Gepubliceerd op 4 februari 2008
Literatuurhistorici verzorgen heruitgave anti-Orangistisch toneelstuk
Gepubliceerd op 4 februari 2008
Zelden veroorzaakte politiek toneel zoveel ophef als het
zeventiende-eeuwse zinnespel Tieranny van Eigenbaat. Het is geschreven
door het beroemde Amsterdamse kunstgenootschap Nil Volentibus Arduum
in een tijd dat het rampjaar 1672 nog vers in ieders geheugen lag.
Engeland en Frankrijk vielen de Republiek der Nederlanden binnen. Het
Staatse leger was na jarenlange bezuinigingspolitiek verzwakt. Het
volk voelde zich verraden door de machtige staatslieden Cornelis en
Johan de Witt, die de invloed van het Huis van Oranje stevig hadden
ingeperkt. Een lynchpartij van de gebroeders De Witt was het gevolg,
waarna hun lijken als symbool voor anti-Orangistisch optreden in Den
Haag werden opgehangen.
Het toneelstuk Tieranny van Eigenbaat (1679) gaat over de zelfzucht
van het vorstenhuis die haaks stond op het algemeen belang, en over
regenten en hun positie ten opzichte van Oranje. Het werd tot ver in
de achttiende eeuw in de Amsterdamse Schouwburg opgevoerd. Al die
jaren hield het de gemoederen in de Republiek bezig. Telkens wanneer
de positie van de Oranjes ter sprake kwam, werd het bewust door de
anti-Orangistische partij op het toneel gebracht.
Tanja Holzhey, verbonden aan de leerstoelgroep Historische Nederlandse
letterkunde van de UvA, en Kornee van der Haven (UU) hebben het
beroemde toneelstuk opnieuw uitgebracht en voorzien van een inleiding
en commentaar. De illustraties laten zien hoe de spelers op het toneel
gekleed gingen. Ook zijn de liederen bij het toneelstuk in het boek
opgenomen. Hierdoor kan de hedendaagse lezer zich voor het eerst een
beeld vormen van het totaaltheater dat Tieranny van Eigenbaat geweest
moet zijn.
Nil Volentibus Arduum, Tieranny van Eigenbaat (1679). Toneel als wapen
tegen Oranje. Bezorgd en ingeleid door Tanja Holzhey en Kornee van der
Haven. Melodienotatie verzorgd door Rudolf Rasch. Zoeterwoude, Astraea
2008 (Duivelshoekreeks 16). ISBN 978-90-75179-26-2. 224 blz.
Winkelprijs EUR18,50
Bron: UvA Persvoorlichting
Universiteit van Amsterdam