Senaat ondanks forse kritiek akkoord met Belastingplan
woensdag 19 december 2007
Het Belastingplan 2008 en de overige fiscale maatregelen die het
kabinet Balkenende IV heeft voorgesteld zijn door de Eerste Kamer
aanvaard. De fracties van VVD, SP en de Partij voor de Dieren stemden
tegen. Op een onderdeel maakte de Kamer een ferm voorbehoud: met
invoering van winstbelasting voor woningbouwcorporaties wordt
voorwaardelijk ingestemd, zo werd vastgelegd in een motie van
CDA-senator Essers die door alle andere fracties werd ondersteund en
met algemene stemmen werd aangenomen. De Eerste Kamer houdt zich het
recht voor de winstbelasting weer te schrappen naar aanleiding van een
debat over de fiscale behandeling van de volkshuisvestelijke
activiteiten van woningbouwcorporaties en stadsherstellichamen in een
Wet op de maatschappelijke onderneming. Het wetsvoorstel verwacht de
senaat nog in 2008 te ontvangen.
Flexibele opstelling belastingdienst
Ook sprak de Eerste Kamer in de motie-Essers uit dat de
Belastingdienst bij de heffing over 2006 en 2007 zich tegenover
woningbouwcorporaties en stadsherstellichamen flexibel dient op te
stellen. Met de waardering van het onroerend goed van deze
instellingen moet van de Eerste Kamer op een constructieve en
redelijke manier worden omgegaan.
Korte voorbereiding
Ook had de Eerste Kamer ernstige kritiek op de korte
voorbereidingstijd die haar was gegund. Namens de commissie Financiën
sprak commissievoorzitter Essers de vurige wens uit dat de beschikbare
termijn volgend jaar ruimer zal zijn. Essers wees op het ingrijpende
karakter van een groot aantal maatregelen. Deze verdienen in zowel de
Tweede als de Eerste Kamer een grondige voorbereiding en daarvoor
dient voldoende tijd beschikbaar te zijn.
Iedereen achteruit
VVD-senator Biermans had weinig goede woorden over voor de voorstellen
die volgens de VVD belastingen verhogen, betuttelend zijn, de
hardwerkende Nederlander irriteren en dus demotiveren en het
vestigingsklimaat voor bedrijven bederven. Biermans haalde een
uitspraak aan van minister Bos van Financiën: Iedereen in Nederland
die werkt zal erop achteruit gaan. Volgens hem is het niet vreemd dat
er een brede volksopstand komt tegen de nieuwe belastingmaatregelen na
zo'n uitspraak. Biermans voorspelde een loon-prijsspiraal als gevolg
van de verhoging van de belastingdruk door allerlei betuttelende en
overheidsbemoeienis tentoonspreidende linkse maatregelen met een hoog
symboolgehalte.
Moties
Biermans kritiseerde ook de methode om allerlei belastingmaatregelen
in een pakket te stoppen waar de Eerste Kamer alleen maar in zijn
geheel 'ja' of 'nee' tegen kan zeggen. Vooral voorstellen die
controversieel zijn zouden als aparte wetsvoorstellen gepresenteerd
moeten worden. Als voorbeelden noemde de VVD-senator de
eigenwoningregeling, de aftopping van de pensioengevende grondslag in
de tweede pijler, de vliegtax en de verpakkingenbelasting. Per motie
vroeg de VVD om deze slikken of stikken methode voortaan achterwege te
laten. Over de eigenwoningregeling en een reeks andere maatregelen
diende de VVD ook moties in. Deze werden allemaal door
staatssecretaris De Jager van Financiën ontraden en haalden op een na
geen meerderheid in de senaat.
Steun coalitiepartijen
PvdA en CDA steunden de motie van de VVD over de kansspelbelasting op
speelautomaten. De motie vraagt om inzicht in de aannemelijke effecten
op de bedrijfsvoering van exploitanten van kansspelen alvorens tot
invoering van een kansspelbelasting met 29% over te gaan. CDA-senator
Essers zei in een stemverklaring mede namens de PvdA dat men geen
valse verwachtingen wil wekken bij de branche, maar wel wil weten hoe
groot de kans is dat klanten van speelautomaten de illegale sector
gaan opzoeken. Het CDA steunde ook de VVD-motie waarin wordt gevraagd
om het lage tarief van de vliegtax voor alle vliegvelden in Nederland
in te voeren voor niet-intercontinentale vluchten, maar de andere
fracties stemden tegen en daarmee was de motie verworpen.
Melkkoe
Biermans bracht in herinnering dat Nederland in de top 5 staat van
landen die de auto het sterkst als melkkoe zien. Volgens hem komt de
'vermaledijde' vliegtax het milieu helemaal niet ten goede. De
verpakkingentax is vooral ingewikkeld, kostbaar en schadelijk voor
kleinere ondernemingen. De verhoging van de kansspelbelasting zal
ondernemingen in de illegaliteit drijven, vreest de VVD. Biermans
pleitte ook voor een echte verlaging van de tarieven van de
Successiewet en een echte verhoging van de belastingvrije bedragen in
plaats van de beperkte voorzieningen die de regering voor ogen heeft.
Hoge Raad
De VVD-senator hekelde tevens twee uitspraken van de Hoge Raad. De
eerste betrof de belastingplichtige die als gevolg van een schrijffout
een belastingaftrek mocht blijven genieten van 3,4 miljoen euro in
plaats van 3.419 euro. Volgens Biermans weigert de Hoge Raad zich in
dit geval aan te passen aan de moderne geautomatiseerde wijze van
aanslagregeling door de belastingdienst. In de tweede uitspraak maakt
de Hoge Raad onderscheid tussen de staatssecretaris van belastingen
als medewetgever en als uitvoerder van de belastingwetten. Het lijkt
ons een kwestie van behoorlijke wetgeving dat de uitlatingen van de
staatssecretaris hier en aan de overkant de belastingdienst
automatisch bij de uitvoering van de wet binden, oordeelde Biermans
namens de VVD-fractie.
Inkomensverschillen
Senator Reuten wees op de stijging van het aandeel van de indirecte
belastingen in het totaal van de collectieve lasten van 26 naar 34%.
Volgens de SP-senator is er een ongelijke verdeling van lasten. De
rijkste 20% van de bevolking heeft een besteedbaar inkomen dat
viermaal zo hoog is dan dat van de armste 20%. Bijna twee op de drie
Nederlanders willen dat de inkomensverschillen kleiner worden. De SP
steunt de belastingen op auto- en vliegvervoer en op verpakkingen.
Maar het zou volgens senator Reuten goed zijn als de regering de
burgers erop wijst dat minder verslechtering nog steeds geen
verbetering is van het milieu. De SP keerde zicht tegen de
winstbelasting voor woningcorporaties omdat hierdoor de huurders
worden getroffen die zijn uitgesloten van de riante
hypotheekrenteaftrek. Senator Reuten kreeg de toezegging van
staatssecretaris De Jager dat deze schriftelijk een reeks cijfers zal
overhandigen, onder andere over de inkomensopbouw en vooral het
topsegment daarin.
Gemiste kans
Mevrouw Böhler van GroenLinks prees de 'vergroening' van de
belastingen, maar dit is nog maar een begin. Zij vond het jammer dat
de opbrengsten uit de vergroeningsmaatregelen niet worden gebruikt
voor milieudoeleinden, maar net als alle andere belastingopbrengsten
aan de algemene middelen van de rijksoverheid worden toegevoegd. Via
doelheffingen zou volgens GroenLinks een duurzaamheidsfonds gesticht
kunnen worden. Een gemiste kans, oordeelde mevrouw Böhler. Volgens
haar zal de burger die een vliegticket koopt er automatisch van
uitgaan dat de extra belasting wordt gebruikt om de milieuschade van
het vliegverkeer te beperken, te vergelijken met de
verwijderingsbijdrage bij de aankoop van een nieuwe tv. Ook GroenLinks
had grote moeite met de integrale plicht voor woningbouwcorporaties om
vennootschapsbelasting te betalen. Mevrouw Böhler zag conflicterende
doelstellingen: hoe commerciëler de woningbouwcorporaties zullen
worden en hoe meer winstgericht, hoe beter dat is voor de
belastingopbrengst. Maar minister Vogelaar van wijkopbouw zou erdoor
in de problemen komen.
Verschuiving autobelasting
PvdA-senator Leijnse prees de maatregelen op het punt van de
mobiliteit, gericht op het streven de uitstoot van CO2 drastisch te
reduceren. Omdat de kilometerheffing vanaf 2011 zal worden ingevoerd
steunt de PvdA de geleidelijke verschuiving van de belasting op het
bezit van een auto naar belasting op het gebruik ervan. Leijnse vroeg
wel of het tempo niet omhoog moet.
Aanpak topinkomens
De PvdA-senator zei het te betreuren dat de regering is afgestapt van
het voornemen om de pensioenopbouw voor werknemers af te toppen bij
een inkomen van 185.000 euro. Volgens Leijnse is er boven een bepaalde
grens voor de belastingbetaler geen valide reden meer om de zeer goed
verdienende medeburger aan een 70%-pensioen te helpen. Een inkomen van
185.000 euro leek de PvdA een mooi niveau. Het wordt volgens Leijnse
tijd om de echte topinkomens aan te pakken. Hij noemde het inkomen van
de minister-president de 'ondergrens voor een excessief topinkomen'.
Leijnse juichte daarom toe dat de regering bij het eigen woningforfait
het plafond schrapt voor woningen met een WOZ-waarde boven een miljoen
euro. Dit maakt een einde aan de ongefundeerde voorkeursbehandeling
van bezitters van duurdere woningen, zei de PvdA-senator. Leijnse
vroeg een soepele opstelling van de regering bij de invoering van de
integrale winstbelasting bij woningcorporaties. De PvdA zou er de
voorkeur aan hebben gegeven als deze belasting pas was ingevoerd als
eerst een debat was gevoerd over de fiscale behandeling van de
maatschappelijke onderneming.
Duurzame samenleving
Senator De Boer ondersteunde namens CU en SGP het kabinetsbeleid
gericht op een duurzame samenleving. Met instemming citeerde hij een
artikel in de Staatscourant over klimaatproblemen: Over dertig jaar
zullen onze kinderen ons niet afrekenen op de technische details van
het Belastingplan 2008, maar ze zullen ons wel aanspreken op de mate
waarin we verantwoordelijkheid hebben genomen voor het probleem van de
klimaatverandering, de uitdaging voor deze generatie. De Boer vroeg of
invoering van de verpakkingenbelasting wellicht zou leiden tot
verlaging van de afvalstoffenheffing door gemeenten. Verhoging van
belasting om gokverslaving aan te pakken zoals de BTW-verhoging voor
peepshows en andere sexueel ontaarde activiteiten juichte De Boer toe.
Hij pleitte voor verhoging van de kansspelbelasting tot 40%.
Toezeggingen
Volgens de senator van de CU staat het inkomen van modale gezinnen
onder druk door onder andere hogere energielasten. Evenals Leijnse,
Biermans en Ten Hoeve pleitte senator De Boer voor het ontzien van
stadsherstellichamen bij de invoering van de vennootschapsbelasting
voor woningbouwcorporaties. Staatssecretaris De Jager zegde overleg
toe als er problemen zouden ontstaan. Ook zegde De Jager toe eventuele
problemen door de overdrachtbelasting bij de vervreemding van
landbouwgronden te zullen oplossen.
