NOS, Met het oog op morgen
Radio / TV-interview | 16-02-2008
Vice-premier Bos, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over de
commissie Dijsselbloem en één jaar Balkenende IV
SLOTBOOM:
Mijn eerste vraag vandaag was of Bos geschrokken is van de
vernietigende conclusies van de commissie Dijsselbloem. Hoe kan het
nou eigenlijk dat politici zo de mist in gaan?
BOS:
Politici zijn soms net mensen. Als je op een gegeven moment goede
bedoelingen hebt en je bent er van doordrongen en je gelooft echt dat
het allemaal zo gaat werken en niet anders, dan treedt er op een
gegeven moment iets in werking waardoor je je afsluit voor
tegengeluiden en niet echt meer openstaat voor kritiek. Dan ga je door
en door.
SLOTBOOM:
Met uiteindelijk de kinderen als kind van de rekening.
BOS:
Met als ellendig resultaat dat de staat van het onderwijs nu een stuk
slechter is dan het anders geweest zou zijn.
SLOTBOOM:
Heeft het ook niet een beetje te maken met het te grote geloof in de
maakbaarheid van de samenleving?
BOS:
Dat zal zeker een rol hebben gespeeld. Er zijn natuurlijk ook veel
mensen in de onderwijswereld zelf die dat ook vinden. De
onderwijswereld is een wereld die enorm over zichzelf nadenkt, heel
graag. Een heleboel plannen voor nieuwe systemen worden helemaal niet
verzonnen in de politiek, maar ook in het onderwijs zelf. Vervolgens
raken mensen in de politiek daar ook enthousiast over, willen dat
graag op hun naam schrijven. Die gaan dan ook door roeien en ruiten
om dat zo ver te brengen. De wirwar die Dijsselbloem beschrijft is
niet een werkelijkheid van een politiek die de rest van de samenleving
iets oplegt; het is een gesloten wereldje van politici, ambtenaren,
didactische deskundigen, consultants, vakbonden die samen dat met
elkaar bedacht hadden en gingen doen. Dat is een hele andere wereld
dan die van het klaslokaal en de leraar die daar bezig was met
scholieren, die dat op zich af zag komen en dat maar moest doen e er
vaak ook nog te weinig geld voor kreeg.
SLOTBOOM:
Nu zegt u wel dat politici gewoon mensen zijn, maar tegelijkertijd mag
je toch een extra verantwoordelijkheid van politici verwachten? Zij
zijn degenen die uiteindelijk de beslissingen nemen.
BOS:
Ja, en daarom is mijn opmerking niet bedoeld als excuus of zo. Ik ben
ook blij dat de politiek nu het zelfreinigend vermogen blijkt te
hebben om zichzelf te onderzoeken, zichzelf een gele kaart te geven en
ook zichzelf op te dragen dit nooit meer te laten gebeuren.
SLOTBOOM:
U bent ook politicus. U krijgt natuurlijk ook het gevaar dat u ergens
in gelooft en dat je dan toch ergens het zicht op de werkelijkheid
kwijtraakt?
BOS:
Op het specifieke gebied van onderwijs heeft de PvdA gelukkig zelf ook
een aantal jaren geleden al de bakens verzet. Ook met de benoeming van
mensen als Plasterk en Dijksma op het ministerie van Onderwijs.
SLOTBOOM:
Want het waren ook vaak PvdA-ministers hè?
BOS:
Ja, maar nu zie je dus twee PvdA'ers op dat ministerie die niet de
boel overhoop gooien maar de allerbelangrijkste dingen de aandacht
geven die ze verdienen. Laat die kinderen nu eerst eens leren rekenen
en lezen. Zorg dat leraren gemotiveerd voor de klas staan en buig je
even iet over allerlei ingewikkelde systeemwijzigingen. Dat vind ik
een verademing, zowel voor het land als voor de PvdA, dat dat mogelijk
is gebleken.
SLOTBOOM:
Nu iets anders. U zei dat het vaak voortkomt uit een bepaald
ideologisch geloof. Gaan we nu eens even verder kijken naar het
buitenland, wat zie je dan? Daar zie je mensen die charismatisch iets
doen. Denk aan Obama in Amerika, maar ook Sarkozy. Dat slaat aan. Na
één jaar kabinet in Nederland hoor ik om me heen: het sprankelt niet.
Het is niet ons kabinet. Doet u dat wat?
