PvdA Rotterdam


Goed kunst- en cultuurbeleid verbetert imago Charlois

Di 18 Dec 2007 - Ursul Schaap

Ursul Schaap (PvdA-fractie Charlois) pleitte tijdens de laatste raadsvergadering van het jaar voor een kunst- en cultuurbeleid dat het imago van Charlois verbetert. De aanwezigheid van kunstenaars in probleemwijken is de sleutel tot wederopbouw van die wijken, aldus Schaap. Hij wil onder meer lege winkelruimtes laten gebruiken als expositieruimtes en meer kunst zichtbaar in de wijken. Ook moet de deelgemeente jeugd en scholen beter betrekken bij het kunstbeleid. Hieronder de volledige spreektekst.

Bijdrage agendapunt kunst & cultuurbeleid voor de raadsvergadering van 17 december 2007

Voorzitter, leden van de raad en dagelijks bestuur, geachte aanwezigen op de publieke tribune,

Charlois kampt met een negatief imago. Er hoeft zich maar een nieuw negatief maatschappelijk verschijnsel voor te doen of verslaggevers spoeden zich naar onze wijken. Vorige week kwam Nova nog met een speciale uitzending over de Polenkwestie uit de Millinxbuurt. Wat negatief is moet je natuurlijk niet onder het tapijt vegen, maar het beeld van Charlois in de media is op zn minst eenzijdig.

Er zijn ook positieve ontwikkelingen die van cruciaal belang zijn voor de toekomst van de deelgemeente. Dat is de kunst en cultuur die zich onder de deken van negatieve beeldvorming toch langzaam maar zeker ontwikkelt.
De PvdA vindt dat hier op korte termijn een krachtig beleid voor moet worden geformuleerd. Ik geef hier enkele elementen aan. Uit wetenschappelijke literatuur en ook uit de praktijk blijkt dat de aanwezigheid van kunstenaars in probleemwijken de sleutel is tot de wederopbouw van die wijken. Die aanwezigheid heeft namelijk verschillende positieve neveneffecten. Kunstenaars trekken om te beginnen een ander, nieuw publiek aan. Daarnaast maken ze veel particuliere investeringen los, want wie wil er niet in een creatieve wijk tussen kunstenaars wonen? Samen zorgen deze ontwikkelingen er op hun beurt weer voor dat horeca en toerisme tot bloei komen, met alle positieve gevolgen van dien.

Charlois heeft zich, deels autonoom, ontwikkeld tot culturele broedplaats. Een aantal kunstenaars heeft panden in de afgelopen twintig jaar gekraakt en daar nieuwe culturele initiatieven tot bloei laten komen. Het zijn nu podia voor debat, productie en expositie.

Er zijn in twee decennia vier creatieve kernen in Charlois ontstaan die nu een stabiele basis moeten krijgen voor verdere ontwikkeling: het Quarantaineterrein op Heijplaat, de Stichting Bad en de Stichting NAC in Oud-Charlois, en de Maassilo in de Tarwewijk. Ze moeten verder ontwikkeld worden, bijvoorbeeld door de legalisering en het faciliteren van de podium-, expositie- en woonfunctie. Dat moet in samenwerking met de stedelijke diensten en de corporaties. We hebben dus behoefte aan een locatiebeleid. Haak hierbij aan bij de sterke kernen, van waaruit we de kunst en cultuur in de wijken verder gaan ontwikkelen.

Direct in verband met het locatiebeleid staat het vestigingsbeleid. Kunstenaars onderhouden hun werkplekken meestal redelijk goed omdat hun werk er ligt opgeslagen. Een probleem in de oude wijken is dat er zoveel winkelruimtes leegstaan. Deze zouden zoveel mogelijk ter beschikking gesteld moeten worden aan kunstenaars, met de eis dat de etalage gebruikt wordt als expositieruimte. Er zou eventueel een subsidie gegeven kunnen worden op de etalageverlichting. De oude winkellinten in de wijken worden zo kunstlinten, die weer een toeristische attractie kunnen vormen, als er ook horeca aan wordt toegevoegd.

Er is ook behoefte aan een podiumbeleid. Er zijn op dit moment diverse podia in Charlois: Ahoy, Theater Zuidplein, de Maassilo, de Larenkamp, de Schalmei, de kerk in Oud Charlois en de centrale hal van de Stichting Bad. Deze zouden met elkaar verbonden moeten worden door middel van programmering en een heldere focus. Geef daarbij ook kleinschalige theaterprogrammas een vaste plaats in de wijken van Charlois. Voorbeelden zijn het optreden van het wijktheater in Heijplaat in 2006 en nu de Pendrecht-dialogen. Verder kan de aansluiting worden gezocht met nieuwe podia als dat van Bonn & Mees.

Zorg vaker voor win-win-situaties in Charlois en verbind grote kunst met kleine kunst uit de wijken. Zet naast North Sea Jazz ook kleine festivals van hoge kwaliteit in de wijken. Betrek ook amateurs in een aangename mix. Haal grote namen binnen bij de Charloise Open Atelier Route onder een gezamenlijk thema, maak meer publiciteit die ook landelijk werkt. Upgrade de Zuiderparkdagen naar een cultureel festival van hoge kwaliteit. Zoek een thema dat aansluit bij de bevolkingsgroepen. Organiseer ook culturele festivals in de wijken. Geef ieder kwartaal een krant uit waaruit de culturele rijkdom van Charlois blijkt. Denk hierbij aan het verkrijgen van medewerking van vooraanstaande mensen uit de diverse bevolkingsgroepen. Richt de aandacht niet in de eerste plaats op verschillen in geloofsbeleving.

Haal televisieprogrammas naar Zuid, zoals Raymann is laat en Premtime. Laat ze hier opnemen op herkenbare locaties. Trek daar geld voor uit.

Maak voor het kunstbeleid ook een goede analyse van de doelgroepen. Doelgroepen zijn niet alleen consument van kunst, maar vaak ook producent. Houd ook rekening met de vele culturen die hier samenleven en durf onderscheid te maken. Ongeveer een vijfde van de Charloise bevolking is 55+ en autochtoon. Met speciaal op hen afgestemde evenementen kunnen we ervoor zorgen dat zij mee blijven doen, en elkaar kunnen ontmoeten.

Breng ook in kaart wat er al aan kunst- en cultuuruitingen van de verschillende bevolkingsgroepen is en bepaal of de overheid hierin dingen zou moeten stimuleren en ondersteunen. We weten bijvoorbeeld dat Antilliaanse jongeren actief zijn in brassbands. En in welke kunst- en cultuuruitingen zijn de andere bevolkingsgroepen geïnteresseerd en/of actief? Wat weten we in dit verband bijvoorbeeld van de Polen? Is het bijvoorbeeld een idee om de Poolse kunstbiënnale naar Rotterdam Zuid te halen?

Betrek ook scholen en jeugd in het beleid. Kunst- en cultuuronderwijs gaat over de vrijheid van de menselijke ontwikkeling. Ongeveer 70% van de kinderen die in Charlois naar het voortgezet onderwijs gaan, zit op het vmbo. Wat gebeurt er nu al aan kunst- en cultuuronderwijs op het vmbo en op andere scholen, en wat kan de deelgemeente daar nog aan toevoegen? Ga, daar waar jongeren bijeenkomen, na waar de belangstelling van jongeren zich op richt. Denk hierbij ook aan op jongeren gerichte muziekfestivals.

Kunst hoort ook zichtbaar te zijn in de buitenruimte. De buitenruimte is het aangezicht van Charlois. Mensen raken meer betrokken bij hun wijk als de buitenruimte mooi is en vrolijkheid uitstraalt. Als bewoners zich bij hun wijk betrokken voelen, zijn ze ook meer bereid tot zelfwerkzaamheid, omdat ze graag een mooie omgeving in stand houden.
Ieder jaar moeten een of meer wijken met een kunstwerk worden verfraaid. Bewonersgroepen, zelforganisaties, scholen, bedrijven en corporaties worden hierbij betrokken. Geef daarbij kunstenaars de gelegenheid (liefst uit eigen wijk) een en ander uit te werken. Denk ook aan muurschilderingen en objecten in singels en meren. Zoek bij de uitwerking ook naar een thema dat aansluit bij de wijk.

Alles bij elkaar is wel duidelijk dat Charlois meer kan profiteren van de aanwezigheid van de huidige kunstenaars. Maar bij een extra stimulans hoort ook een nog opener houding van de overheid. Betrek dus kunstenaars meer bij de lokale ontwikkeling. Maak het publieke debat breed, verstrek veel meer opdrachten. Er zijn zoveel blinde muren, zoveel plaatsen waar een mooi object kan staan, zoveel hoekjes waar je je kunt laten verrassen. Dat kun je als overheid stimuleren. Bij kunst gaat het overigens niet alleen om beeldende kunst, maar ook muziek, dans, literatuur, poëzie, theater, architectuur, fotografie.

Een belangrijke voorwaarde is ook dat de deelgemeente de vrijheid van meningsuiting moet koesteren. Kunstenaars zoeken altijd nieuwe grenzen op. In Charlois moet die zoektocht van kunstenaars naar nieuwe grenzen beschermd worden. Zo nodig door de sterke arm. Charlois is een vrijplaats, waar het debat gaat over integratie, meedoen en vrijheid van meningsuiting.

De PvdA vindt dat de deelgemeente een hoorzitting moet houden voordat er een definitieve kunstnotitie wordt opgesteld. Bij die hoorzitting moeten mensen worden uitgenodigd die in de meest brede zin met kunst en cultuur bezig zijn. Zo komen we te weten wat zij belangrijk vinden en waar de verschillende doelgroepen behoefte aan hebben. Het gaat dan ook dus om economie, toerisme en citymarketing.

Welk budget is nodig om een slim kunst- en cultuurbeleid op te zetten? Het moet gaan om een multiplier-effect. Ook corporaties, scholen, bedrijven en instellingen kunnen bijdragen. En natuurlijk de gelden van het Pact op Zuid en de Vogelaargelden. Dit moet goed onderzocht worden.