Gedragsverandering
D66-woordvoerder Schouw prees de verschuiving van het belasten van
arbeid en winst naar het zwaarder belasten van milieuvervuilend
gedrag. Hij vond wel dat er per saldo geen verzwaring van de
belastingdruk mag ontstaan. Schouw vond ook dat vergroening moet
leiden tot gedragsverandering bij consumenten. Zo vond hij de
bijtelling van 14% voor zeer zuinige leaseauto's enigszins
belachelijk, omdat er maar twee typen auto's voor in aanmerking komen:
Toyota Prius en de Honda Civic Hybride. Schouw wees op de mogelijkheid
dat het aanpakken van topinkomens in Nederland mogelijk een verstorend
effect zal hebben op het vestigingsklimaat voor bedrijven. D66 vindt
dan ook dat het aanpakken van topinkomens eerst en vooral in de
publieke en semipublieke sector moet plaatsvinden. Schouw vond het
onterecht dat de regering per 1 januari 2008 in een klap de sociale
activiteiten van woningbouwcorporaties (bouwen voor lagere
inkomensgroepen) overhevelt van de onbelaste naar de belaste sfeer.
Vlaktax
Namens de Onafhankelijke Senaatsfractie pleitte senator Ten Hoeve voor
een vlaktax, waaruit ook de volksverzekeringen worden betaald,
inclusief de AOW. Dat levert op termijn een beter houdbaar systeem op,
waarbij het verdwijnen van de aftrek van buitengewone uitgaven een
mooie opstap is naar het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek,
gefaseerd natuurlijk, zei Ten Hoeve. Hij vond dat voor de echte kosten
van echt chronisch zieken en gehandicapten een betere regeling moet
komen dan de aftrek van buitengewone lasten.
Pensioenopbouw
De CDA-fractie eiste van de regering een brief waarin precies staat
aangegeven hoe wordt omgegaan met de omstreden aanpak van de
topinkomens. Staande de vergadering kwam de gevraagde brief binnen met
de toezegging dat bij de reguliere pensioenopbouw aan topinkomens geen
obstakels in de weg worden gelegd. Wel wil de regering voorkomen dat
veelverdieners vlak voor hun pensioen nog via een fiscale faciliteit
een veel hoger pensioen kunnen veiligstellen. De regering heeft al in
de Tweede Kamer toegezegd de pensioenopbouw boven een inkomen van
185.000 euro ongemoeid te laten en de omkeerregeling niet te zullen
schrappen, maar deze regeling staat nog wel steeds in het
Belastingplan 2008. Volgens staatssecretaris De Jager was het te kort
dag om dit onderdeel nog te schrappen, maar hij zegde het CDA toe dat
het niet is bedoeld als 'stok achter de deur' bij de regeling van de
aanpak van excessieve inkomens.
Herziening Successiewet
Evenals de VVD pleitte het CDA voor herziening van het schenkings- en
successierecht. Volgens Essers dient de principiële discussie over de
belastingplicht van de woningbouwcorporaties te worden gevoerd als
onderdeel van het nog te voeren debat over de belastingheffing van
overheidsbedrijven en van de maatschappelijke onderneming. Daarom moet
instemming van het CDA met invoering van een integrale winstbelasting
voor woningbouwcorporaties niet worden opgevat als een definitief
'ja', maar als een voorlopige instemming.
Belasting veehouderij
Senator Koffeman van de Partij voor de Dieren zei dat het
belastingplan niet voorziet in het verkleinen van onze ecologische
voetafdruk. We gaan gewoon door met op te grote voet leven en negeren
van de gevolgen daarvan, oordeelde hij. De vergroening van de
belastingheffing vond Koffeman dan ook lang niet ver genoeg gaan. Hij
vond het ook niet te rijmen met het de vervuiler betaalt principe dat
de veehouderij belastingvrij wordt gelaten. Een motie op dit punt
ontraadde staatssecretaris De Jager. Een tweede motie van Koffeman om
lege stoelen in vliegtuigen te belasten was voor de staatssecretaris
aanleiding te melden dat hij nader studeert op verbreding van de
aanpak van de milieubelasting door vliegtuigen. Voor Koffeman was deze
toezegging reden om de motie in te trekken.
Eerste Kamer der Staten Generaal