Radboud Universiteit Nijmegen
Pieter Muysken, hoogleraar Algemene taalwetenschap
'Moedertaal staat voor identiteit en geborgenheid'
Elk jaar houdt Unesco op 21 februari de Internationale Moedertaaldag.
Een goed initiatief, vindt Pieter Muysken, deskundige in
Zuid-Amerikaanse indianentalen. `Het aantal moedertalen slinkt
wereldwijd snel en dat is een enorme verarming.'
`De moedertaal als mensenrecht betitelen gaat mij wat te ver, maar
feit is dat de moedertaal voor veel mensen heel belangrijk is. Een
Pieter Muysken moedertaal wordt bedreigd als het geen officiële
voertaal is. Zolang er voldoende moedertaalsprekers bij elkaar wonen,
kan zo'n taal nog wel overleven. Maar als ze door externe
omstandigheden verspreid raken, komt de moedertaal in gevaar.
Is dat erg? Ja, als de mensen het zelf erg vinden. In Afrika
verdwijnen talen zonder dat iemand er een traan om laat. In
Zuid-Amerika is dat anders. Ik ontdekte in Bolivia hoe belangrijk
moedertaal voor indianen is. Ze leven onder barre omstandigheden en je
denkt dat het niet kunnen spreken van de moedertaal het minste van hun
problemen is. Maar een moedertaal verleent mensen identiteit en
geborgenheid. Stel dat het Nederlands verdwijnt. Dat hoeft geen ramp
te zijn, we kunnen ons uitstekend in het Engels redden. Maar je mist
iets, je kunt je minder subtiel uitdrukken in een tweede taal. Het
geeft het gevoel als groep tweederangs te zijn.
De voorspelling is dat over honderd jaar nog maar 10 procent van de
huidige 6000 moedertalen over is. Daarmee wordt de wereld armer en
minder divers.Talen zijn onzichtbare kunstwerken. Vergelijk het met
kathedralen: je kunt alle kathedralen van Frankrijk op video
vastleggen en vervolgens slopen. Maar dan raak je toch wat kwijt. Zo
raak je ook iets kwijt als een taal louter nog op papier bestaat en er
geen sprekers meer zijn.
In Bolivia dreigt het gros van de talen te verdwijnen. We zijn nu
bezig alle kennis over de ongeveer veertig talen te bundelen in een
vierdelig werk. In het Spaans en heel concreet, met spelling en
lesmateriaal, zodat de overheid iets in handen krijgt om bijvoorbeeld
via het onderwijs talen te behouden.
Wat helpt is om als overheid minderheidstalen niet alleen te erkennen,
maar ze ook tot onderdeel van de nationale identiteit te maken. Veel
Nederlanders weten bijvoorbeeld weinig over het Fries en doen er
lacherig over.
Wat het beste helpt, is dat ouders de moedertaal doorgeven aan hun
kinderen. Een belangrijke boodschap daarbij is dat tweetaligheid de
kansen van je kind niet belemmert. De ene taal gaat niet ten koste van
de andere.'
Naar boven
* Pieter Muysken houdt Paradisolezing
Contact
Pieter Muysken
(024) 361 20 56
p.muysken@let.ru.nl
Wetenschapsredactie
(024) 361 60 00
info@communicatie.ru.nl