Jubileumjaar Afsluitdijk bekroond met bescherming Kornwederzand

17/12/2007 15:49



Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM)



PERSBERICHT

Zeist, 17 december 2007

Jubileumjaar Afsluitdijk bekroond met bescherming Stelling van Kornwerderzand

Op 5 december hebben de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) 16 beschermde stads- en dorpsgezichten aangewezen. Daartoe behoort ook het cultuurhistorisch waardevolle gebied Kornwerderzand. Het dorpsgezicht omvat zowel de verdedigingsstelling, de nederzetting Kornwerderzand als het sluizencomplex. Het gebied Kornwerderzand ligt tien kilometer buiten de Friese kust op de Afsluitdijk, die dit jaar zijn 75-jarig bestaan viert.

Kornwerderzand is ontstaan op een van de eerste kunstmatige werkeilanden van waaruit in de periode 1927-1932 de Afsluitdijk is aangelegd. De Stelling van Kornwerderzand is van algemeen cultuurhistorisch en architectonisch belang als verdedigingsstelling uit de jaren '30 van de 20ste eeuw, waarbij de nieuwste strategische inzichten op het gebied van landsverdediging in de praktijk zijn gebracht. Er werd gekozen voor de bouw van kleine, verspreide kazematten. Het zijn voorbeelden van de toepassing van zware, gewapende betonconstructies in de laatste fase van de permanente verdedigingsbouw in Nederland. Tevens werden enkele strekdammen dwars op de Afsluitdijk gebouwd zodat een breed front gevormd kon worden, gericht naar het oosten. Het open schootsveld, dat tevens onder water gezet kon worden, was van essentieel belang voor de kracht van de stelling. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is rond de stelling hard gevochten. De kazematten, open opstellingen en tankversperringen bij Kornwerderzand vormen tezamen met de nederzetting Kornwerderzand en het sluizencomplex (Lorentzsluizen) - van belang in verband met de aanleg van de Zuiderzeewerken - een beschermd dorpsgezicht. Het gave karakter van het totale gebied wordt bepaald door het scherpe contrast tussen land en water. De afwisseling tussen het water en de lange, smalle strekdammen levert een specifiek beeld op dat typerend is voor het gebied.

De minister van OCW en VROM zijn bevoegd om gezamenlijk beschermde stads- en dorpsgezichten aan te wijzen. De uitvoering ligt bij de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM). De aanwijzing heeft tot doel deze historische karakteristieken te behouden. Van de betreffende gemeenten W(uu)nseradiel en Harlingen wordt om die reden verwacht dat zij een ruimtelijk beleid voeren dat gunstige voorwaarden schept voor het voortbestaan van deze karakteristieken en passende ontwikkeling stimuleert. Het huidige bestemmingsplan van de gemeente Harlingen voorziet daarin reeds, dat van W(uu)nseradiel moet daarop nog worden aangepast. Overigens geldt binnen een beschermd gezicht tevens een bouwvergunningplicht, zodat ook de ruimtelijke kwaliteit van eventuele nieuwe aanbouw en aanleg wordt getoetst aan de bestaande karakteristieken.

Met deze 16 nieuwe aanwijzingen meegerekend telt Nederland in totaal 398 beschermde stads- en dorpsgezichten. In de komende jaren volgt nog een honderdtal. De nieuwe beschermde gezichten zijn: dorpsgezicht Wadwerderweg, gemeente Eemsmond; dorpsgezicht Warstiens, gemeente Boarnsterhim; dorpsgezicht Ravenswoud, gemeente Ooststellingwerf; stadsgezicht Stationsgebied Sneek, gemeente Sneek; dorpsgezicht Kornwerderzand, gemeenten W(uu)nseradiel en Harlingen; vier stadsgezichten in gemeente Arnhem namelijk Geitenkamp, Patrimoniumbuurt-Vogelwijk, Sonsbeekkwartier-Noord en Spijkerkwartier-Boulevardkwartier; dorpsgezicht Landgoed Groevenbeek, gemeente Ermelo; dorpsgezicht Nieuwersluis, gemeente Loenen; dorpsgezicht Park Meerwijk, gemeente Bergen (N-H); stadsgezicht Stelling Den Helder, gemeente Den Helder; dorpsgezicht Brink, gemeente Laren; stadsgezicht Oostsingel, gemeente Goes en tot slot stadsgezicht Noordweg, gemeente Middelburg.








Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten