European Union



MEMO/07/618

Brussel, 20 december 2007

Uitbreiding van Schengen: achtergrond

Op 14 juni 1985 hebben de regeringen van België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg en Nederland in het Luxemburgse plaatsje Schengen een akkoord getekend om "het vrij overschrijden van de binnengrenzen door alle onderdanen van de lidstaten" en "het vrije verkeer van goederen en diensten" mogelijk te maken.

Op 19 juni 1990 hebben de vijf oprichtende landen de Overeenkomst ter uitvoering van het Schengenakkoord ondertekend. Zij werden op 27 november 1990 gevolgd door Italië, op 25 juni 1991 door Spanje en Portugal, op 6 november 1992 door Griekenland, op 28 april 1995 door Oostenrijk en op 19 december 1996 door Denemarken, Finland en Zweden.

Noorwegen en IJsland hebben op 19 december 1996 een samenwerkingsovereenkomst met de lidstaten gesloten om zich bij de Overeenkomst aan te sluiten.

Het Schengenacquis wordt sinds 26 maart 1995 volledig toegepast in België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Nederland, Spanje en Portugal, sinds 31 maart 1998 in Oostenrijk en Italië, en sinds 26 maart 2000 in Griekenland. In Noorwegen, IJsland, Zweden, Denemarken en Finland ten slotte is het Schengenacquis volledig van toepassing sinds 25 maart 2001.

Het Schengenacquis werd in 1999 in het kader van de Europese Unie opgenomen door middel van protocollen bij het Verdrag van Amsterdam. Op 20 mei 1999 werd een besluit van de Raad goedgekeurd tot vaststelling, in overeenstemming met de desbetreffende bepalingen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap en het Verdrag betreffende de Europese Unie, van de rechtsgrondslagen van elk van de bepalingen of besluiten die het Schengenacquis vormen.

Schengenevaluatie van de nieuwe lidstaten

Deskundigen van de lidstaten hebben de afgelopen twee jaar de nieuwe lidstaten aan de zogeheten "Schengenevaluatie" onderworpen. In 2006 werden daarvoor 58 evaluatiebezoeken afgelegd om de stand van zaken op het gebied van gegevensbescherming, politiesamenwerking, controles aan de land- en zeebuitengrenzen en op luchthavens, en het visumbeleid te controleren. In 2007 vonden 15 herhalingsbezoeken plaats en werd een nieuwe evaluatie van de situatie aan de zee- en luchtgrenzen uitgevoerd. Daarnaast werd het Schengeninformatiesysteem tijdens negen evaluatiebezoeken geïnspecteerd.

Hoewel ook deskundigen van de Commissie aan deze evaluaties hebben meegewerkt, ligt de verantwoordelijkheid ervoor bij de Raad.

Bij de evaluatie is nagegaan of de nieuwe lidstaten de begeleidende maatregelen die de afschaffing van de controles aan de binnengrenzen mogelijk moeten maken, correct en efficiënt toepassen. Er zijn ter plaatse controles verricht op het gebied van de controle aan de buitengrenzen, visa, gegevensbescherming, politiesamenwerking en het Schengeninformatiesysteem.

De Schengenevaluatie is nu afgerond en gebleken is, dat Estland, Tsjechië, Litouwen, Hongarije, Letland, Malta, Polen, Slowakije en Slovenië het Schengenacquis op alle gebieden correct toepassen.

De procedure

De EU-lidstaten die kandidaat zijn voor het afschaffen van de controles aan de binnengrenzen, dienen, zodra zij van menig zijn dat zij aan alle voorwaarden voldoen, zelf een verzoek in om de Schengenevaluaties uit te voeren. De landen die al tot het Schengengebied behoren, moeten vaststellen of alle voorwaarden zijn vervuld en de Raad is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de evaluaties.

Het tijdschema

* 5 november 2004 - In de conclusies van de Europese Raad van Den Haag wordt de Raad, de Commissie en de lidstaten verzocht "alles te doen wat nodig is, zodat de binnengrenscontroles zo spoedig mogelijk kunnen worden afgeschaft, nadat aan alle voorwaarden voor de toepassing van het Schengenacquis is voldaan (...)".
* Negen landen die in 2004 lid werden van de EU (Hongarije, Polen, Slowakije, Slovenië, Tsjechië, Estland, Letland, Litouwen en Malta), verklaren in 2006 klaar te zijn voor de Schengenevaluatie op het gebied van het niet-SIS-gerelateerde acquis.
* Januari - oktober 2006 - Eind januari beginnen de evaluatiebezoeken op het gebied van gegevensbescherming, politiesamenwerking, buitengrenzen en visa.
* December 2006 - Na de afronding van de evaluatie op alle gebieden van de Schengensamenwerking worden Raadsconclusies vastgesteld over de mate waarin de lidstaten die worden geëvalueerd, klaar zijn om zich aan te sluiten bij Schengen. In deze conclusies wordt aangewezen wat de zwakke punten zijn en welke plaatsen in 2007 opnieuw moeten worden bezocht.

