De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Ons kenmerk ARBO/P&G/2007/40820
Datum 19 december 2007
Onderwerp Resultaten proef met AWARE-code
Zoals toegezegd1 informeer ik u over de resultaten van het proefproject met de codering van
producten op schadelijkheid (de AWARE-systematiek).
Blootstelling aan vluchtige organische stoffen (zoals reinigings- en oplosmiddelen) op de
werkplek kan leiden tot aandoeningen aan het zenuwstelsel. Om het gebruik van deze stoffen
te verminderen is met het bedrijfsleven een proef gedaan met een productcode.
Dit proefproject heeft een begrijpelijke en bruikbare code opgeleverd, AWARE2. De
AWARE-code van een product geeft in één oogopslag relevante informatie over de risico's
voor werknemers bij de toepassing van het product. Dit is het soort informatie waarmee een
eindgebruiker op de werkvloer uit de voeten kan.
De verantwoordelijkheid voor het berekenen en verspreiden van AWARE ligt bij de
fabrikanten. Zij kunnen met de code producten ontwikkelen met minder schadelijke
ingrediënten. De code maakt het voor de professionele eindgebruiker mogelijk minder
schadelijke producten te kiezen.
Ik vind AWARE praktisch, gericht op zowel marktwerking als het nemen van eigen
verantwoordelijkheid voor veilige werkomstandigheden door werkgevers en werknemers. De
code werkt en heeft al tot resultaten geleid. De deelnemers aan de proef met AWARE (de
sociale partners in de metaalsectoren, de reinigingsmiddelenfabrikanten, de meubelindustrie en
de schoentechnieksector) geven aan de code werkzaam te vinden en gaan met AWARE verder.
Ik juich dit van harte toe en ondersteun de sectoren bij hun activiteiten. Daarnaast zal ik mij
inzetten voor de invoering van een systeem als AWARE op Europees niveau. Dit is een
kwestie van lange adem, maar een Europese aanpak biedt de beste kansen voor een stevig en
duurzaam draagvlak.
De AWARE-methode is dit jaar gereed gekomen. Ondermeer vanwege de nieuwheid is er nog
geen sprake van een brede toepassing. Dit wordt versterkt doordat nog niet alle partijen
meewerken. Zo verstrekken slechts enkele (verf-)fabrikanten AWARE-codes aan hun
afnemers.
1 Brief 31 mei 2007 (Kamerstukken II 2006-2007, 25 720, nr 19)
2 AWARE = Adequate Warning and Air Requirement. Zie bijlage 1 voor een toelichting op AWARE.
Ons kenmerk ARBO/P&G/2007/40820
Resultaten van de proef met de AWARE-code
De resultaten van de proef met AWARE zijn op verschillende niveaus te benoemen: de functie
van AWARE; draagvlak voor en samenwerking door AWARE; implementatie van AWARE.
1. De functie van AWARE
AWARE maakt vervanging eenvoudiger voor eindgebruikers
In de Arbowet is de verplichting opgenomen om gezondheidsschade door gevaarlijke stoffen
te beperken. Het vervangen van producten door minder schadelijke is lastig voor gebruikers
aan het eind van de productketen. De meegeleverde informatie op veiligheidsinformatiebladen
is complex en het vergelijken van deze informatie vereist specialistische kennis. Bedrijven
geven aan dat AWARE handig is om producten in één oogopslag met elkaar te kunnen
vergelijken. Het maakt een grote hoeveelheid complexe informatie tastbaar en de keuze voor
vervanging inzichtelijk. In de proef is gebleken dat bedrijven voor producten met lagere codes
kiezen, maar nog moeten wennen aan het instrument. Dit is een bevestiging van soortgelijke
ervaringen in Scandinavië, waar vergelijkbare methodieken toegepast worden, zoals mijn
ambtsvoorganger u eerder meldde3.
AWARE is een motor achter productinnovatie
De code maakt productinnovatie in de richting van veiliger producten gemakkelijk. AWARE
maakt helder welk ingrediënt in een receptuur het meeste bijdraagt aan de schadelijkheid van
het totale product. Hierdoor kan gericht gezocht worden naar alternatieven, waarmee de
grootste winst te behalen is. Fabrikanten van reinigingsmiddelen hebben minder schadelijke
producten ontwikkeld en deze zijn in gebruik genomen. Zij geven aan de methodiek erg goed
en bruikbaar te vinden, ook als marketinginstrument, en zij blijven AWARE toepassen.
2. Draagvlak voor en samenwerking door AWARE
AWARE versterkt communicatie in de productketen
AWARE werkt het best als de gehele keten meewerkt. De reinigingsmiddelenfabrikanten zijn
een motor achter de acceptatie en toepassing van AWARE gebleken. In samenwerking met
hun afnemers ontwikkelen ze nieuwe producten met een lager risico, afgestemd op de situatie
in het bedrijf. Daarmee promoten zij AWARE onder hun afnemers.
Participatie gehele keten onmisbaar
De metaalsector heeft veel energie gestoken in het betrokken houden van de verffabrikanten.
Oorspronkelijk waren de verffabrikanten partners in het proefproject, ze hebben de methodiek
voorgedragen. Toen zij verzocht werden AWARE-codes te berekenen, trokken zij zich terug.
Hierbij heeft vermoedelijk meegespeeld dat AWARE een nationaal project is, terwijl de
verffabrikanten voornamelijk operatief zijn op Europees niveau, bijvoorbeeld REACH. Dit
3 Kamerstukken II 2003-2004, 25720, nr 17, Tweede Kamer
---
Ons kenmerk ARBO/P&G/2007/40820
ondanks de verzoeken vanuit de afnemersectoren om mee te blijven werken. Het is verheugend
dat inmiddels enkele verffabrikanten wel meedoen, of dat overwegen, en producten met een
lagere AWARE promoten. Er zal meer energie nodig zijn dit draagvlak uit te breiden.
Door de opstelling van de verffabrikanten zien de metaalbranches zich genoodzaakt zelf de
AWARE-codes te berekenen. Met beperkingen omdat zij niet alle benodigde informatie tot
hun beschikking hebben. Deze werkwijze verhoudt zich ook slecht tot de nieuwe EU-richtlijn
REACH over gevaarlijke stoffen, waar de verantwoordelijkheid voor het leveren van
productinformatie onomwonden is geplaatst bij de fabrikant, niet de eindgebruiker.
Draagvlak voor AWARE
De partijen die meewerken aan de proef met AWARE geven aan enthousiast te zijn over de
code. Ze vinden de proef veelbelovend en willen er graag mee verder. In de metaalbewerking
en metalektro zijn de werkgevers en werknemers van plan de proef voort te zetten en bedrijven
de toegevoegde waarde van AWARE in de praktijk te laten ervaren. De meubelindustrie is net
begonnen met een dergelijke proef. In de schoentechnieksector is een vergelijkbare
productcode ingevoerd. De reinigingsmiddelenfabrikanten gaan door met het toepassen van
AWARE. Er is, op de meeste verffabrikanten na, voldoende draagvlak voor AWARE.
3. Implementatie
AWARE als een vrijwillig marktsysteem
De AWARE-methodiek is zo veel belovend dat het gebruik ervan wenselijk is. In Nederland is
de meest aangewezen route dat sectoren zelf de verantwoordelijkheid hiervoor opnemen. Een
vrijwillig systeem, aansluitend bij de markt, zal op het meeste draagvlak kunnen rekenen.
AWARE als Europees systeem
De invoering van een productcodesysteem vindt bij voorkeur plaats op Europees niveau.
Hiervoor zijn twee redenen. Ten eerste is de markt van chemische producten zeer Europees
georiënteerd. Eenduidigheid en een gelijk speelveld zijn daarom van groot belang. De partners
in de AWARE-proef en ook de (verf-)fabrikanten delen deze mening. Ten tweede wordt het
stoffenbeleid geregeld via Europees beleid, zoals de verordening REACH en de Chemische
Agentia Richtlijn. Deze regelen de communicatie over chemische producten. De Chemische
Agentia Richtlijn verplicht fabrikanten een veiligheidsinformatieblad (VIB) met informatie
over de risico's van een product met de producten mee te leveren. REACH verplicht spelers in
een productketen te communiceren over risico's en veilige wijzen van gebruik van stoffen via
een chemical safety report. Beide communicatie instrumenten zijn ingewikkeld voor een
eindgebruiker. Een koppeling tussen de verplichtingen uit REACH en de Chemische Agentia
Richtlijn is daarom wenselijk. AWARE kan deze rol vervullen en maakt het gemakkelijker
voor de eindgebruiker.
Tijdens de uitvoering van het proefproject is contact onderhouden met diverse partijen in
Europa met initiatieven op het gebied van productcodes. In meerdere lidstaten zijn of worden
---
Ons kenmerk ARBO/P&G/2007/40820
vergelijkbare productcodesystemen ontwikkeld. Er is dus brede aandacht voor het vertalen van
complexe productinformatie op een voor eindgebruikers begrijpelijke wijze.
De toekomst van AWARE
In het proefproject is veel gebeurd. De methodiek heeft een stevig -wetenschappelijk-
fundament, online is een eenvoudige rekentool beschikbaar, diverse branches hebben hun
betrokkenheid getoond en willen bovendien verder met AWARE. Betrokkenheid is de basis
voor het slagen van AWARE en ik ondersteun deze van harte. Ik vind het belangrijk dat
bedrijven zelf de verantwoordelijkheid kunnen nemen voor een veilige werkomgeving.
AWARE ondersteunt bedrijven hierbij.
Tot nu toe lag het initiatief voor AWARE bij de overheid. Ik verwacht dat de sectoren in eerste
instantie zelf initiatieven zullen ondernemen. Om het opgebouwde draagvlak te blijven
ondersteunen zal ik mij inzetten voor het faciliteren van de kennisuitwisseling tussen de
verschillende sectoren en het bevorderen van samenwerking.
Bedrijven zijn bij de keuze voor minder schadelijke producten en een veilige werkplek
afhankelijk van hun leveranciers. Ik vind het van groot belang dat fabrikanten hun
verantwoordelijkheid nemen en de risico's van hun producten op heldere en duidelijke wijze
communiceren naar hun afnemers. Daarom steun ik de sectoren in hun streven de gehele
productketen te blijven betrekken bij AWARE en roep ik de fabrikanten van o.a. coatings,
lijmen en reinigingsmiddelen op mee te (blijven) werken.
Voor de uiteindelijke invoering van AWARE is het Europese niveau het meest aangewezen en
is een vrijwillig systeem het meest wenselijk. Gezien de positieve resultaten van de proef, is nu
het moment na te gaan hoe we dit binnen de EU kunnen opstarten. Ik besef dat het invoeren
van een productcode zoals AWARE een kwestie van lange adem en het zoeken naar
bondgenoten is. Mijn streven is om AWARE te blijven communiceren in Europa en ik zoek
daarvoor aansluiting bij bestaande initiatieven, zoals de implementatie van REACH.
Ik ben van mening dat AWARE een succes kan worden. De invoering van dit systeem zal
diverse branches stimuleren in hun streven naar verminderde blootstelling aan (vluchtige
organische) stoffen.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(J.P.H. Donner)
---
Ons kenmerk ARBO/P&G/2007/40820
Bijlage 1. AWARE
AWARE, Adequate Warning and Air REquirement
Een code bestaand uit 2 getallen voor producten met
vluchtige organische stoffen. De code helpt om
producten samen te stellen en/of te kiezen die de minste
risico's opleveren voor degenen die ermee werken. Het
principe is simpel: hoe lager de code getallen, des te veiliger het product.
Het eerste (Arabische) getal is een maat voor de nodige ventilatie op de werkplek, bij
toepassing van producten met vluchtige organische stoffen, om onder de grenswaarde te
blijven. Het tweede (Romeinse) getal is een maat voor het risico dat wordt veroorzaakt door
alle andere effecten die stoffen kunnen veroorzaken. Dat getal wordt bepaald met de
risicozinnen die volgens de Europese richtlijnen op de verpakking van de producten vermeld
moeten worden. Hoe hoger het getal, hoe groter het mogelijke risico van de blootstelling voor
de toepasser. AWARE geeft een integraal beeld van de mogelijke risico's van een product.
De rekenmethodiek van AWARE is gebaseerd op de methodiek die in Scandinavië ontwikkeld
en operationeel is. Deze methodiek is wetenschappelijk onderbouwd voor de Nederlandse
proef4 en heeft een stevig wetenschappelijk fundament gekregen, zodanig dat Denemarken
zelfs overweegt de AWARE-methodiek te gebruiken als basis voor de herziening van hun
eigen productcode methodiek. Ook is de methodiek gevalideerd met metingen van de
blootstelling aan vluchtige organische stoffen in de metaalsector. Daaruit is gebleken dat
AWARE een goede indicatie geeft van de te verwachten blootstelling. Daardoor is AWARE
geschikt om producten met elkaar te vergelijken op mogelijke risico's voor de toepasser. De
code is eenvoudig te berekenen met de ontwikkelde, en op Internet beschikbare rekentool (zie
www.awaretool.eu). Deze berekening is uitvoerbaar voor zowel fabrikanten van producten
(met gegevens van de receptuur) als door de gebruikers van producten (met gegevens uit de
veiligheidsinformatiebladen).
4 IVAM, 2007: The AWARE code (te downloaden via www.vast.szw.nl)
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid