Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Inhoud pagina: Toespraak staatssecretaris Bijleveld bij conferentie open
standaarden en open source software
13 december 2007
Dames en heren,
U denkt met Sinterklaas of met Kerst: "Kom, laat ik eens een leuke
game kopen voor mijn neefje". U weet dat hij "Warcraft" heel mooi
vindt, koopt het en geeft het hem cadeau. Vol enthousiasme pakt hij
het uit. Maar dan zegt hij verdrietig: "Dit spel kan ik niet spelen,
want het is voor een andere spelcomputer".
Net zo frustrerend is het als burgers documenten willen uitwisselen
met de overheid. Het kan niet zo zijn dat dit maar in het formaat van
één leverancier kan. De overheid kan niet tegen iemand die een ander
formaat gebruikt zeggen, u gebruikt niet de software die wij
gebruiken. Jammer, maar we kunnen u niet helpen.
Dit lossen we niet op door alle mogelijke formaten, of standaarden,
toe te staan, maar door te standaardiseren op standaarden die iedereen
vrij mag gebruiken en die leveranciers in hun software mogen
implementeren op gelijke voorwaarden: open standaarden dus.
Het actieplan "Nederland open in Verbinding" dat Staatssecretaris
Heemskerk en ik in september naar de Kamer hebben gestuurd, gaat
hierover. Gelijke kansen voor iedereen, zonder uitsluiting van
bepaalde groepen.
Het actieplan gaat ook over open source software. Software die door
iedereen gebruikt, verbeterd en verspreid mag worden. Software die
burgers, overheden en bedrijven stimuleert om met elkaar samen te
werken.
Een voorbeeld is het amendement in de Amsterdamse gemeenteraad in 2005
om open source alternatieven te bekijken. Dat heeft tot veel
enthousiasme geleid en nu is er zelfs een businessplan. Maandag werd
in het Parool bericht dat de eerste proefopstellingen zelfs beter en
efficiënter functioneerden dan verwacht.
Wat Amsterdam overigens eerst deed was rondkijken wie er nog meer met
open standaarden en open source software bezig was. Dat bleken heel
wat gemeenten te zijn en het bleek ook dat velen geïnteresseerd waren
in de experimenten van de gemeente Amsterdam
Deze heeft toen een bijeenkomst georganiseerd met tien van de niet
geringste steden en daaruit is het manifest "Open
Overheidsorganisaties" voortgekomen waarin leveranciers gevraagd
worden hun software op open standaarden te baseren en de gemeenten te
bedienen met software die niet van maar één leverancier afhankelijk
is.
Steeds meer gemeenten tekenden dit manifest en het signaal naar de
leveranciers is duidelijk, namelijk: biedt ons software die ons
vrijheid geeft en niet bindt aan één leverancier.
In het actieplan staat dan ook dat open source software een
gelijkwaardige plaats bij overheidsaanbestedingen moet hebben.
Het plan beschrijft ook de stapsgewijze invoering van de open
standaard ODF voor de uitwisseling van documenten om uiteindelijk uit
te komen bij de ODF voor alle overheidsorganisaties; het Rijk op 1
april 2008, de andere overheden vanaf december 2008.
Het ministerie van BZK heeft als eerste de zogenaamde "ODF-plugin"
binnen het departement uitgerold en voldoet nu aan die verplichting.
Voor de "officiële publicaties", voorzien voor eind 2008, geldt dat
elektronische documenten ook in ODF zullen worden geleverd.
Het andere punt van het actieplan is dat bij contracten met de
rijksoverheid het "comply or explain" principe geldt.
Dit laatste, de mogelijkheid om af te wijken van de norm als het
noodzakelijk is, hebben we er in gezet omdat we de kwaliteit,
continuïteit en betrouwbaarheid van de elektronische dienstverlening
willen garanderen en de administratieve lasten niet willen laten
stijgen. Dit blijft één van de belangrijke aandachtspunten.
"Ik wil mijn vrijheid terug"
dat zei een vertegenwoordiger van de gemeente Haren. Vrijheid voor het
kiezen van de software die ik wil en van een leverancier die mij
begrijpt.
Zowel open standaarden als open source software vergroten de vrijheid
bij het kiezen voor een leverancier. Er ontstaat veel meer
concurrentie. Ook Haren heeft gemerkt dat open source software en open
standaarden tot samenwerking leidt door te gaan samenwerken met 4
andere gemeenten.
Deze zogenaamde Groningse A7-gemeenten werken samen in het onderzoek
en de implementatie van open source trajecten. Door kennis met elkaar
te delen en omdat kosten voor open source software laag zijn, dalen de
kosten van de ICT-investeringen. En alle partijen kunnen makkelijk
afspraken maken hoe ze gegevens met elkaar willen uitwisselen, zonder
daarbij afhankelijk te zijn van één leverancier.
Hierbij heeft de burger baat, dat moet het uiteindelijke doel zijn.
Uitgangspunt is dat elke burger in principe toegang heeft tot
overheidsinformatie. Dat wil het Kabinet onder andere waarborgen in de
webrichtlijnen waarin open standaarden verplicht zijn. Om dezelfde
reden heeft de Belastingdienst het aangifteformulier
inkomstenbelasting ook voor Apple- en Linux-gebruikers toegankelijk
gemaakt.
Dames en heren, de basisvoorzieningen van de e-overheid zijn al
grotendeels gebaseerd op open standaarden en maken veel gebruik van
open source software.
Voor de e-overheid geldt dat open standaarden verplicht zijn. Er
worden veel open source software toepassingen gebruikt én gemaakt,
zodat we ook weer kunnen teruggeven aan de samenleving.
Diensten als DigiD, eFormulieren en onderdelen van stroomlijning
basisgegevens maken gebruik van open standaarden en zijn verwezenlijkt
als open source software. Daarmee is de overheid transparanter
geworden.
Gemeenten doen veel: naast Amsterdam zijn Groningen, Heerenveen en Den
Haag bezig, maar ook Haren, Vaals en Spijkenisse. In het boekje `Open
Gemeenten', dat inmiddels bij iedere gemeente is bezorgd en ook
vandaag gratis voor u beschikbaar is, staan tientallen voorbeelden van
gemeenten die volop open source software gebruiken. Bijna iedere twee
weken komt er een nieuwe bij op de OSOSS website.
Alleen al in Europa bedraagt de marktwaarde van open source software
12 miljard euro. Dat biedt grote kansen voor het bedrijfsleven. Ik zie
dat ook veel bedrijven open standaarden en open source software als
uitdaging zien en de overheid willen helpen bij het implementeren en
onderhouden ervan. Ik juich dat nadrukkelijk toe.
En als ik kijk naar de informatiemarkt in de hal, dan zie ik genoeg
bekende en minder bekende bedrijven die u kunnen helpen bij het
implementeren, onderhouden en ontwikkelen van open source software.
Dames en heren
Terugblikken én vooruitzien: zowel staatssecretaris Heemskerk als ik
vinden de maatschappelijk effecten van open standaarden en open source
software buitengewoon belangrijk. We doen het namelijk ergens voor.
Samenwerken, transparantie en een verbetering van de maatschappelijk
dienstverlening zijn zaken waar wij ons voor inzetten.
Daarom stellen we daar in de komende vier jaar 8,5 miljoen Euro voor
beschikbaar. Voor een programmabureau en aanvullende acties.
Dat helpt, maar het helpt een beetje. Veel belangrijker is actie door
U: de departementen, de medeoverheden en overheidsinstellingen.
Kijk om u heen vandaag, praat met elkaar; het delen van informatie,
daar gaat het immers om.
Naar boven
---
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties