Spechten als indicator van bosverstoring door houtkap
Promotie Ecologie
vrijdag 7 december, 10.00 uur
Martjan Lammertink richtte zich in zijn onderzoek op een uitzonderlijk rijke gemeenschap van veertien soorten spechten in laaglandbossen in de Sunda-regio (Zuidoost-Azië). Hij onderzocht de evolutie van niches (posities binnen een ecosysteem) aan de hand van veranderingen in fourageergedrag, populatiedichtheden op kleine eilanden, en door de mens gemaakte bosfragmenten (in situaties waar spechtsoorten uit gemeenschappen verdwenen gedurende sterk verschillende periodes). Lammertink keek ook naar de manier waarop spechtsoorten reageerden op houtkap in west-Borneo, en daarnaast naar de respons van de Poederspecht op de Riau-eilanden (Indonesië) en in Myanmar. Niche-opdeling tussen spechten in de Sunda-regio lijkt te worden gedreven door competitie, te oordelen naar het vermijdingsgedrag dat spechtsoorten laten zien in gemengde vogelgroepen ten opzichte van andere spechtsoorten met een sterk gelijkende niche, en te oordelen naar het feit dat niches in een bosfragment en op kleine eilanden opschuiven in de richting van vrijgekomen nicheruimte. Hoewel spechtsoorten in de Sunda-regio een zekere flexibiliteit hebben in voedselzoekgedrag, vond evolutie buiten de marges van deze flexibiliteit alleen plaats na een tijdsverloop van meer dan 10.000 jaar. De beperkte flexibiliteit in niches draagt wellicht bij aan de gevoeligheid van de spechtgemeenschap ten aanzien van de effecten van selectieve houtkap. Op Borneo toonde vergelijking van spechtpopulaties in primaire en selectief gekapte laaglandbossen het volgende: significante achteruitgangen in de totale spechtbiomassa (61% achteruitgang), de totale dichtheid van spechten (41% achteruitgang), en de dichtheden van de Vlekkeelspecht (85% achteruitgang) en de Poederspecht (83% achteruitgang). Aanbevolen stappen voor natuurbescherming zijn een verbeterde bescherming van de weinige restanten van primair laagbos en herstel van selectief gekapt laaglandbos naar oerboscondities. Momenteel ligt in de praktijk de nadruk echter op heuvel- en bergbos. Van alle Sunda-spechten is de Poederspecht het meest geschikt als indicator van bosverstoring, omdat deze specht hogere dichtheden bereikt in primair bos dan in gekapt bos en zijn opvallende roep het bepalen van dichtheden relatief eenvoudig maakt. Op grond van de berekende achteruitgang in de wereldpopulatie van de Poederspecht beveelt Lammertink voor deze soort de Rode Lijst-status 'Kwestbaar' aan.
J. M. Lammertink: Community ecology and logging responses of Southeast Asian woodpeckers (Picidae, Aves). Promotor is prof. dr. S.B.J. Menken.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.
Dit is een overzicht van promoties, oraties, afscheidscolleges en andere activiteiten aan de Universiteit van Amsterdam. Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail:
Universiteit van Amsterdam