Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
PERSBERICHT
Dwingeloo, 29 november 2007
ASTRON OPENT RADIO OBSERVATORY CONTROL ROOM
Op 6 december opent ASTRON met een korte ceremonie haar nieuwe Radio
Observatory Control Room in Dwingeloo. Vanuit deze Control Room worden
de sterrenkundige waarnemingen van zowel de LOFAR als de Westerbork
radiotelescoop gecoördineerd. De operationele activiteiten voor beide
radiotelescopen, waarvan de mogelijkheden elkaar uitstekend aanvullen,
zijn geïntegreerd in de Radio Observatory van ASTRON - oftewel de
Radiosterrenwacht.
De Radiosterrenwacht, sinds 1970 verantwoordelijk voor het beheer van
de Westerbork Synthese Radio Telescoop, zal nu ook een hoofdrol gaan
spelen bij het behalen van het maximale astronomische rendement uit de
supertelescoop LOFAR. Hiervoor moest een aantal uitgekiende
aanpassingen van de werkwijze worden doorgevoerd, omdat LOFAR heel
anders gebruikt gaat worden dan de WSRT.
Als één van de eerste stappen heeft de Radiosterrenwacht na de zomer
het beheer van LOFAR Core Station 1 overgenomen van het technische
ontwikkelteam. De eerste antennes van LOFAR zijn inmiddels volledig in
werking, en worden volop gebruikt om astronomische beelden te
genereren. De Radiosterrenwacht bouwt vanaf nu ervaring op met
operationele activiteiten en beheer. Ook kan worden gezorgd dat de
contacten met de toekomstige gebruikers zo intensief mogelijk zijn. De
astronomen kunnen direct hun bevindingen uit testen rapporteren, en er
kan tijdens de wisselende omstandigheden gedurende de bouw van LOFAR
zo goed mogelijk op hun wensen worden ingespeeld. De Radiosterrenwacht
wordt zo de makelaar tussen de astronomen en de ingenieurs.
LOFAR zal bestaan uit minstens 36 stations met in totaal vele
duizenden antennes, die in de komende paar jaar in het noordoosten van
Nederland zullen worden geïnstalleerd. Het centrale gebied van de
LOFAR antennes ligt bij Exloo in Drenthe. Via glasvezelverbindingen
worden de de opgevangen signalen voor centrale verwerking en
combinatie gevoerd naar de supercomputer Stella op het rekencentrum
van de Universiteit Groningen. Er is in Duitsland, Engeland,
Frankrijk, en Zweden reeds financiering gevonden voor uitbreiding van
LOFAR met stations in die landen; in verschillende andere Europese
landen bestaat eveneens grote belangstelling voor deelname. Het eerste
"Europese station", gefinancierd door het Duitse Max-Planck-Institut
fuer Radioastronomie, staat reeds in Effelsberg (in de Eifel ten
zuiden van Bonn).
De Radiosterrenwacht opereert dus nu twee vooraanstaande
radiotelescopen in de wereld vanuit 1 controlekamer. De Westerbork
telescoop is met zijn herhaaldelijk gemoderniseerde ontvangers en
gespecialiseerde electronica wereldwijd in trek voor onder andere
onderzoek naar pulsars, en naar neutraal waterstofgas in
sterrenstelsels. De LOFAR telescoop biedt een grote verruiming van het
frequentie-bereik, wat naadloos aansluit op dat van de Westerbork
telescoop. LOFAR zal astronomen uit de hele wereld aantrekken, die
staan te trappelen om met de nieuwste ICT technieken in dit nog
nauwelijks ontgonnen frequentie-bereik zeer divers onderzoek te doen,
van hoog-energetische fenomenen in de bovenste lagen van de
Aardatmosfeer, via de nabije planeten, helemaal tot aan de zeer ver
verwijderde eerste sterren en melkwegstelsels die zich vormen op de
vroegst waarneembare tijden in het heelal.
LOFAR is niet alleen een radio-telescoop maar een innovatief
sensornetwerk waarin, naast de antennes voor astronomisch onderzoek,
ook sensoren voor onderzoek in de geofysica en precisie landbouw zijn
opgenomen.
De Westerbork telescoop en LOFAR: de twee radiotelescopen van ASTRON's
RadioSterrenwacht
---
---
Meer informatie:
ASTRON, Rene Vermeulen, directeur Radiosterrenwacht ASTRON, Oude
Hoogeveensedijk 4, 7991 PD Dwingeloo, tel. 0521 595100,
rvermeulen@astron.nl.
---
---
ASTRON is een instituut van de Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek, NWO.