* Oktober 2007 - De in de conclusies aanbevolen herhalingsbezoeken worden in 2007 afgelegd en in oktober afgerond. De evaluatie van de toepassing van het SIS in de nieuwe lidstaten vindt plaats in september en oktober 2007.

* 8-9 november 2007 - De Raad Justitie en Binnenlandse Zaken stelt vast dat de hierboven genoemde lidstaten aan alle voorwaarden voor het afschaffen van de controles aan de binnengrenzen voldoen.
* 6 december 2007 - De Raad stelt een besluit vast met de datum voor het afschaffen van de controles aan de binnengrenzen.
* 21 december 2007 (00.00u): afschaffing van de controles aan de land- en zeebinnengrenzen.

* 30 maart 2008: afschaffing van de controles aan de binnengrenzen op de luchthavens.

Belangrijkste bevindingen van de evaluaties

Na afronding van de evaluatiebezoeken in december 2006 werden op basis van de evaluatieverslagen voor elk werkterrein de eerste conclusies vastgesteld over de mate waarin de geëvalueerde landen gereed waren om toe te treden tot het Schengengebied. Waar sprake was van ernstige tekortkomingen of bouwwerken onvoldoende waren gevorderd, werden herhalingsbezoeken opgelegd. Voor elk land werd een lijst van plaatsen (voornamelijk luchthavens en grensdoorlaatposten) opgesteld die opnieuw moesten worden bezocht.

Bij de herhalingsbezoeken in 2007 bleek dat in alle gevallen aanzienlijke vooruitgang was geboekt.

De betrokken lidstaten bleken voldoende gereed te zijn om zowel de niet-SIS-gerelateerde bepalingen als de SIS-gerelateerde bepalingen van het Schengenacquis op bevredigende wijze toe te passen. Er waren dan ook in december 2007 geen belemmeringen meer voor het in artikel 3, lid 2, van de Toetredingsakte van 2003 bedoelde besluit van de Raad waarbij de controles aan de land- en zeebinnengrenzen per 21 december 2007 en die op de luchthavens per 30 maart 2008 worden afgeschaft.

De Schengenfaciliteit

Bij artikel 35, lid 1, van de Toetredingakte van 2003 is een tijdelijk instrument ingesteld, de "Schengenfaciliteit", om Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Slowakije en Slovenië tussen 1 mei 2004 en eind 2006 bij te staan bij de financiering van de maatregelen die aan de nieuwe EU-buitengrenzen nodig waren voor de toepassing van het Schengenacquis en voor de grenscontroles (961 miljoen euro).

De Schengenfaciliteit is voornamelijk gebruikt voor investeringen in apparatuur en grensinfrastructuur aan de EU-buitengrens, het moderniseren van diplomatieke en consulaire vertegenwoordigingen, voorbereidingen voor het Schengeninformatiesysteem (SIS II) en het Visuminformatiesysteem (VIS), en operationele en taalopleidingen.

Verdeling van de middelen van de Schengenfaciliteit:

In miljoen euro
EE
LV
LT
HU
PL
SI
SK
Totaal
Totaal 2004-2006
77,01
79,7
151,6
165,7
313,87
119,8
53,58
961,45

De Schengenfaciliteit zal ook worden gebruikt voor de toepassing van het Schengenacquis in Bulgarije en Roemenië. Ten slotte is vanaf 2007 ruime financiële bijstand beschikbaar uit het Europees Buitengrenzenfonds (1,820 miljard euro voor de periode 2007-2013).

Uitbreiding van Schengen: Cijfers
* Lengte van de buitengrenzen van de nieuwe Schengenlidstaten.

Landbuitengrenzen:

Lidstaat

Landbuitengrens met

Lengte in km

Estland

Rusland

294

Hongarije

Kroatië

344

Servië

174

Oekraïne

136

Letland

Belarus

167

Rusland

282

Litouwen

Belarus

679

Rusland

272

Polen

Rusland

210

Belarus

418

Oekraïne

535

Slowakije

Oekraïne

97

Slovenië

Kroatië

670

Totaal

4278

Zeebuitengrenzen

Lidstaat

Zeebuitengrens in

Lengte in km

Estland

Oostzee

769

Letland

Oostzee

498

Litouwen

Oostzee

120

Malta

Middellandse Zee

246

Polen

Oostzee

440

Slovenië

Adriatische Zee

47

Totaal

2120


* Totale bevolking van het Schengengebied: De totale bevolking van de 24 Schengenlidstaten bestaat uit 404.921.039 mensen (Raming van Eurostat, 2007).

