Persbericht
Bij uitgeverij Balans verschijnt vandaag
Boekpublicatie: Anet Bleich - Joop den Uyl 1919-1987. Dromer en doordouwer
De auteur beschrijft in deze biografie van de voormalige socialistische minister-president - tevens haar proefschrift het leven van Den Uyl in de context van een sterk veranderend Nederland.
Joop den Uyl verloor op zijn tiende zijn vader en groeide als gelovige jongen op in een streng gereformeerd milieu. Hij interesseerde zich al vroeg voor poëzie en politiek, maar had destijds allesbehalve linkse sympathieën. In 1939 liep hij enkele maanden een stage economie in nazi-Duitsland.
De Duitse bezetting maakte een bruusk einde aan zijn naïviteit ten opzichte van het nationaal-socialisme. Hij drong aan op krachtiger protesten tegen de Jodenvervolging en schreef in illegale tijdschriften. Na de oorlog trad hij toe tot de nieuwe Partij van de Arbeid. Als adjunct-hoofdredacteur van het weekblad Vrij Nederland ageerde hij met hoofdredacteur Henk van Randwijk fel tegen de politionele acties in Indonesië. Met zijn benoeming als directeur van de Wiardi Beckman Stichting in 1949 begon zijn loopbaan binnen de PvdA. Hij was lid van het partijbestuur en het dagelijks bestuur van de PvdA, raadslid en wethouder in Amsterdam, Kamerlid, minister van Economische Zaken in het kabinet Cals-Vondeling.
Hij kwam als partijleider in botsing met de jeugdige vernieuwers van Nieuw Links, maar was vastbesloten hen erbij te houden. De kroon op zijn werk was zijn premierschap van het kabinet-Den Uyl van 1973 tot 1977. Dit kabinet heeft met name grote faam verworven door de open en communicatieve stijl van politiek bedrijven. Het werd daarom wel getypeerd als een debatingclub die pas ophield bij het krieken van de ochtend dan wel als een vechtkabinet. Den Uyl oogstte grote waardering voor zijn behandeling van de Lockheed-affaire, een corruptieschandaal waarbij prins Bernhard betrokken was. Wat destijds niet bekend was, maar door Bleich nauwkeurig wordt beschreven is dat de prins met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid ook smeergeld had ontvangen van een tweede Amerikaanse vliegtuigfabiek (Northrop). De brief die de onderzoekscommissie (commissie-Donner) hierover aan de premier richtte, is door Den Uyl geheim gehouden. Den Uyls motief hierbij was het voorkomen van een koningscrisis. In het geval van een vervolging van Bernhard door Justitie zou niet alleen de positie van koningin Juliana onhoudbaar zijn geworden. Kroonprinses Beatrix had via minister Wim Duisenberg laten weten dat ook zij dan niet bereid zou zijn de troon te aanvaarden.
Nadat het kabinet-Den Uyl begin 1977 door toedoen van vicepremier en CDA-lijsttrekker Dries van Agt ten val was gekomen won Den Uyl voor de PvdA de verkiezingen, maar er kwam geen tweede kabinet onder zijn leiding. De teleurstelling hierover is hij nooit te boven gekomen. Zijn deelname als vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan een kabinet onder Van Agt (1981) werd een totale mislukking, mede als gevolg van economische malaise en politieke tegenwerking. Daarna volgde nog een vinnige opvolgingsstrijd met de 'kroonprinsen', waarbij Den Uyl uiteindelijk zijn favoriete kandidaat voor het PvdA-leiderschap, Wim Kok, wist door te zetten. In mei 1986 boekte Den Uyl voor de PvdA opnieuw een goed verkiezingsresultaat (52 zetels), maar christendemocraten en liberalen vormden weer een coalitie onder Ruud Lubbers. Den Uyl trok zich terug ten gunste van Kok. In december 1987 overleed hij aan een hersentumor.
Anet Bleich studeerde politieke wetenschappen aan de universiteit van Amsterdam. Ze was redacteur van de Groene Amsterdammer en sinds 1989 van de Volkskrant. Ze schreef onder meer Een partij in de tijd (over veertig jaar PvdA), Ga dan zelf naar Siberië (met Max van Weezel, over linkse intellectuelen in de Koude Oorlog), en Grensgangers (met Geke van der Wal over migranten in Nederland).
Boekinformatie:
Anet Bleich
Joop den Uyl 1919-1987 Dromer en doordouwer
Isbn 978 90 501 8818 0 ¤ 35,
Uitgeverij Balans
Bestellen:
Joop den Uyl 1919-1987
Anet Bleich