Ministerie van landbouw: Antibioticaresistentie in de dierhouderij
Geachte Voorzitter,
Begin van dit jaar heeft mijn voorganger u, met de brief van 17 januari 2007 (TK 2006-
2007, 29 683, nr. 11), geïnformeerd over MRSA (Methicilline Resistente Staphylococcus
aureus). Als vervolg presenteer ik u in deze brief de aanpak die ik wil volgen, om te komen
tot een daadwerkelijke vermindering van antibioticagebruik en antibioticaresistentie in de
dierhouderij. Deze aanpak heb ik afgestemd met mijn ambtsgenoot van het ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Achtergrond
Antibioticaresistentie ontstaat wanneer bacteriën blootgesteld worden aan antibiotica en
is daarmee bij veelvuldig gebruik van antibiotica een onvermijdelijk fenomeen, bij mens
én bij dier. De laatste jaren zien we dat de resistentie groeit en er een stagnatie optreedt
in de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Dit is een zorgwekkende trend die invloed
heeft op de volks- en diergezondheid. Het leidt ertoe dat mens en dier met minder
Ministerie van Landbouw, effectieve antibiotica behandeld moeten worden, terwijl mogelijke alternatieven minder
Natuur en Voedselkwaliteit beschikbaar en duurder zijn. Uiteindelijk kan zelfs de situatie ontstaan dat er geen
Directie Voedselkwaliteit werkzame antibiotica meer zijn om bacterieel geïnfecteerde mensen en dieren te
en Diergezondheid
Bezuidenhoutseweg 73 behandelen.
Postadres: Postbus 20401 Nederland voert al jaren een succesvol restrictief antibioticabeleid in de humane
2500 EK 's-Gravenhage gezondheidszorg, met als doel resistentie zoveel mogelijk te beheersen. Naast de bekende
Telefoon: 070 - 3786868 dreigingen komen er echter steeds meer aanwijzingen dat er overdracht van resistente
Fax: 070 - 3786100 bacteriën plaatsvindt van dieren naar dierhouders. Ik acht het noodzakelijk dat er maat-
regelen in de dierhouderij worden genomen om te komen tot een meer verantwoord
antibioticagebruik, de resistentieontwikkeling te remmen en de overdracht van dier naar
mens tegen te gaan. Dat is in het belang van de diergezondheid en de volksgezondheid.
Antibioticaresistentie in de dierhouderij: een probleemanalyse
In de afgelopen tien jaar is er een stijging van 55% in kilogrammen antibioticum voor
therapeutisch gebruik bij dieren. Dit is niet te verklaren door een toename van de
veestapel in deze periode. Ook het resistentieniveau van diverse onderzochte bacteriën in
de landbouwhuisdieren kent de laatste jaren in alle sectoren een toenemende trend.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 2
Naast de genoemde ontwikkelingen in landbouwhuisdieren, is er ook bij gezelschaps-
dieren en paarden sprake van een toenemend aantal besmettingen met resistente
bacteriën.
Onderzoek in ziekenhuizen en bij het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
Milieu) laat een sterke toename zien van dragerschap van diergerelateerde MRSA, vooral
in ziekenhuizen buiten de randstad. Daar waar drie jaar geleden deze typen nog niet
gevonden werden, is nu in sommige ziekenhuizen buiten de randstad meer dan de helft
van de gevonden MRSA van een type dat aan dieren is gerelateerd. Deels is dit het gevolg
van een "screeningseffect". Want voorheen werden varkenshouders niet systematisch
gescreend, sinds begin van dit jaar wel en dit resulteert in een hoger aantal dier-
gerelateerde MRSA.
De grootste hoeveelheid antibiotica in de dierhouderij wordt gebruikt in de intensieve
veehouderij, met name bij de vleesproductie. Om rendabel in deze sector te zijn, moeten
de dieren gezond zijn en optimaal groeien. Koppelbehandelingen met antibiotica zijn al
snel rendabel: de kosten voor de medicijnen zijn lager dan de mogelijke schade door
ziekteproblemen. Een verbetering van de houderij is als alternatief vaak wel effectief,
maar is een langetermijninvestering, met een verdergaande impact op de bedrijfs-
economie. Daarnaast is er sprake van een toenemende schaalvergroting, waardoor de
individuele zorg per dier afneemt en de veehouder genoodzaakt is om vaker zowel
preventief als curatief een koppelbehandeling met antibiotica in te zetten. Hierdoor neemt
de kans op het ontstaan en verspreiden van resistentie toe.
De distributie van antibiotica is een commerciële activiteit. De producenten, de
handelaren en voorschrijvende dierenartsen verdienen aan de verkoop van diergenees-
middelen en hebben baat bij een hogere verkoop van diergeneesmiddelen. De rol van de
dierenarts is hierbij cruciaal. Hij/zij is degene die voorschrijft en zonder zijn/haar tussen-
komst kan een diergeneesmiddel niet verkocht en afgeleverd of toegediend worden. De
Europese opvatting, en ook mijn opvatting, is dat de dierenarts de poortwachter van het
diergeneesmiddelengebruik moet zijn. Dierenartsen moeten deze rol echter kunnen en
willen oppakken. In de huidige situatie is het voor dierenartsen echter niet makkelijk om
als poortwachter voor de diergezondheid en volksgezondheid op te treden, want de
economische belangen zijn groot en de bewustwording van het probleem nog te laag.
De dierhouders en dierenartsen worden zich steeds meer bewust van het directe verband
tussen veelvuldig (en onjuist) gebruik van antibiotica en het ontstaan van resistentie bij
bacteriën, die voor de mens bedreigend zijn. Gevoed door de gerapporteerde toename
van zowel het gebruik van antibiotica in dieren, de toename van resistentie en het
voorkomen van MRSA in de dierhouderij, komen de diverse sectoren met eigen plannen.
De recente aanpassing van de "infectieziekten preventie richtlijn", die adviseert dat
ziekenhuizen varkenshouders en kalverhouders bij opname standaard dienen te isoleren,
heeft de zorg binnen de sector doen toenemen.
De KNMvD (Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde) scherpt op dit
moment al de richtlijnen voor gebruik van diergeneesmiddelen in het algemeen en
antibiotica in het bijzonder aan, in het kader van de "code voor goede veterinaire
praktijk". Per keten wordt een detailinvulling met de diverse sectoren voorbereid.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 3
Het "masterplan" van de kalversector en de initiatieven van de varkenssector voor een
"een-op-een relatie" tussen veehouder en dierenarts en het opnemen van verantwoord
gebruik in kwaliteitssystemen als Integrale Ketenbeheersing (IKB) zijn voorbeelden van
een invulling per sector waarmee een reductie van antibioticagebruik wordt beoogd.
De bewustwording is dit laatste jaar groter geworden, maar zal moeten worden omgezet
in een collectieve bewustwording over de ernst van het probleem én een concrete aanpak.
Toelichting op mijn voorgenomen aanpak
Ik ben van mening dat antibioticaresistentie zowel voor de volksgezondheid als de
diergezondheid een dreigend gevaar is. Er zullen maatregelen moeten komen om de
antibioticaresistentie in de dierhouderij zoveel mogelijk te beperken. Daarom heb ik dit
onderwerp dit voorjaar en deze zomer ook nadrukkelijk geagendeerd.
Voor ik mijn aanpak uiteenzet, wil ik u mijn basisgedachte achter deze aanpak schetsen.
Ik ben verheugd om te merken dat ook de sector antibioticaresistentie als een probleem
beschouwt en begonnen is om zelf maatregelen te nemen. Daarom is mijn basisgedachte
om de sector de kans te geven uit zichzelf het gebruik van antibiotica aanzienlijk te
verminderen. Ik hoop dan ook samen met de betrokkenen de hieronder beschreven
maatregelen te kunnen invullen en uitvoeren. De resultaten van deze aanpak moeten
echter snel zichtbaar worden. Als zal blijken dat er te weinig draagvlak bij betrokkenen is
om mee te werken aan het behalen van deze resultaten, zal ik deze sturingsfilosofie
aanpassen.
Verantwoordelijkheidsverdeling
Verantwoord omgaan met antibiotica in de dierhouderij en de reductie van antibiotica-
resistentie bij dieren is een gedeelde verantwoordelijkheid van de betrokkenen in de
dierhouderij en overheid. Hieronder volgt mijn visie over de rol van de diverse partijen.
De dierhouder
Ik vind dat de dierhouder alles in het werk moet stellen om dieren te houden en groot te
brengen zonder gebruik te maken van antibiotica. Alleen in geval van ziekte moeten
antibiotica gebruikt worden, maar het mag niet een standaardbehandeling zijn. De
toekomstige management- en huisvestingssystemen zouden dat mogelijk moeten maken.
Een dierhouder moet verantwoord omgaan met diergeneesmiddelen, de administratie van
het gebruik moet op orde zijn en adviezen van de dierenarts moeten worden opgevolgd.
De dierhouders moeten zich bij de keuze voor diergeneeskundig advies niet laten leiden
door de kosten van diergeneesmiddelen, maar kiezen voor dierenartsen die het bedrijf
goed kennen en op basis van deze kennis met een verantwoord advies kunnen komen.
De dierenarts
Ik wil de dierenarts daadwerkelijk zien in de rol van poortwachter voor een verantwoord
gebruik van diergeneesmiddelen. De keuze om een diergeneesmiddel in te zetten moet
gebaseerd zijn op goed veterinair handelen en niet op geldelijk gewin of onder druk van
anderen tot stand komen. Een restrictieve houding ten opzichte van het voorschrijven van
antibiotica moet als "good veterinary practice" normale praktijk zijn.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 4
De dierenartsen moeten verstandig antibiotica voorschrijven, dus de juiste antibiotica, in
de juiste dosering bij de juiste diagnose. Daarbij kan de dierenarts richtlijnen, zoals de
formularia1, gebruiken. Een goede, actuele kennis van diergeneesmiddelen en apotheek-
voering is tevens onontbeerlijk. Advisering aan de dierhouder is een belangrijke
verantwoordelijkheid van de dierenarts.
Producenten van antibiotica en handelaren
In het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen is het de verantwoordelijk-
heid van producenten en handelaren om verantwoord restrictief gebruik van antibiotica
als principe te ondersteunen en in voorlichting naar afnemers en voorschrijvers voldoende
aandacht te schenken aan verantwoord restrictief gebruik.
Integraties, overkoepelende organisaties en andere ketenpartijen (slachters, retail,
consumenten etc.)
Op basis van maatschappelijk verantwoord ondernemen moeten deze partijen private
afspraken maken over verantwoordelijk gebruik. Zeker waar de ketens geïntegreerd zijn,
zoals in de kalversector, oefenen de integraties ook nu al forse sturing uit op het medicijn-
gebruik en op de uitoefening van diergeneeskundige handelen. Zij zullen deze sturings-
kracht moeten inzetten ten behoeve van restrictief antibioticagebruik.
De rol van de overheid
Ik stel vast dat er in de hele sector initiatieven worden ontplooid om eigen verantwoorde-
lijkheid ten aanzien van het resistentieprobleem en antibioticagebruik op te nemen. Maar
ik ben van mening dat er meer nodig is om hier daadwerkelijk resultaat te bereiken. De
sector blijft primair aan zet, maar ik wil met de sector harde afspraken maken over de
doelen die gesteld worden en zal kritisch beoordelen of die doelen tijdig bereikt worden.
Daarnaast blijft inzet op andere instrumenten nodig. Bijvoorbeeld, onderzoek om meer
inzicht te krijgen in resistentieontwikkeling, antibioticagebruik en de relatie daartussen.
Bewustwording door voorlichting vanuit de overheid en monitoring op gebruik van
antibiotica en het vóórkomen van resistentie. Tot slot heeft de overheid een internationale
functie, waarbij vooralsnog de agendering uitermate belangrijk is.
Doelen stellen
Het hoofddoel is tot een daadwerkelijke vermindering van antibioticagebruik en
antibioticaresistentie te komen. Daartoe zullen, voorafgaand aan de in te stellen maat-
regelen, realistische maar ambitieuze doelen afgesproken worden met de diverse belang-
hebbenden. De doelen worden kwantitatief vastgesteld. Hiervoor zal een task force
antibioticaresistentie worden ingesteld, waarover ik u nader zal inlichten in het maat-
regelenpakket.
1 De formularia zijn een onderdeel van het antibioticumbeleid van de Koninklijke Nederlandse
Maatschappij voor Diergeneeskunde, gericht op een verantwoord antibioticumgebruik. In de
verschillende formularia worden eerste-, tweede- en derdekeuzemiddelen beschreven. Aan de hand
van deze keuzemiddelen kunnen dierenartsen gericht antibioticum toepassen. Het formularium is
bedoeld als beargumenteerde richtlijn voor het antibioticumgebruik.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 5
Ook nu zijn er dierhouders en dierenartsen die erin slagen dieren gezond te houden in
combinatie met beduidend minder antibioticagebruik dan het gemiddelde voor een
bepaalde sector. De gebruiks- en resistentiegegevens van deze "best practice"-bedrijven
kunnen gebruikt worden om tot realistische targets te komen.
Maatregelen
Alternatieven om medicijngebruik te verminderen
Mijn doel is te komen tot een duurzame veehouderij waar de gekozen structuur, logistiek,
managementsystemen, huisvesting, voeding en selectie van dieren leidt tot gezondere en
meer weerbare dieren, met een minimaal gebruik van antibiotica. Een belangrijk aspect bij
deze aanpak is dat het de dierhouder perspectief geeft op betere opbrengsten door
gezondere dieren.
Deze maatregelen sluiten aan bij maatregelen die ik onlangs aan u presenteerde in de
Nationale Agenda Diergezondheid en de nota Dierenwelzijn en pakken het probleem bij
de bron aan. Er is tijd nodig om nieuwe houderijsystemen te ontwikkelen en in de praktijk
toe te passen. Oplossingen zijn pas op de middellange en lange termijn te realiseren.
Daarom zijn er in afwachting van de nieuwe houderijsystemen, voor de korte termijn,
andere maatregelen nodig waarop hieronder wordt ingegaan.
Transparantie over gebruik: Monitoring antibioticagebruik en resistentie
Transparantie over het gebruik van antibiotica acht ik van cruciaal belang om stappen
voorwaarts te kunnen zetten in een vermindering van het gebruik.
Diergeneesmiddelengebruik moet niet in de achterkamertjes plaatsvinden, maar gebruik-
cijfers moeten openbaar zijn. Van een verhoogde transparantie mag verwacht worden dat
er een preventief effect op gebruik van uitgaat.
De Nederlandse overheid monitort het gebruik van antibiotica en het voorkomen van
antibioticaresistentie bij voedselproducerende dieren en op dierlijke producten. Deze
monitoring wordt jaarlijks, sinds 2002, in de MARAN-rapportage (Monitoring of
antimicrobial resistance and antibiotic usage in animals in the Netherlands) vastgelegd. In
2008 zijn er verbeteringen van deze monitoring ingesteld door een betere differentiatie
van gebruik per sector.
Organiseren in de keten
Ik zal de ketenpartijen ondersteunen bij het maken van afspraken over terugdringing van
het medicijngebruik, de veterinaire begeleiding daarbij en over sanctionering, ingeval de
afspraken worden geschonden. Ik zal de gemaakte afspraken kritisch blijven volgen.
