Risico's verontreinigde grond met één druk op de knop duidelijk

In Nederland vindt veel natuurontwikkeling plaats op verontreinigde bodems. De behoefte aan risicoschatting is daarom groot. Alterra-onderzoekers met de specialisatie ecotoxicologie hebben een methodiek ontwikkeld die het mogelijk maakt ecologische risico's van bodemverontreiniging in te schatten bij beslissingen over het inrichten en beheren van natuurgebieden. De methode toetst de ecologische kwetsbaarheid van voedselketens en ecotopen op basis van eigenschappen van de voorkomende diersoorten. In de analyse zijn zes stoffen met uiteenlopende werkingsmechanismen en effecten gebruikt, die representatief zijn voor een breed scala aan giftige stoffen in de bodem. Deze stoffen zijn: koper, zink, cadmium, DDT, chlorpyrifos en ivermectine.

Bijzonder aan deze studie is, dat het bij natuurontwikkeling op verontreinigde bodems nu voor het eerst mogelijk is de haalbaarheid van verschillende scenario's voor leefomgevingen van wilde dieren in de natuur te vergelijken. Zo is het mogelijk om bij bepaalde typen bodemverontreiniging de meest kansrijke natuurontwikkelingsoptie te bepalen. De expertise die Alterra hiervoor in huis heeft is opgebouwd uit jarenlang veldonderzoek. Bovendien speelt het perspectief van de ecotoxicologen een rol, die als startpunt het dier in zijn natuurlijke omgeving hebben - in tegenstelling tot de "traditionele" studies naar giftige stoffen die uitgaan van een laboratoriumsituatie.

Het onderzoek valt binnen het EU-project NoMiracle, onderdeel van het European Environmental Action Plan. Dit onderzoekproject werd gestart in 2004 en loopt 5 jaar. Het wordt uitgevoerd door een consortium van 35 universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven. Het doel van NoMiracle is het ontwikkelen van nieuwe methoden voor de beoordeling van risico's van verontreinigende stoffen in hun natuurlijke omgeving, in combinatie met andere verstorende factoren voor mens en milieu. Het nieuwe rapport geeft de resultaten van een innovatieve desktop-analyse van binnen Alterra beschikbare gegevens, verkregen door veelvuldig veldonderzoek, aangevuld met literatuuronderzoek en interviews met experts. Het rapport is het tweede in een serie over ecologische kwetsbaarheid.

Decision Support System voor terreinbeheerders

Alterra wil met deze methodiek een Decision Support System ontwikkelen voor natuurbeheerders en -inrichters. Dat wordt een softwareomgeving waarin gebruikers allerlei gegevens over het terrein kunnen invoeren om de haalbaarheid van diverse ontwikkelingsmogelijkheden te toetsen. Deze scenarioanalyse op maat geeft binnen korte tijd de meest kansrijke optie voor de inrichting van het natuurgebied. Zo moet het met 'een druk op de knop' duidelijk worden of het bijvoorbeeld verstandiger is om bij een bepaalde verontreiniging in een gebied een droge heide met reptielen of een natte heide met amfibieën als natuurdoel te willen realiseren.

Rapportgegevens

Het onderzoekteam bestaat uit Marieke de Lange, Joost Van der Pol en Jack Faber. Aan het eerste deel 'Ecological Vulnerability in Wildlife' werkte ook Joost Lahr mee. Het rapport 'Ecological vulnerability analysis of food chains and ecotopes' is te downloaden op http://www.alterra.wur.nl/NL/publicaties+Alterra/Alterra+rapporten (rapportnummer 1565). Gedrukte exemplaren zijn zolang de voorraad strekt te verkrijgen bij Cereales Uitgeverij te Wageningen (0317 46 66 66).

Verklaring van begrippen

Ecologie is de leer van de betrekkingen tussen dieren en planten en hun omgeving of tussen dieren en planten onderling.

Toxicologie bestudeert de werking van giftige stoffen.

Ecotopen zijn vanuit natuurlijke omstandigheden relatief homogene gebiedseenheden met eigenschappen voor het meten en vastleggen van de gebiedsstructuur, functie en verandering.

Contact

Alterra, Centrum Ecosystemen

Marieke de Lange / Jack Faber

Telefoon 0317 477868 / 0317 477870

Email marieke.delange(at)wur.nl / jack.faber(at)wur.nl