Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht

PB08-008
14 februari 2008

Economie groeit 3,5 procent in 2007

De Nederlandse economie is in 2007 met 3,5 procent gegroeid. Dit is de hoogste groei na 2000. In 2006 groeide de Nederlandse economie met 3,0 procent. Dit blijkt uit de eerste raming van het CBS voor het vierde kwartaal 2007.
De uitvoer leverde in 2007 opnieuw de belangrijkste bijdrage aan de economische groei, maar ook de investeringen en de consumptie droegen substantieel bij. De bouw en de commerciële dienstverleners lieten een bovengemiddelde productiegroei zien.

Economische groei vierde kwartaal liefst 4,4 procent In het vierde kwartaal van 2007 groeide de Nederlandse economie met 4,4 procent. Dit is de hoogste groei in ruim zeven jaar. Het vierde kwartaal telde in 2007 een werkdag meer dan in 2006. In het vierde kwartaal van 2007 groeide de uitvoer opnieuw krachtig. De groei van de invoer was aanmerkelijk kleiner. Verder trok de consumptie van huishoudens sterk aan. Net als in het derde kwartaal gaf de aardgasproductie in het vierde kwartaal een flinke impuls aan de economische groei.

Kwartaal-op-kwartaalgroei 1,2 procent De economie groeide in het vierde kwartaal met 1,2 procent ten opzichte van het derde kwartaal. Deze kwartaal-op-kwartaalgroei is de op een na hoogste in bijna vier jaar. Alleen in het derde kwartaal was de kwartaal-op- kwartaalgroei met 1,9 procent nog flink hoger.

Opnieuw krachtige groei uitvoer In 2007 was het volume van de uitvoer van goederen en diensten 6,4 procent ln. van Nederlands product groeide bijna even hard als in 2006, terwijl de stijging hoger dan in 2006. Dit is een fractie minder dan de groei in 2006. De uitvoer van de wederuitvoer iets lager uitkwam. De groei van de wederuitvoer was sbc. werd uitgegeven aan buitenlandse octrooien en licenties. met ruim 10 procent opnieuw wel hoger dan van de export van Nederlands product. De invoer groeide iets minder dan de uitvoer. Dat is toe te schrijven aan de diensten. De invoergroei hiervan werd gedrukt doordat minder geld w Stijging consumptie van huishoudens

w Huishoudens hebben vorig jaar 2,1 procent meer besteed dan in 2006. De w groei in 2007 is iets lager dan in 2006. De bestedingen aan duurzame consumptiegoederen groeiden opnieuw het hardst, meer dan 4 procent. CBS Persbericht PB08-008 pagina 1 van 6

Het volume van de overheidsconsumptie was 2,9 procent hoger dan in 2006. De reële uitgaven voor de zorg stegen het meest.

Meer geïnvesteerd
In 2007 is 4,9 procent meer geïnvesteerd dan in 2006. Vooral in machines, de belangrijkste investeringscategorie voor het bedrijfsleven, maar ook in bedrijfsgebouwen en in computers werd fors meer geïnvesteerd. Verder is ook in woningen en infrastructuur duidelijk meer geïnvesteerd. De groei van de investeringen werd echter gedrukt door een aantal incidentele factoren. Zo werden minder vliegtuigen afgeleverd en werd minder aan royalty's voor licenties en patenten uitgegeven.

Vooral meer productie commerciële dienstverleners en bouw In 2007 steeg de productie in alle bedrijfstakken. De stijging was het grootst bij de commerciële dienstverleners en de bouw. Binnen de commerciële dienstverlening was de groei het hoogst in de uitzendbranche, de groothandel, de computerservicebedrijven, de accountants- en economische adviesbureaus en in het bankwezen. Ook de detailhandel groeide flink door de kooplust van de consumenten. De bouwnijverheid profiteerde van de hogere investeringsactiviteit.
Ook de industriële productie deelde in de groei, vooral de metaalindustrie. De aardgasproductie was in de eerste helft van 2007 veel lager dan een jaar eerder, terwijl de productie in het tweede halfjaar juist veel hoger was. Per saldo was de aardgasproductie vrijwel even hoog als in 2006. De zorgsector groeide versneld door.

