Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen / nummer 129 / 4 december 2007
Verkeersveiligheid oudere automobilisten relatief eenvoudig te vergroten
De vooroordelen over ouderen in het verkeer zijn legio. Ze rijden traag, letten onvoldoende op en iedereen boven de 75 is per definitie een gevaar op de weg. Een schrikbeeld voor wie beseft dat de groep oudere automobilisten in de toekomst flink zal toenemen. Gelukkig is het lang niet zo slecht gesteld met de rijvaardigheden van ouderen als veel mensen denken, ontdekte Ragnhild Davidse. Daarbij zijn er nog verschillende manieren om leeftijdsgerelateerde problemen bij bestuurders te compenseren. Davidse promoveert op 13 december 2007 aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het onderzoek werd verricht in samenwerking met de StichtingWetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
Dat oudere automobilisten toch relatief vaak overlijden in het verkeer, komt vooral voort uit hun fysieke kwetsbaarheid. Als ouderen bij een ongeval betrokken zijn is de kans groter dat ze als gevolg van dat ongeval overlijden dan bij jongere bestuurders. Davidse: 'Opvallend was dat het heel erg meevalt met de mate waarin oudere weggebruikers slechter rijden dan jongere. Natuurlijk is er sprake van leeftijdgerelateerde functiestoornissen, maar ouderen zijn vaak goed in staat om deze te compenseren. Een ouder iemand achter het stuur leidt daardoor niet per se tot een verhoogde kans op verkeersongevallen.'
Rijsimulator
Wel zijn ouderen relatief vaak betrokken bij ongevallen die ontstaan als ze op een kruispunt linksaf willen slaan. Deze manoeuvre is bijzonder complex - automobilisten moeten onder tijdsdruk verschillende taken tegelijkertijd uitvoeren - en ouderen hebben daar over het algemeen meer moeite mee. Tijdens haar promotie-onderzoek bestudeerde Davidse twee typen maatregelen die deze taak in de toekomst mogelijk kunnen vereenvoudigen: kruispuntaanpassingen en bestuurdersondersteuningssystemen. Een paar varianten daarvan zijn in een rijsimulator getest.
Reactievermogen
Voor het onderzoek in de rijsimulator werden bestuurders opgedeeld in verschillende groepen. Davidse: 'Daarbij heb ik niet alleen rekening gehouden met hun leeftijd in jaren, maar bijvoorbeeld ook met hun reactievermogen. Een aantal ouderen was zo snel, die pasten uitstekend in de 'jongerengroep'. Andersom was dat overigens ook het geval. Dat maakt maar weer duidelijk dat je het niet zomaar kunt hebben over 'de groep ouderen'.' Uit de test in een rijsimulator blijkt bovendien dat viertakskruisingen met gescheiden rijbanen, de kruispuntsituatie waarmee ouderen de meeste moeite hebben, ook het moeilijkst zijn voor jongere bestuurders.
Informatiesysteem voor bestuurders
Verder concludeert Davidse dat een bestuurdersinformatiesysteem een effectief hulpmiddel voor (oudere) bestuurders kan zijn. Bij het systeem dat zij onderzocht kreeg de automobilist bij het naderen van een lastig kruispunt informatie over één van de volgende vier aspecten van dat kruispunt: de geldende voorrangsregeling, het beperkte zicht op het kruisende verkeer, wanneer het veilig is om in te voegen of over te steken en eventuele afwijkende verkeersregels. Deze boodschappen werden alleen verstrekt wanneer ze relevant waren én met een maximum van één boodschap per kruispunt. Zowel voor oudere als jongere bestuurders bleken de drie eerstgenoemde boodschappen tijdens het onderzoek te leiden tot veiligere beslissingen.
Meer veiligheid voor iedereen
De veiligheidswinst die kruispuntaanpassingen en bestuurdersondersteuningssystemen kunnen opleveren, beperkt zich niet tot de groep van oudere automobilisten. Ook andere automobilisten lijken gebaat bij de vereenvoudiging van de rijtaak die beide maatregelen opleveren. Een voorbeeld van een maatregel waarbij alle automobilisten gebaat zullen zijn is betere wegmarkering, stelt Davidse: 'Als die markeringen duidelijk zijn, zie je in één oogopslag hoe de weg precies loopt. Bij de aanleg van wegen zijn hiervoor duidelijke richtlijnen in Nederland, maar over het onderhoud niet. Zodra slijtage optreedt, vermindert het contrast. Op dat moment zien weggebruikers lang zo helder niet meer waar ze naartoe moeten. Een mooi begin zou dus zijn dat er meer aandacht komt voor onderhoud.'
Curriculum vitae
Ragnhild Davidse (Vlissingen, 1971) studeerde psychologie aan de Universiteit Leiden. Ze promoveert tot doctor in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen bij prof.dr. W.H. Brouwer van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij voerde haar onderzoek uit bij de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) en de leerstoelgroep Klinische neuropsychologie van de levensfasen van de afdeling Psychologie van de RUG. De titel van het proefschrift luidt: 'Assisting the older driver; intersection design and in-car devices to improve the safety of the older driver.' Davidse is sinds 1996 werkzaam als onderzoeker bij de SWOV.
Noot voor de pers
Informatie: Jolande Maas, afdeling communicatie van de SWOV, tel. 070 - 317 33 15, e-mail:
Redactie
Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050 - 363 44 44 /
Rijksuniversiteit Groningen
De Rijksuniversiteit Groningen behoort tot de top van de Europese research-universiteiten en is internationaal georiënteerd. De universiteit is maatschappelijk actief en voelt zich betrokken bij haar omgeving. Talent, ambitie en prestatie van de 25.000 studenten en 5.500 medewerkers worden waar mogelijk gehonoreerd.
Rijksuniversiteit Groningen