Senaat stemt ondanks bezwaren in met Verdrag van Prüm
woensdag 16 januari 2008
Het Verdrag van Prüm dat grensoverschrijdende samenwerking tussen een
aantal lidstaten van de Europese Unie regelt bij de bestrijding van
terrorisme, grensoverschrijdende criminaliteit en illegale immigratie,
is door de Eerste Kamer goedgekeurd. Wel leven er in verschillende
fracties bezwaren, zo bleek tijdens het debat over het verdrag op
dinsdag 15 januari 2008 met de ministers Hirsch Ballin van Justitie en
Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De fracties
van GroenLinks en D66 hielden hun bezwaren, voornamelijk op het gebied
van de bescherming van persoonsgegevens, en lieten aantekenen tegen de
goedkeuringswet voor het Verdrag van Prüm te zijn.
Kaderbesluit Europese Unie
Het verdrag is in mei 2005 gesloten door de regeringen van Nederland,
België, Luxemburg, Duitsland en Oostenrijk. Spanje en Frankrijk hebben
zich later bij dit verdrag aangesloten en ook Portugal en Slovenië
hebben zich inmiddels als verdragspartners gemeld. Intussen is door de
Europese Unie inzake strafzaken een kaderbesluit genomen, waarin
overigens niet alle onderdelen van het Verdrag van Prüm een plaats
hebben gekregen. Dit besluit moet door de lidstaten nog worden
goedgekeurd.
Beducht
Kleinere fracties als die van D66, Onafhankelijke Senaatsfractie en
GroenLinks waren het meest kritisch, o.a. over het feit dat tussen
vijf lidstaten een afzonderlijk verdrag buiten de kaders van de
Europese Unie om is gesloten. Ook waren zij het meest beducht voor
onzorgvuldig handelen bij het uitwisselen van informatie tussen de
verdragsstaten. Het gaat om DNA-profielen, vingerafdrukken,
kentekenregistraties en andere persoonsgegevens.
Vraagtekens
Mevrouw Duthler (VVD) wees erop dat zorgvuldigheid en snelheid
essentieel zijn bij de aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit.
Zij zei dat de privacybescherming in het verdrag goed in elkaar zit,
maar zette toch vraagtekens bij de mogelijkheden voor individuele
burgers om gegevens te verifiëren. De mogelijkheid om naar de
onafhankelijke rechter te stappen vond de VVD-senator een weinig
aanlokkelijk alternatief. Ook al omdat een dergelijke procedure veel
geld kost. Mevrouw Duthler pleitte ervoor om het kaderbesluit van de
Europese Unie inzake dataprotectie snel goed te keuren, waardoor ook
de bescherming van de gegevens die een rol spelen in het Verdrag van
Prüm beter gewaarborgd zou zijn. Zij drong ook aan op afspraken over
gezamenlijk te hanteren beheersmaatregelen en processen die eventueel
kunnen worden afgedwongen door ICT-systemen.
Nadruk op samenwerking
CDA-senator mevrouw Van Bijsterveld herinnerde aan een eerder verdrag
van Prüm zo'n 1150 jaar geleden waarbij het Frankische rijk van
oorspronkelijk Karel de Grote verder in kleinere delen werd opgedeeld.
Dat verdrag leidde tot versnippering van Europa, terwijl dit nieuwe
verdrag van Prüm de nadruk legt op samenwerking, zei mevrouw Van
Bijsterveld. De CDA-senator zag in het verdrag een verdere stap op weg
naar meer integratie in Europa op het gebied van justitie en politie.
Zij zag een Europees strafrecht in het verschiet en ook een Europese
identiteit, waarvan vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid de
peilers zijn. Overigens erkende mevrouw Van Bijsterveld dat het
gemakkelijker is om gezamenlijk regels op te stellen dan ze ook
effectief toe te passen. In dit verband wees zij, net als andere
senatoren, op de complexiteit van de regelgeving bij de bestrijding
van terrorisme, grensoverschrijdende criminaliteit en illegale
immigratie. Staten kunnen eigen regels toevoegen en deze decentrale
aanpak kan leiden tot uiteenlopende criteria die moeilijk meer zijn te
overzien.
Privacybescherming
Volgens D66-senator Engels, die mede sprak namens de Onafhankelijke
Senaatsfractie, zijn fundamentele burgerrechten in het geding. Hij
wees ook op de complexiteit van het geheel aan rechtsregels met
verdragsrechtelijke, nationaal rechtelijke en communautaire
grondslagen. Dat maakt het buitengewoon moeilijk te beoordelen in
hoeverre al deze afspraken en besluiten voldoen aan elementaire
rechtsstatelijke en democratische waarborgen en eisen, betoogde
Engels. Hij zei ook dat nut en noodzaak van een eigenstandig verdrag
buiten de EU-kaders niet duidelijk zijn geworden. Welke problemen rond
terrorisme, criminaliteit en illegale migratie worden nu precies
opgelost met deze vlucht naar voren? vroeg Engels. Ook zetten D66 en
OSF grote vraagtekens bij een hoogwaardige bescherming van de privacy
van de burger. Minister Hirsch Ballin zei dat er naar zijn mening
voldoende waarborgen zijn.
Noodzaak
Senator Kox wees namens de SP-fractie op de noodzaak van dit verdrag.
Het wegvallen van de Europese binnengrenzen is koren op de molen van
de grote boeven, zoals huurmoordenaars, witwassers en drugshandelaren,
betoogde Kox. Overigens is de SP het wel eens met het opheffen van de
binnengrenzen in de Europese Unie, maar degenen die er het eerste van
profiteren zijn de criminelen. Ook Kox sprak zijn zorgen uit over de
bescherming van gegevens van burgers als die in handen komen van
landen die minder goed zijn georganiseerd als Nederland, bijvoorbeeld
Polen, Roemenië en Bulgarije.
Toezegging
Mevrouw Lagerwerf-Vergunst wees namens ChristenUnie en SGP eveneens op
dit punt. Zij hield de regering het geval voor van iemand tegen wie
door Griekse autoriteiten een Europees aanhoudingsbevel was
uitgevaardigd. Vanuit Nederland was ten onrechte gemeld dat een
bepaald mobiel nummer aan betrokkene toebehoorde. Ook nadat
nadrukkelijk vanuit Nederland naar voren werd gebracht dat de
informatie onjuist was, duurde het nog ongeveer een jaar voor het
aanhoudingsbevel werd ingetrokken. Al die tijd werd deze meneer als
zakenman ernstig belemmerd om naar het buitenland te reizen, zei
mevrouw Lagerwerf. Zij vroeg welke garanties er zijn voor een goede
afhandeling als er bijvoorbeeld gegevens worden uitgewisseld met een
land als Bulgarije, die achteraf niet blijken te kloppen. Volgens het
verdrag is Bulgarije dan verplicht onjuiste informatie te corrigeren
of te wissen. Maar is de verplichting van Bulgarije afdwingbaar? vroeg
mevrouw Lagerwerf. Zij kreeg van minister Hirsch Ballin de toezegging
dat hij de zaak onder de aandacht zal brengen van het nationale
contactpunt op dit gebied. In voorkomende gevallen zou deze instelling
snel moeten reageren als er bij de gegevensuitwisselingen tussen
landen fouten zijn gemaakt.
Toegankelijke voorlichting
Senator De Vries (PvdA) trok van leer tegen de trage gang van zaken
bij de goedkeuring van het Verdrag van Prüm. In mei is het al drie
jaar geleden dat het werd gesloten en nu pas ligt het ter goedkeuring
voor bij de Eerste Kamer. Volgens senator De Vries is het argument van
de minister van Justitie dat hij met personeelstekort kampt weinig
steekhoudend. Dan moet u als minister maar zorgen dat u wel voldoende
capaciteit heeft, zei De Vries. De PvdA-senator vond het verdrag
overigens een logisch gevolg van het wegvallen van de binnengrenzen.
Maar hij kritiseerde wel de ingewikkeldheid van de regelgeving. Dat
bij de Politieacademie een helpdesk wordt ingericht vond hij
onvoldoende om aan de behoefte aan informatie te voldoen. De minister
van Justitie heeft op dit punt een eigen verantwoordelijkheid. Hij
moet voor een centraler informatiepunt zorgen dat voor iedereen
toegankelijk is, o.a. ook voor advocaten. Over de wijze van
beveiliging van persoonsgegevens zei De Vries dat we ons langzamerhand
kunnen afvragen: Wat is er nog privé?. Op het punt van de
rechtsbescherming van de burger uitte De Vries tevens grote zorgen
namens de PvdA-fractie. Met zijn collega Kox was hij beducht voor de
kwaliteit van politie en justitie in landen die later bij de Europese
Unie zijn aangesloten. Minister Ter Horst wees erop dat door
samenwerking met die landen ook de kwaliteit daar kan verbeteren. De
Vries kreeg de toezegging dat er een algemeen toegankelijke
voorlichting komt over het Verdrag van Prüm.
Minachting
Namens de fractie van GroenLinks liet mevrouw Strik (die haar zieke
collega Böhler verving) een zeer kritisch geluid horen. De waarborgen
voor de burger zijn te weinig precies geformuleerd. Burgers komen in
de verdrukking als wij de principes van de rechtsstaat niet
hooghouden, zei mevrouw Strik. Het sluiten van een verdrag buiten de
Europese Unie om noemde zij minachting van Europese democratische
beginselen.
Eerste Kamer der Staten Generaal