BOS:
Na een half jaar Sarkozy in Frankrijk zijn de peilingen ook enorm
ingezakt. Dus ook een enorm activisme als politicus of president kan
zich op een gegeven moment tegen je keren, omdat je het allemaal war
moet maken. Hier in Nederland geldt dat politiek altijd een kwestie is
van coalities en compromissen sluiten. dat is altijd al wat minder
spectaculair dan in je eentje als politicus ergens een stempel op
drukken. Dat geldt ook voor ons. Samenwerking tussen de PvdA, CDA en
CU - we hebben verkiezingscampagne achter de rug waar we elkaar naar
het leven stonden. Dus dan heb je ook even nodig om te wennen aan
samenwerking.
SLOTBOOM:
Verstandshuwelijk nu.
BOS:
Tegelijkertijd, als je kijkt wat we nu gewoon aan het doen zijn...Ik
bedoel, er wordt een miljard vrijgemaakt voor lerarensalarissen, het
generaal pardon waar de Nederlandse samenleving jaren om gevraagd had
is gewoon geregeld, de huurstijging is lager dan hij ooit geweest is,
we zijn eindelijk weer bezig met duurzame energie; dat zijn gewoon
dingen die gebeuren.
SLOTBOOM:
Maar waar is die bevlogenheid? Mensen willen ook zien - je hebt dat
spreekwoord 'geen woorden maar daden'. U noemt al die daden, maar de
woorden, die bevlogenheid van wat we met Nederland willen?
BOS:
Ik denk dat je daar vast en zeker politici kunt vinden die u
aanspreken, mij aanspreken, andere die je wat minder aanspreken. Maar
wij zitten nu in het kabinet vooral ook om resultaten te boeken, en
niet alleen maar mooie en inspirerende dingen te zeggen. Stel dat ik
als minister van Financiën de prachtigste redevoeringen zou houden,
maar de schatkist raakt almaar leger en de schuld almaar groter. Dan
zou ik echt mijn geloofwaardigheid verliezen.
SLOTBOOM:
Het een sluit het ander toch niet uit?
BOS:
Het een sluit het ander niet uit. Ik denk dat het wel zo is- als dat
is wat u bedoeld- de Nederlandse politiek heeft veel minder een
traditie van charismatische retoriek en de inspirerende grote redes
dan je bijvoorbeeld vindt in landen als Amerika, Frankrijk. Daar is de
politiek ook vaak veel meer tot één persoon verengd waar een enorme
media-uitstraling aan vast hangt. Zo zit het in Nederland niet in
elkaar. Dat is soms wel eens jammer, maar soms is het ook wel eens
goed.
SLOTBOOM:
Ik vraag het ook omdat u een tijdje geleden een interessante lezing
heeft gehouden over dat je ziet dat de globalisering niet alleen maar
winnaars oplevert, maar ook verliezers. Die gaan dan naar de zijkanten
van de politiek: SP, Wilders. Misschien is juist ook die bevlogenheid
nodig om te voorkomen dat over drie jaar- dan heeft u prachtige
resultaten geboekt, dat gaat u straks zeggen- maar om te voorkomen dat
ze naar de zijkanten van de politiek gaan? Een goed, sterk verhaal?
BOS:
Dat zal er ook zijn tegen de tijd dat er een verkiezingscampagne is.
SLOTBOOM:
Waarom niet nu?
BOS:
We zijn nu aan het regeren en willen gewoon resultaat boeken. De
verkiezingen duren nog drie en een half jaar, ik geloof niet dat je
dan al moet beginnen met je campagne. Wat wel zo is, is dat het voor
partijen met simpele boodschappen makkelijker is om een aansprekend
verhaal te houden dan als je een meer genuanceerd verhaal hebt. Dat is
iets wat alle partijen in Nederland die van dag tot dag bestuurders
leveren, compromissen moeten sluiten, voorploeteren om iets van dit
land te maken, die merken hoe moeilijk dat is om in die modderige
werkelijkheid - waarin het soms tegenvalt, je soms weer eens wel en
soms niet een succesje boekt, je met tegenstanders die je eerst
beschimpt hebt toch weer een deal moet sluiten- inspirerend te zijn.
Dat is vele malen moeilijker dan aan de kant blijven staan, op het
pluche van de oppositie zitten en alleen maar je verkiezingsprogramma
herhalen. Dat kan iedereen. Dat is niet moeilijk.
SLOTBOOM:
Dan wachten we nog maar even op de bevlogenheid.
BOS:
Doe dat maar ja.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, TO)
Ministerie van Algemene Zaken