Technische toelichting
Achtergrondinformatie over de ramingen
Er worden meerdere ramingen samengesteld en gepubliceerd van de economische groei in een kwartaal. De eerste raming of flash-raming wordt uiterlijk 45 dagen na afloop van een kwartaal gepubliceerd. De cijfers van de eerste raming kunnen wijzigen op grond van nieuwe statistische broninformatie die nadien beschikbaar komt. In de tweede raming die uiterlijk 90 dagen na afloop van een kwartaal wordt gepubliceerd, is deze nieuwe en meer uitgebreide statistische informatie verwerkt. Op dat moment komen bovendien meer detailgegevens beschikbaar. Bij de afsluiting van het vierde kwartaal komt tevens de eerste raming van het jaar gereed en worden de eerste drie kwartalen opnieuw vastgesteld.
Ook nadien kunnen de cijfers nog worden aangepast. De kwartaalgegevens worden namelijk eenmaal per jaar in juli geijkt aan de jaarcijfers van de Nationale rekeningen die volgens een vaste cyclus van drie opeenvolgende ramingen (voorlopige raming, nader voorlopige raming en definitieve raming) worden herzien. Ook hier is sprake van steeds betere en meer gedetailleerde statistische informatie op basis waarvan de ramingen kunnen worden verrijkt. Later dit kwartaal meer informatie over banen, arbeidsvolume en lonen Volgens de jaarplanning van het CBS zou vandaag ook een eerste raming worden gepubliceerd over het totaal aantal banen van werknemers en het arbeidsvolume van werknemers in het vierde kwartaal van 2007. Deze gegevens zijn echter nog niet beschikbaar. De oorzaak is dat het CBS op dit CBS Persbericht PB08-008 pagina 2 van 6

moment de benodigde gegevens nog niet heeft kunnen ontlenen aan de externe registers. Op 30 november 2007 zijn gegevens over het aantal banen van werknemers en het arbeidsvolume plus de gegevens over de loonkosten over de eerste twee kwartalen van 2007 gepubliceerd. Naar verwachting zullen de gegevens over het derde kwartaal van 2007 later dit kwartaal gepubliceerd kunnen worden. Voor volgende kwartalen wordt gestreefd naar hervatting van publicatie van arbeids- en loonkostengegevens op de vaste plandata.

Seizoengecorrigeerde gegevens
Normale praktijk is dat mutaties worden berekend ten opzichte van het vergelijkbare kwartaal van het voorafgaande jaar. Om een zo goed mogelijk beeld te geven van de conjuncturele stand van zaken wordt de groei voor enkele variabelen zoals het bbp ook ten opzichte van het voorgaande kwartaal berekend. Hierbij wordt gecorrigeerd voor seizoen- en werkdageffecten. Bij het uitkomen van nieuwe kwartaalcijfers wordt deze seizoencorrectie steeds opnieuw doorgerekend. Dit leidt doorgaans tot geringe bijstellingen van eerder geraamde cijfers, incidenteel tot meer substantiële bijstellingen. Jaarcijfers
Het persbericht over de tweede raming van de economische groei voor het eerste kwartaal bevat additionele gegevens over het productie- en bestedingendeel van de jaarpublicatie Nationale rekeningen. In dat persbericht zullen daarom twee extra tabellen worden opgenomen met enkele nieuwe jaarcijfers.
Zorgstelsel
Op 1 januari 2006 is het nieuwe zorgstelsel ingevoerd. In de Nationale rekeningen brengt dit een verschuiving met zich mee van consumptie door huishoudens naar consumptie door de overheid. De consumptie door huishoudens is hierdoor in 2006 veel lager, de consumptie door de overheid veel hoger dan een jaar eerder. Ook heeft bij de productie een overheveling plaatsgevonden van overheid naar verzekeringsinstellingen. In dit persbericht zijn de cijfers opgenomen waarin deze verschuivingen zijn verwerkt. Daarnaast zijn voor 2006 in tabel 2 tussen haakjes de cijfers opgenomen waarin voor deze verschuiving is gecorrigeerd. Bij de beschrijving van ontwikkelingen is de tekst van het persbericht gebaseerd op de gecorrigeerde cijfers. Het effect van het nieuwe zorgstelsel doet zich in 2007 niet meer voor.