Ontkoppeling voorschrijven en verkoop van antibiotica
Indien de economische drijfveer om te verdienen aan de verkoop van antibiotica wegvalt,
is een reductie van gebruik te verwachten. Daarom zijn er verschillende (voornamelijk
Scandinavische) landen die een verbod kennen op de verkoop van diergeneesmiddelen
- door de dierenarts die ze voorschrijft. Ik zal een onderzoek starten naar de haalbaarheid,
het effect en de kosten van een dergelijke maatregel.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 6
Centrale registratie diergeneesmiddelen
Er zijn landen (bijvoorbeeld Denemarken) waar een centraal systeem van registratie van
het gebruik van diergeneesmiddelen op bedrijfsniveau is ingevoerd. Met zo'n systeem
kunnen dierenartsen, sectoren en/of dierhouders die veel antibiotica gebruiken,
aangesproken worden en zonodig gesanctioneerd worden. Ik ben van mening dat een
dergelijke registratie een goede bijdrage kan leveren aan inzicht in het gebruik en voor
transparantie zal zorgen. Deze maatregel kan dan ook een belangrijk hulpmiddel zijn om
de uiteindelijke doelstelling te bereiken. Er zijn al diverse private initiatieven op dit thema.
Het aansluiten bij deze private initiatieven heeft mijn voorkeur, omdat het draagvlak dan
het grootste zal zijn.
Receptplicht
Per 26 september 2007 moeten, op basis van Europese regelgeving, alle diergenees-
middelen bestemd voor toepassing bij voedselproducerende dieren voorgeschreven
worden via een recept van de dierenarts. Met deze nieuwe Europese regelgeving
verandert er in Nederland weinig, omdat antibiotica ook nu alleen door dierenartsen
mogen worden toegediend, afgeleverd of voorgeschreven. Nederland zal door middel van
nationale regelgeving vanaf januari 2008 wel extra eisen gaan stellen aan het recept. Een
van de eisen zal bijvoorbeeld zijn dat er op één recept maar voor een maximale periode
antibiotica mogen worden voorgeschreven.
Ondanks het feit dat de nationale regelgeving strenger wordt, vragen betrokken
dierhouders en dierenartsen zich af of de regelgeving streng genoeg is om oneigenlijk
gebruik of minder verantwoord gebruik tegen te gaan. In afwachting van een kosten-
batenanalyse van een centrale registratie van gebruik en een effectstudie van een
ontkoppeling van voorschrijven en verkoop van diergeneesmiddelen, zal beoordeeld
worden of de receptplicht moet worden aangescherpt.
Bewustwording
Zoals in de probleemanalyse is geschetst, acht ik het van groot belang dat alle spelers in
het veld zich bewust worden van de risico's van antibioticagebruik. Bewustwording van de
risico's vergroot het draagvlak voor de noodzaak tot gedragsverandering. Communicatie is
een belangrijk instrument om deze bewustwording te vergroten. De doelstellingen van de
communicatiestrategie zijn op te delen in twee fasen.
Fase 1 is al deels in werking en wordt verder uitgebouwd:
· De doelgroepen (h)erkennen de noodzaak om het gebruik van antibiotica te
beperken.
· De doelgroepen zijn bereid daar zelf aan te werken.
· De doelgroepen accepteren dat LNV maatregelen zal moeten nemen als zij zelf geen
actie ondernemen om het antibioticagebruik drastisch terug te dringen.
Als de targets en de communicatiedoelstellingen niet gehaald worden, dan volgt fase 2:
· De doelgroepen volgen de maatregelen op om sancties te vermijden.
De strategie zal voor elke doelgroep anders zijn en aansluiten bij de visie die ik beschreven
heb onder de alinea "verantwoordelijkheidsverdeling". Om alle doelgroepen te bereiken
zal ik diverse communicatiemiddelen inzetten. Via directe middelen, bijvoorbeeld artikelen
in vakbladen, bestaande nieuwsbrieven, informatiefolders en -brochures, persberichten en
internetsites.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 7
Ook zal aansluiting gezocht worden bij de bestaande communicatiemogelijkheden in de
volksgezondheidssector, de dierhouderij en de dierenartsenij. In de voorlichtingsstrategie
wordt benadrukt dat de kennis die nu beschikbaar komt via door LNV-gefinancierde
onderzoeken, de betrokkenen ook moet bereiken.
