Senternovem


17-12-2007 | Energiewinning uit overgang zout en zoet water komt naderbij

Rijkswaterstaat, ENECO Energie, kennisinstituut Wetsus en het bedrijf REDstack hebben op 1 november een intentieverklaring getekend voor de ontwikkeling van een nieuw type centrale in de Afsluitdijk. Deze gaat elektriciteit produceren uit het potentiaalverschil tussen het zoete water in het IJsselmeer en het zoute water in de Waddenzee. Het is de bedoeling om 2008 een eerste proef te doen.

Op 1 november vond de manifestatie `De Dag van Maarssen' plaats, georganiseerd door het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Op deze dag sloten bedrijven, kennisinstellingen en overheden allerlei overeenkomsten op het gebied van duurzaamheid. Eén daarvan had betrekking op het project `Reverse Electro Dialysis: REDstack-membranen', dat subsidie krijgt uit de EOS-regeling Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten.

Membranen
Gerard Schouten is general manager van REDstack in Sneek, een spinoff van het onderzoeksinstituut Wetsus. "Ons project richt zich op de winning van energie uit het potentiaalverschil tussen zout en zoet water, met behulp van selectieve membranen. Tot voor kort werd daarbij vooral gedacht aan omgekeerde osmose. Wij ontwikkelen nu echter membranen voor omgekeerde elektrodialyse. In potentie zijn die goedkoper en raken ze minder snel vervuild. In het kader van het EOS-project werken we bovendien aan de technische ontwikkeling van de apparatuur waarin de membranen zullen worden geplaatst."

Zoutconcentratie
Een voorwaarde voor deze manier van energiewinning, die ook wel Blauwe Energie wordt genoemd, is dat er een duidelijke scheiding is tussen zoet en zout water. Gerard Schouten: "Bovendien neemt het rendement van de energiewinning toe naarmate het concentratieverschil aan zout groter is. Aanvankelijk werd bij toepassingen vooral gedacht aan plekken waar zoet rivierwater de zoute zee instroomt. We beginnen nu echter met een proefproject bij de Frisia-zoutfabrieken in Harlingen, waarvan het afvalwater een tien maal zo hoge zoutconcentratie heeft als zeewater. Dat leent zich dus nog veel beter voor energiewinning. In eerste instantie gaan we een stack neerzetten van 20 kW. Zodra die goed functioneert, kunnen we het systeem desgewenst opschalen naar enkele megawatts."

Stapsgewijs aanpakken
De volgende stap is dan het ontwikkelen van een Blauwe Energiecentrale bij de Afsluitdijk. Daarvoor tekenden REDstack, Rijkswaterstaat, ENECO Energie en Wetsus op 1 november een intentieverklaring. "Ook dat project gaan we stapsgewiijs aanpakken. We zijn inmiddels al gestart met een haalbaarheidsonderzoek. Deze wordt, naar verwachting, medio 2008 afgerond. Vervolgens gaan we een kleine stack bouwen van 10 tot 50 kW en deze onder praktijkomstandigheden testen. Deze test begint in 2008 en moet gereed zijn in 2010. Daarna willen we de installatie uitbreiden naar een capaciteit van 1.000 kW, waarbij we direct ook het systeem gaan optimaliseren. Na deze fase ligt een verdere vergroting, naar uiteindelijk 200 MW, in het verschiet. Dat is voldoende voor het complete huishoudelijke elektriciteitsgebruik van de drie noordelijke provincies."

Artist Impression - Blauwe Energiecentrale bij de Afsluitdijk Artist Impression Blauwe Energiecentrale bij de Afsluitdijk (Bron: Rijkswaterstaat)

Substantiële bijdrage
Om de geschetste ontwikkelingen te kunnen realiseren, moet zowel de prestatie van de membranen fors omhoog als de kostprijs fors omlaag. De beste prestaties van membranen voor omgekeerde osmose die nu worden gerapporteerd, zijn 1,25 W per vierkante meter. REDstack wil in 2010 naar een tienvoudige opbrengst: 12,5 W per vierkante meter. De prijs moet daarbij dalen van 50 à 80 naar 5 euro per vierkante meter. Samen zou dat een elektriciteitsprijs moeten opleveren van 8 cent per kWh, goedkoper dan de huidige windstroom. Volgens Schouten ziet alles ernaar uit dat dit doel wordt gehaald. En voor de jaren daarna streeft REDstack zelfs naar een nog verdere kostprijsverlaging na. Schouten: "Er is berekend dat in Nederland circa 3.000 MW aan potentieel voor Blauwe Energie aanwezig is. Je ziet altijd dat dit soort potentiëlen nooit volledig wordt gehaald. Maar al halen we maar 20 tot 30 procent, dan is dat toch een substantiële bijdrage aan een duurzame energievoorziening in Nederland."

Meer informatie op www.redstack.nl