten beide colleges het vanuit die optiek redelijk dat de extra financiële
ruimte die door het verhogen van de OZB gegenereerd wordt, door het gemeentebestuur
---
van Arcen en Velden, bijvoorbeeld in het kader van de AHRI procedure in de eigen
gemeente wordt ingezet.
De gemeente Venlo zal bij die afspraken Arcen en Velden ook aanbieden nu al te helpen
bij het zoeken naar Europese middelen voor toeristische/recreatieve projecten (EFRO,
Interreg).
Over het geld dat mogelijk door de provincie ter beschikking wordt gesteld ( er is sprake
van een totaalbedrag van 10 miljoen, voor gemeenten die vrijwillig fuseren), worden in
dit document eveneens bestuurlijke afspraken gemaakt in die zin dat wordt afgesproken
dat dit geld wordt besteed aan structuur versterkende, duurzame projecten in de sfeer
van toerisme en recreatie voor de nieuwe gemeente.
Voor de volledigheid wijzen wij uw raad op de volgende procedure waar beide
gemeenten bij de uitvoering van hun (gemeenschappelijk) beleid tot aan 2010 als formele
tussenstap mee te maken krijgen. Hoofdstuk IV van die wet AHRI geeft de regels rondom
financieel toezicht door GS.
· Visiedocument:
Dit document beschrijft de periode 2010 2014. Hoewel het formeel zo is dat de oude
gemeenten niet over hun graf heen kunnen regeren, hebben wij besloten om de beide
gemeenteraden een document voor te leggen waarin een gedeelde visie op de toekomst
en, gekoppeld daaraan, de uitvoering van plannen uit de Arcen en Veldense wensenlijst
verder wordt uitgewerkt. Dit document wordt gezien als ware het een "bruidschat" van de
oude gemeenten aan de nieuw te vormen gemeente. Het doel is om de betreffende
wensenlijst uiterlijk aan het einde van die raadsperiode integraal uitgevoerd te hebben.
· Samenwerkingsdocument:
Een derde document waar onder voorbehoud van goedkeuring van de gemeenteraden
na het fiat van beide colleges onmiddellijk een begin mee is gemaakt - beschrijft de wijze
waarop in de periode tot 2010 de verschillende partijen met elkaar om zullen gaan: wie
spreekt in welke samenstelling met wie en hoe wordt met elkaar afgestemd dan wel
gecommuniceerd. De beide gemeenteraden zullen nauw bij het proces betrokken moeten
blijven. Over het `hoe' worden nog sluitende afspraken met de raden gemaakt. Beide
colleges nemen gezamenlijk besluiten met betrekking tot de organisatie: daar moet een
goede, eenvoudige praktische structuur voor komen. Onder leiding van de
gemeentesecretarissen moeten vele andere zaken worden geregeld, dan wel voorbereid,
bijvoorbeeld het ineenschuiven van verordeningen en andere regelgeving. Veel werk
moet nog verzet worden, maar dat moet op een heldere transparante wijze en met
inbreng van alle relevante partijen gebeuren.
Ook zal het document dus moeten beschrijven hoe zowel het gemeentelijk personeel,
maar zeker ook de inwoners van beide gemeenten in de periode tot 2010 eigentijds,
gelijktijdig en gelijkluidend geïnformeerd worden over de nieuwe ontwikkelingen.
5. besluit
Tegen de achtergrond van het bovenstaande stellen beide colleges de gemeenteraden voor:
a. het voornemen uit te spreken dat de eigen gemeente wordt opgeheven ten gunste
van een fusie tussen de huidige gemeente Arcen en Velden en Venlo;
b. beide colleges opdracht te geven de vervolgstappen dan wel procedures in het kader
van de wet Ahri te starten, met als doel om de fusie op 1 januari 2010 een feit te
doen zijn; en
c. in het kader hiervan het voornemen tot fusie documenten voor te bereiden, op basis
van de door beide partijen geaccepteerde en overgenomen wensenlijst van 12
februari 2008, waarin
I. de afspraken tussen beide gemeenten met betrekking tot de periode tot 2010
worden vastgelegd,
II. beide huidige gemeenteraden hun visie op de nieuwe gemeente beschrijven, in
combinatie met afspraken over in de periode 2010 2014 uit te voeren
projecten, dan wel dossiers; en
---
III. beide colleges beschrijven hoe de overlegstructuur en de gezamenlijke
communicatiestrategie tot 2010 vorm moet krijgen.
---