Mogelijkheden Wet Uitoefening Diergeneeskunde en recente aanscherping van
veterinair tuchtrecht
Zoals in de probleemanalyse is beschreven, is de commercialisering van de verkoop van
diergeneesmiddelen een probleem bij het terugdringen van het antibioticagebruik. In de
huidige situatie is het lastig om dierenartsen die antibiotica onverantwoord voorschrijven,
verhandelen of laten toepassen, sancties op te leggen. Ook dierhouders die antibiotica
oneigenlijk gebruiken, zijn moeilijk aan te pakken. Dit voorjaar en deze zomer zijn er
gesprekken gevoerd met de dierenartsen, dierhouders en overkoepelende organisaties
over mogelijk te nemen maatregelen. Het lijkt de beste optie om de Wet Uitoefening
Diergeneeskunde en het veterinaire tuchtrecht optimaal te gaan benutten. Hiermee is
reeds begonnen met een verhoging van boetes (wijziging WUD 1990, Stb. 2007, nr. 285).
Een nauwere samenwerking tussen dierenartsen, de Algemene Inspectiedienst (AID), het
Openbaar Ministerie (OM) en de klachtenambtenaar moet leiden tot een verhoogde
pakkans en daarmee preventief werken.
Tevens zullen de mogelijkheden onderzocht worden om de aanvoer van signalen te
verhogen en de signalen van onverantwoord uitschrijven juist te adresseren, bijvoorbeeld
door een speciaal daarvoor te openen anonieme meldingslijn.
Onderzoek naar antibioticagebruik en antibioticaresistentie
Vergroting van kennis en inzicht in antibioticagebruik en de ontwikkeling van resistentie is
belangrijk om tot efficiënte maatregelen te komen. Er zijn al verschillende onderzoeks-
programma's gestart, andere zijn gepland. Hieronder volgt een overzicht van, door LNV-
gefinancierde, onderzoeken.
1. MRSA-project (lopend onderzoek)
Een breed consortium, onder leiding van het RIVM, voert een tweejarig project gericht op
de vraag waar MRSA in de dierhouderij en bij de dierhouders voorkomt, hoe de
verspreiding tot stand komt en ook hoe de diagnostiek kan worden verbeterd. Het project
verloopt voorspoedig, mede dank zij de goede medewerking van veel dierhouders.
2. Project antibioticaresistentie (in voorbereiding)
Het project richt zich op het ontstaan van antibioticaresistentie in de dierhouderij, onder
meer via een beter inzicht in de concrete gang van zaken in de praktijk. Ook de mogelijk-
heden om de resistentie binnen productieketens te verminderen komt aan de orde. Verder
wordt onder meer gekeken naar kostenefficiënte beheersmaatregelen. Behalve de
mechanismen binnen de dierhouderij houdt de onderzoeksopdracht ook in dat gekeken
wordt naar de overdracht van resistentie vanuit de veterinaire naar de humane sector.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 8
3. Alternatieven voor antibiotica
LNV doet onderzoek naar het ontwikkelen van alternatieven voor antibiotica. Er zijn
meerdere innovatieve oplossingsrichtingen denkbaar. Dit zal een ruim opgezet project zijn
dat op een breed draagvlak in de maatschappij moet rusten en wellicht interdepartemen-
taal moet worden ingezet.
4. Fyto-V (lopend project door onder andere het RIKILT)
Gekeken wordt naar de mogelijkheden van plantaardige alternatieven voor onder andere
antibiotica. De eerste resultaten worden binnenkort getoond.
