Breda eert Adriaen van der Donck
Icoon voor de stad symboliseert tolerantie en vrijheid van gedachten.
Breda bereidt plannen voor om tijdens de internationale viering van
het 400-jarig bestaan van Manhattan in 2009 een bijzondere
persoonlijkheid uit de historie van Breda, Nederland én de Verenigde
Staten te laten herleven. Met de rond 1620 in Breda geboren Adriaen
van der Donck heeft de stad een historische vrijdenker in haar midden,
die ook in de actuele maatschappij symbool kan staan voor respect en
vrijheid van gedachten en godsdienst.
Met de herontdekking van deze beroemde Bredanaar verbindt Breda het
internationale verleden aan actuele themas en ambities. De
belangstelling van het Amerikaanse bedrijfsleven voor Breda kan door
de activiteiten rondom Adriaen van Der Donck een extra impuls krijgen.
Meer in het algemeen versterken erfgoed en de geschiedenis van bekende
inwoners de aantrekkingskracht van steden. Breda ziet kansen om de
stad op basis van de historie in Europa en elders in de wereld te
profileren. Voorjaar 2008 maakt Breda de plannen bekend.
Van der Donck, de actualiteit
Hoewel in eigen land in de vergetelheid geraakt, geniet Adriaen van
der Donck in Amerika bekendheid als één van de eerste patriotten. Hij
bracht tolerantie en respect voor andere opvattingen, culturen en
religies naar de Nieuwe Wereld en heeft zo in zekere zin bijgedragen
aan de tolerante sfeer die het hedendaagse New York nog steeds
kenmerkt.
In 2009 wordt wereldwijd aandacht besteed aan '400 jaar Manhattan. Dan
wordt herdacht dat in 1609 de Brit Henry Hudson, in opdracht van de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden i.o., het eiland Manhattan
ontdekte. Daarmee werd een begin gemaakt met het koloniseren van dat
eiland, in eerste instantie door mensen uit de Nederlanden. Tussen
1609 en 1667 (Vrede van Breda) is een groot aantal Nederlanders
betrokken geweest bij het ontstaan en de ontwikkeling van Nieuw
Amsterdam. Eén van hen is de Bredanaar Adriaen van der Donck, wiens
naam tijdens de viering van 400 jaar Manhattan veelvuldig zal vallen.
Breda ontwikkelt plannen om deze historische Bredanaar een duurzame
positie in de eigentijdse stad en samenleving te bezorgen. In de
Bredase Erfgoedreeks verschijnt een speciale Adriaen van der
Donck-uitgave om zijn levensgeschiedenis en gedachtegoed voor iedereen
toegankelijk te maken. Er wordt onderzocht op welke manieren Breda kan
aansluiten bij internationale activiteiten. Breda zet in op een meer
dan eenmalige periode van belangstelling en onderzoekt op welke andere
manieren Van der Donck blijvend aan de stad verbonden kan worden als
een vrijheidsdenker, die past in het rijtje Desiderius Erasmus, Baruch
Spinoza, en uit het meer recente verleden bijvoorbeeld Marten Luther
King.
Amsterdam kiest ervoor zich met Spinoza te profileren als een stad die
van oudsher tolerantie en vrijheid van godsdienst hoog in het vaandel
heeft; Rotterdam heeft Erasmus. Met een vergelijkbare intentie zal ook
Breda meer werk maken van Adriaen van der Donk. Breda hecht er waarde
aan om de betekenis van deze personen als boegbeelden van respect en
tolerantie én als vernieuwers te benadrukken. Aldus wethouder André
Adank. Erfgoed is van belang voor de beleving van onze stad, biedt
goede aanknopingspunten voor city marketing, maar daarenboven bieden
figuren als Van der Donck ook aanleiding en inspiratie voor bezinning.
Breda, 5 december 2007
---
------
BIJLAGE
Van der Donck, de historie
Adriaen van der Donck werd omstreeks 1620 in roerige tijden in Breda
geboren als kleinzoon van de befaamde turfschipper, Adriaen van
Bergen, die Breda wist te ontzetten uit de Spaanse overheersing.
Na zijn opleiding aan een Latijnse school, studeerde Van der Donck
rechten aan de universiteit van Leiden en koos in dienst van een
Amsterdamse koopman voor een loopbaan in de Nieuwe Wereld.
Hij vestigde zich in 1645 in Nieuw Amsterdam en was er eerste
rechtsgeleerde, advocaat en procureur. Als tolk/vertaler speelde hij
een belangrijke rol bij de vredesonderhandelingen in Fort Oranje
tussen gouverneur Willem Kieft en de Indianen. Zijn beloning was het
recht om een stuk grond te kopen van de Indianen.
Van der Donck heeft in zijn contacten met de oorspronkelijke Indiaanse
bevolking steeds blijk gegeven van zijn respect voor hun geloof en
tradities. Hij wist als het ware een brug te bouwen tussen
verschillende culturen. Vanuit zijn opvattingen over gelijkheid,
vrijheid van religie en gedachten mengde hij zich in de
(handels)politiek van de WIC en de Nederlanden. Van der Donck ontpopte
zich als politiek leider van de kolonisten. Als gevolg van zijn
inspanningen verkreeg Nieuw Amsterdam stadsrechten en werd een
Nederlandse bestuursstructuur geïmplementeerd, van belang voor de
latere Verenigde Staten. Van der Donck zou zeer waarschijnlijk
burgemeester van Nieuw Amsterdam zijn geworden, als de eerste Engelse
oorlog niet zou zijn uitgebroken. In Amerika wordt deze zoon van Breda
inmiddels beschouwd als een symbool voor tolerantie en
gewetensvrijheid.
Tijdens een verblijf in Nederland waarschijnlijk bij familie in Breda-
publiceerde Van der Donck Beschryvinghe van Nieu Nederlant. Rond 1650
vestigde hij zich op zijn Amerikaanse landgoed, waar hij rond 1655
overleed.
Het toenmalige landgoed van Van der Donck is de tegenwoordige
Amerikaanse stad Yonkers in de staat New-York. De naam is afgeleid van
de verworven titel van Van der Donck: (land)jonker
Gemeente Breda