Groot Salland ontwerpt succesvolle vispassage
Laatste wijziging: 10 december 2007
Vismigratie is een hot item in waterschapsland. Werden vroeger overal
stuwen en gemalen gebouwd, nu blijkt dat dit de vispopulatie isoleert
en nadelig is voor vissen. Het vispasseerbaar maken van stuwen en
gemalen is inmiddels ook opgenomen in de Kader Richtlijn Water (KRW)
en andere plannen, zoals het nieuwe Peilenplan Mastenbroek. Het
Waterschap Groot Salland ontwierp zelf een eenvoudig te plaatsen en
relatief goedkope vispassage. Met succes, zo blijkt na onderzoek.
Bij vispassages langs stuwen wordt er al snel aan bypasses gedacht,
vistrappen met stenen bijvoorbeeld. De `Schuttepassage' ziet er heel
anders uit, met een goede reden. "In de polder Mastenbroek is dit niet
mogelijk", legt bedenker Freddie Schutte uit. Schutte is Opzichter
Waterbeheer en in die hoedanigheid nauw betrokken bij het
vispasseerbaar maken van stuwen en gemalen. "De watergangen in
Mastenbroek liggen direct aan het land van boeren, dus de ruimte is
beperkt. De vistrap die wij hebben ontwikkeld, kan op maat worden
gemaakt en is goedkoop in aanschaf. Voor het ontwerp hebben we de
uitgangspunten gebruikt die ook voor de bestaande `De Wit-passage'
gelden."
Succesvolle vispassage `Wereld aan vis'
Toen het idee eenmaal was geboren, moest het nog wel worden
gerealiseerd. Samen met collega Bert ter Wee, medewerker
waterbouwkundig onderhoud, kwam al puzzelend de beste oplossing naar
voren. De werking is eigenlijk heel simpel. Naast de stuw worden
betonnen wanden geplaatst. Daaronder wordt een betonnen vloer gestort,
zodat het geheel volledig waterkerend is. De bak wordt vervolgens
verdeeld in zes vakken die door openingen met elkaar in verbinding
staan. Het water stroomt zo van het ene vak naar het andere. De
stroomsnelheid wordt hiermee geremd, waardoor vissen en andere fauna
(kreeftjes, krabbetjes) kunnen migreren en aan de andere kant van de
stuw kunnen komen. "De verschillende peilen in de vakken is een
prachtig gezicht", vertelt Ter Wee. "Toen we de passage hadden gebouwd
en het water er langzaam doorstroomde, was het al snel duidelijk dat
ie goed zou werken. Dat is ook gebleken, er gaat een wereld aan vis
doorheen." Dit laatste blijkt uit het vier weken lang monitoren van de
vismigratie door de passage. In die vier weken zwommen ruim 300 vissen
door de zes vakken langs de stuw. Dit was zelfs nog buiten het
trekseizoen.
Lek
Met een stuw wordt de hoogte van het waterpeil geregeld in het
bovengelegen gebied. De vispassage kan dan worden gezien als een lek
in het systeem en dat is in sommige situatie ongewenst, zoals in droge
perioden. Ook daar werd een oplossing voor gevonden. Schutte: "We
hebben een schuif aangebracht in de vorm van een driehoek. Als we
minder water kwijt willen, kunnen we de opening kleiner maken.
Hierdoor wordt de doorstroom van het water verminderd. De vissen
kunnen op deze manier nog zo lang mogelijk gebruik maken van de
passage. Grote exemplaren zullen er dan tijdelijk niet doorheen
kunnen, kleinere vissen wel. De schuif regelt zichzelf door middel van
een vlottersysteem."
Wanneer in droge perioden de schuif meer water doorlaat dan gewenst,
zal de vlotter zakken en daarmee ook de schuif. Is het waterpeil vijf
centimeter gezakt dan is de opening volledig afgesloten. Is de
wateraanvoer weer voldoende, dan zal de vlotter stijgen en gaat de
schuif weer open.
Goedkope variant
Binnen het Waterschap Groot Salland worden bij renovatie en nieuwbouw
van stuwen zogeheten `azobé-keringen' van hout vervangen door betonnen
wanden. Deze wanden worden door medewerkers zelf gestort en hoeven dus
niet te worden aangekocht. Hetzelfde gebeurt met de betonnen wanden
voor de vispassages. Dit is A: stukken goedkoper dan de houten wanden
en B: onderhoudsvrij, omdat de betonnen wanden niet verrotten. Op dit
moment heeft het waterschap drie eigen vispassage geplaatst. In de
nabije toekomst komen er hiervan nog minimaal zeven bij.
Fotobijschrift
De bovenzijde van de passsage wordt afgedekt met roosters, waardoor de
stuw toegankelijk blijft en de benodigde lichtinval in de passage is
gewaarborgd. Op de foto: Bedenker Freddie Schutte (rechts) met collega
Bert ter Wee die hem ondersteund bij de uitvoering.
Waterschap Groot Salland | Dr. van Thienenweg 1 |
Postbus 60 | 8000 AB Zwolle | t (038) 455 72 00 | info@wgs.nl
Waterschap Groot Salland