5. MRSA-/MRSI-onderzoek bij gezelschapsdieren en paarden (lopend onderzoek)
Dit najaar is er een onderzoek gestart ter verkenning van het voorkomen van multi-
resistente bacteriën bij gezelschapsdieren en paarden. Ook wordt gekeken naar drager-
schap bij dieren, personeel, dierhouders en gezinsleden. Ook het voorkomen van
resistente bacteriën in dierenklinieken wordt onderzocht.
6. Wettelijke onderzoekstaken (lopend onderzoek)
Hieronder vallen de verplichte monitoring van het resistentiepatroon en het niveau van
resistentie. De taken worden uitgevoerd door het Centraal Instituut voor Dierziekte
Controle Lelystad (CIDC).
Internationaal
Steeds meer resultaten en tussenresultaten laten zien dat de Nederlandse MRSA-situatie
geen uitzondering is, maar vergelijkbaar is met diverse andere Europese landen. De EFSA
(European Food Safety Authority) kwam eind september met aanbevelingen tot een
vrijwillige geharmoniseerde monitoring van de veehouderijbedrijven op het voorkomen
van MRSA. Nederland is hier een groot voorstander van en heeft een verzoek tot
geharmoniseerde en gedifferentieerde monitoring voor de verschillende diergroepen dit
voorjaar zelf al ingediend bij de Europese Commissie. Zeer recent is besloten over te gaan
tot een geharmoniseerde monitoring voor MRSA op varkensvoortplantingsbedrijven. Ik zie
dit als een belangrijke stap in de gewenste richting. Op mondiaal niveau vond eind
oktober de eerste bijeenkomst plaats van de Codex Alimentarius Task Force antibiotica-
resistentie. Het doel van deze Codex Task Force is om de voedselgerelateerde risico's van
antibioticaresistentie van dier naar mens in beeld te brengen. Hiervoor zijn er drie werk-
groepen ingesteld die zich bezig gaan houden met "riskprofiling", "riskassessment" en
"riskmanagement". Nederland zal in alle drie werkgroepen participeren.
Ik zal op Europees en mondiaal niveau pleiten voor een goede samenwerking om
antibioticaresistentie in de dierhouderij en MRSA in het bijzonder actief op te pakken. Op
een van de komende landbouwraden wil ik dit thema dan ook agenderen.
Versterken toezicht op voorschrijven, administratie van gebruik en (internet)handel
Een belangrijk instrument dat ik blijf inzetten is de handhaving en het toezicht. Het
toezicht zal meer gericht worden op de risico's in de keten, met een accent op dieren-
artsen en de diergeneesmiddelenhandel. Naast de huidige aandacht voor het verboden
gebruik worden nu ook het juiste gebruik en de juiste administratie van gebruik
aandachtspunten. Daarnaast is een gerichte handhavingscommunicatie in samenwerking
met de sector van belang voor een effectieve handhaving.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
17 december 2007 VD. 2007/2476 9
Internethandel in medicijnen is een zorgwekkende tendens, zeker als dit ertoe leidt dat
antibiotica zonder recept geleverd worden. Internethandel kent al de aandacht van de
AID, echter de aanpak van dit groeiende fenomeen wordt geïntensiveerd en er wordt een
speciaal handhavingprogramma ontwikkeld.
Taskforce antibioticaresistentie
Al deze maatregelen zullen het meest effectief zijn als de overheid en de diverse sectoren
gezamenlijk optrekken. Daarom zal ik een taskforce antibioticaresistentie dierhouderij
instellen, waarin naast mijn ministerie ook het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport (VWS), de dierhouderij en andere ketenpartijen, dierenartsen, producenten van
diergeneesmiddelen en consumenten vertegenwoordigd zullen zijn. De taskforce krijgt als
opdracht mee om binnen een paar maanden een convenant op te stellen waar de doelen
worden vastgesteld. Daar waar mogelijk zal de taskforce gebruikmaken van al bestaande
sectorale ketenoverleggen en -afspraken.
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
G. Verburg
---- --