CBS Persbericht PB08-008 pagina 3 van 6

Bruto binnenlands product: volume
% mld euro 10 122

8 118 6 114 4 110 2 106 0 102
-2 98 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 %-mutatie t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder (links) seizoengecorrigeerd, mld euro prijsniveau 2000 (rechts) Bron: CBS.

CBS Persbericht PB08-008 pagina 4 van 6

Tabel 1: Bruto binnenlands product (marktprijzen) Waarde Volumeverandering t.o.v.
zelfde periode vorig jaar voorgaande periode 1) # mld euro % % 2004 491,2 2,2 . 2005 509,0 1,5 . 2006 534,3 3,0 . 2007 559,9 3,5 . 2004-I 120,5 1,6 1,2 II 124,3 2,1 0,4 III 118,6 2,6 0,5 IV 127,8 2,7 0,2 2005-I 123,8 0,5 -0,3 II 129,0 1,6 0,9 III 123,1 2,0 0,9 IV 133,0 1,9 0,7 2006-I 131,2 3,5 0,6 II 135,3 3,1 1,1 III 128,6 2,8 0,4 IV 139,2 2,7 0,7 2007-I 137,0# 2,5 1,0 II 140,7# 2,6 0,3 III 135,5 4,2 1,9 IV 146,7 4,4 1,2 1) Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten. #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.

CBS Persbericht PB08-008 pagina 5 van 6

Tabel 2: Goederen- en dienstentotalen
20062) 2007 2007 I# II# III # IV Volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder Consumptieve bestedingen 2,5 2,4 1,9 1,8 2,9 2,9 w.v. door huishoudens -0,8 2,1 1,6 1,4 2,2 3,2 (2,7) door overheid 9,4 2,9 2,7 2,6 4,1 2,3 (2,2) Investeringen in vaste activa 7,2 4,9 9,1 2,8 6,5 2,1 Veranderingen voorraden 1) -0,1 -0,4 0,0 -1,4 -0,3 0,2 Nationale bestedingen 3,4 2,6 2,4 2,3 3,6 2,3 Uitvoer goederen en diensten 7,0 6,4 5,7 5,5 7,5 7,0 Invoer goederen en diensten 8,1 5,6 5,9 5,2 7,0 4,2 Bruto binnenlands product 3,0 3,5 2,5 2,6 4,2 4,4 1) In procenten van het bbp in constante prijzen.
2) De getallen tussen haakjes zijn gecorrigeerd voor veranderingen in het zorgstelsel. #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.

Tabel 3: Toegevoegde waarde van producenten (bruto, basisprijzen) 2006 2007 2007 I# II# III # IV Volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder Producenten van:
Goederen 1,6 2,8 -1,7 0,6 4,8 7,6 Landbouw en visserij -1,9 1,4 2,0 -0,3 0,3 3,3 Industrie en energie: 1,2 2,0 -4,6 -0,9 5,3 9,0 w.o. Industrie 2,3 2,5 4,6 2,4 2,1 1,1 Delfstoffenwinning -3,3 0,8 -24,2 -14,3 28,4 35,3 Bouwnijverheid 4,1 5,8 7,4 5,4 5,5 4,8 Commerciële diensten 4,6 4,5 5,3 4,2 4,8 3,8 Handel, horeca en transport 5,5 4,4 5,3 3,8 5,1 3,6 Financiële en zakelijke 3,9 4,6 5,3 4,5 4,7 3,9 diensten
Niet-commerciële diensten 1,3 2,3 2,1 2,0 2,5 2,4 #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.
CBS Persbericht PB08-008 pagina 6 van 6


---- --