UMC Utrecht
Nieuwe ziekenhuisbacterie bedreigt Nederlandse ziekenhuizen
De onschuldige darmbacterie Enterococcus faecium heeft zich in twintig
jaar ontwikkeld tot een meervoudig resistente ziekenhuisbacterie die
op intensive care afdelingen over de hele wereld patiënten bedreigt.
De succesvolle aanpassing en verspreiding dankt de bacterie aan het
vermogen DNA van andere bacteriën over te nemen. Tot die conclusie
komt internist in opleiding Helen Leavis in haar promotieonderzoek dat
ze uitvoerde aan het UMC Utrecht.
Leavis analyseerde de erfelijke eigenschappen van de zogenaamde
vancomycine resistente enterokok (VRE). Het DNA van de bacterie blijkt
grote variabele stukken te bevatten, juist in die gebieden liggen
genen die betrokken zijn bij antibioticaresistentie en die
eigenschappen bevatten om te overleven in een ziekenhuis. Door zijn
vermogen DNA op te nemen heeft VRE in de loop van de tijd uit de
natuur eigenschappen verzameld die de bacterie tot een
ziekenhuisbacterie maken. Leavis noemt het een schoolvoorbeeld van een
onschuldige bacterie die veranderd is in een bedreiging voor de
volksgezondheid. Gevoelige patiënten zijn kwetsbaar voor een
VRE-infectie, maar het gevaar is vooral dat VRE z'n
antibioticaresistenties overdraagt aan de bekende, veel agressievere
ziekenhuisbacterie MRSA.
In Nederland komt VRE nog weinig voor, maar dat kan snel veranderen,
stelt Leavis. Alomtegenwoordig in Nederlandse ziekenhuizen is namelijk
de voorloper van VRE: ARE (die bestand is tegen amoxicilline). ARE kan
makkelijk de vancomycine-resistentie overnemen en zo veranderen in
VRE. Dit gevaar ligt op de loer omdat vancomycine-resistentie gewoon
in de natuur voorkomt. In Zuid-Europa komt VRE al steeds meer voor,
Leavis verwacht dat de komende tien jaar VRE ook in Nederland zal
toenemen.
VRE is ongevoelig voor praktisch alle antibiotica, ook voor
vancomycine, het `laatste redmiddel' tegen andere ziekenhuisbacteriën.
In de Verenigde Staten komt VRE veelvuldig voor, in Nederland zijn in
2000 en 2001 drie uitbraken van VRE geweest. Vooral bij ernstig
verzwakte patiënten, zoals beenmergtransplantatiepatiënten en mensen
met chronisch nierfalen, is VRE een bedreiging. Een besmetting met VRE
is zeer moeilijk te behandelen. Beter is het de infectie te voorkomen,
strenge hygiëneprocedures kunnen daarbij helpen. Ziekenhuismedewerkers
moeten bijvoorbeeld voor en na contact met elke patiënt (met alchohol)
de handen wassen.
Helen Leavis promoveert op 6 december aan de Universiteit Utrecht.
Voor nadere informatie:
UMC Utrecht, In- en Externe Communicatie
Ilse van Wijk en Linda Minnen, tel. 088 7557483.
dinsdag 4 december 2007