* Duur van de evaluatie: 2 jaar (2006-2007)
* Aantal evaluatiebezoeken in 2006: 58. Onderwerpen: gegevensbescherming, politiesamenwerking, controles aan de land-, zee- en luchtbuitengrenzen

* Aantal evaluatiebezoeken in 2007: 15; voornamelijk herhalingsbezoeken en een zee- en luchtgrenzenevaluatie.
* 9 evaluatiebezoeken in verband met het Schengeninformatiesysteem in 2007

V & A: Uitbreiding van het Schengengebied - Afschaffing van de controles aan de binnengrenzen

Welke "nieuwe" lidstaten sluiten zich eind dit jaar aan bij het Schengengebied?

De Tsjechische Republiek, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slowakije en Slovenië.

Welke lidstaten behoren nu al tot het Schengengebied?

België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Zweden en de twee geassocieerde landen Noorwegen en IJsland.

Wanneer komen Cyprus, Roemenië en Bulgarije erbij?

Nu nog niet. Zij moeten eerst aan de Schengenevaluatie worden onderworpen voordat zij zich bij het Schengengebied kunnen aansluiten. Wanneer dat precies zal zijn, valt nu nog niet te zeggen.

Wanneer worden de controles aan de binnengrenzen afgeschaft?

Aan de land- en zeegrenzen op 21 december 2007 en op de luchthavens op 30 maart 2008.

Wat merken de burgers van de uitbreiding van Schengen?

Aan de binnengrenzen:

Iedereen die het Schengengebied legaal binnenkomt mag de binnengrenzen met en tussen de nieuwe Schengenlidstaten oversteken zonder te worden gecontroleerd. Met binnengrenzen worden niet alleen de landgrenzen tussen de lidstaten bedoeld, maar ook de luchthavens voor aansluitende vluchten tussen de Schengenlanden en de zeehavens voor veerbootverbindingen tussen deze landen.

De afschaffing van de controles aan de binnengrenzen verandert niets aan de uitoefening van de politietaken, ook niet in de grensstreken.

In het Schengengebied:

Visumplichtige onderdanen van derde landen (zie Verordening EG/539/2001, gewijzigd bij Verordeningen EG/453/2003 en EG/1932/2006) hebben maar één Schengenvisum nodig voor het gehele Schengengebied en hoeven geen nationaal visum meer aan te vragen voor de nieuwe lidstaten.

Onderdanen van derde landen die een geldige verblijfsvergunning hebben (zie PB C 247 van 13.10.2006 en PB C 153 van 6.7.2007) van een Schengenlidstaat kunnen die als reisdocument gebruiken en hoeven geen visum aan te vragen.

Kun je in het Schengengebied reizen zonder paspoort of andere reisdocumenten?

De lidstaten kunnen mensen verplichten in het bezit te zijn van bepaalde documenten of ze bij zich te hebben. De komende weken wordt hierover meer bekendgemaakt in het Publicatieblad.

De afschaffing van de controles aan de binnengrenzen betekent niet dat er geen veiligheidscontroles van personen meer plaatsvinden in havens en op vliegvelden.

Wat zijn de toegangsvoorwaarden voor onderdanen van derde landen?
* In het bezit zijn van een geldig paspoort of reisdocument;
* Een geldig Schengenvisum hebben, indien nodig; - een verblijfsvergunning die is afgegeven door een Schengenlidstaat geldt ook als Schengenvisum;

* Over voldoende middelen beschikken voor het geplande verblijf;
* Niet gesignaleerd staan als iemand die de toegang moet worden geweigerd;

* Niet worden beschouwd als een bedreiging van de openbare orde, de binnenlandse veiligheid, de volksgezondheid of internationale betrekkingen.

Op dit punt verandert er niets voor onderdanen van derde landen die de buitengrenzen van een nieuwe Schengenlidstaat oversteken, behalve dat niet langer alleen in de nationale systemen wordt gecontroleerd of zij vermeld staan, maar ook in het Schengeninformatiesysteem. De nieuwe lidstaten passen de Schengenregels voor controles aan de buitengrenzen al toe vanaf de toetreding.

EU-burgers worden op vertoon van een geldig paspoort of een geldige identiteitskaart toegelaten tot alle lidstaten, tenzij de betrokkene een echte en serieuze bedreiging vormt voor de openbare orde of de openbare veiligheid.

Leges

Een visum voor kort verblijf kost 60 euro. In sommige gevallen is het goedkoper of gratis, als dit volgens het nationale recht het culturele belang dient, of de buitenlandse politiek, het ontwikkelingsbeleid of een ander openbaar belang. Voor meer informatie zie:

http://ec.europa.eu/justice_home/faq/freetravel/faq_freetravel_en.htm De kaart.