Amsterdam, 19 december 2007
AMC gaat Avastin en Lucentis vergelijken bij behandeling maculadegeneratie
De afdeling Oogheelkunde van het AMC krijgt zo'n 850.000 euro subsidie van ZonMw voor een samen met vijf andere umc's uit te voeren onderzoek naar de effectiviteit van Lucentis en Avastin: geneesmiddelen die slechtziendheid als gevolg van natte maculadegeneratie tegengaan. Momenteel worden beide middelen met goed resultaat gebruikt, maar het vele malen goedkopere Avastin is officieel niet voor deze aandoening geregistreerd. Recent liet de fabrikant van de medicijnen (het Amerikaanse bedrijf Genentech) weten dat Amerikaanse oogartsen Avastin niet meer kunnen bestellen voor hun patiënten. In de AMC-studie worden de middelen nu voor het eerst naast elkaar gezet.
Natte maculadegeneratie is de voornaamste oorzaak van blindheid en slechtziendheid onder ouderen. Bij deze oogaandoening verdwijnt de scherpte uit het gezichtsveld door een ongeremde groei van bloedvaatjes ter hoogte van de gele vlek (de macula) in het netvlies. Lucentis en Avastin blokkeren allebei de werking van de groeifactor VEGF en voorkomen zo de uitgroei van nieuwe bloedvaten. Avastin is een antilichaam dat in gebruik is bij de behandeling van verschillende vormen van kanker, waarbij het de bloedvoorziening van de tumor belemmert. Het middel Lucentis bestaat uit fragmenten van hetzelfde antilichaam en is speciaal ontwikkeld voor de oogheelkundige toepassing. Uit gevalsbeschrijvingen van patiënten blijkt dat ook Avastin helpt om slechtziendheid te voorkomen bij natte maculadegeneratie. De twee medicijnen zijn echter nooit eerder direct met elkaar vergeleken.
Het onderzoek onder leiding van dr. Reinier Schlingemann, oogarts in het AMC, valt uiteen in twee delen. Het ene deel wordt uitgevoerd in het AMC in samenwerking met het Erasmus MC, LUMC, Radboud MC en UMC Groningen. Patiënten krijgen een jaar lang elke maand één van beide stoffen in het oog geïnjecteerd, zonder dat zij zelf of hun oogarts weten welk middel dat is (dubbelblind en gerandomiseerd). Daarna beoordelen de onderzoekers het effect op de gezichtsscherpte. Er zullen ongeveer driehonderd patiënten meedoen aan het onderzoek. Het andere deel van de studie vindt plaats in het Academisch Ziekenhuis Maastricht, op initiatief van de afdeling Oogheelkunde van het AZM. Daar testen de onderzoekers volgens een ander doseringsschema: de patiënten krijgen, eveneens dubbelblind en gerandomiseerd, drie keer een maandelijkse injectie en daarna alleen indien nodig. Het doel is om 280 patiënten op deze wijze te behandelen. De resultaten worden verwacht in 2010.
In het onderzoek, dat past in het programma 'Doelmatigheidsonderzoek Effecten & Kosten' van ZonMw, wordt ook de kosteneffectiviteit meegenomen. Avastin is ongeveer dertig maal goedkoper dan Lucentis, dat nu nog als enige middel geregistreerd is voor de behandeling van natte maculadegeneratie. 'De gezondheidswinst van deze middelen is enorm,' zegt Schlingemann. 'Sinds een jaar is Lucentis in Nederland verkrijgbaar. Tot die tijd konden we weinig betekenen voor patiënten en alleen soms de achteruitgang afremmen met fotodynamische therapie, een vorm van lasertherapie. Met Lucentis gaat een deel van de patiënten zelfs beter zien.' Naar verwachting is het effect van Avastin ongeveer even groot. Volgens ZonMw is een onderzoek naar dit doelmatigheidsvraagstuk, dat voortkomt uit de dagelijkse praktijk, bijzonder relevant. In Nederland zijn ongeveer honderdduizend patiënten met natte maculadegeneratie en jaarlijks komen er drie- tot vijfduizend nieuwe patiënten bij.
Noot voor de redactie (
Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam