PH Nieuwsbrief 281.10

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht

WACHTLIJSTEN OUDERENZORG GEHEIM VANWEGE CONCURRENTIE

Verzorgingshuizen, verpleeghuizen en thuiszorgorganisaties houden hun wachtlijsten geheim om hun concurrentie positie sterk te houden. Zij lopen dan geen gevaar van reputatieschade als bijvoorbeeld een oud verpleeghuis geen wachtlijst heeft. Hun wachtlijst lekt bovendien minder snel weg als cliënten geen zicht hebben op alternatieven. Verder hebben ze altijd een hoge bezettingsgraad: voor iedere klant die vertrekt is er meteen weer een andere. Geheimhouding komt voor in het hele land. Deze bevindingen kwamen naar voor van verschillende kanten tijdens een diner pensant van experts op woensdag 28 november. Het gezelschap kwam bijeen om promovendus Henk Kraijo te begeleiden bij zijn studie over de volhoudtijd van mantelzorgers van dementerende ouderen. De theorie is dat die volhoudtijd langer is als de patiënt opgenomen is in een disease management programma. In zo'n programma hebben professionals in eerste- en tweedelijn optimale informatie over elkaars beschikbare bedden en dagbehandelingsplaatsen. Zij trachten doorstroomtijden voor de psychogeriatrische patiënten kort te houden en voorzieningen met wachtlijsten te mijden. Kraijo onderzoekt de volhoudtijd in een driejarige prospectieve cohortstudie onder ouderen die bij de start van de studie in een beginfase van dementie verkeerden. Op 28 maart 2008 presenteert hij de eerste resultaten van zijn studie op het congres Recente Ontwikkelingen in de indicatiestelling. Voor meer informatie over de studie stuur je een email naar HJ.Kraijo@planet.nl Wil je naar het genoemde congres? Stuur een email naar Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl Over enkele weken staat het programma op webstek www.integratedcare.nl/nascholing.

BIJPRATEN KAN OP CONGRES COPD KETENZORG OP 14 DECEMBER

Benieuwd naar de recente ontwikkelingen in de COPD-ketenzorg? Drs. Therese Noorlander ziet als projectmanager van PICASSO voor COPD diverse ontwikkelingen en activiteiten in het land voorbij komen. Zij zal jou op 14 december in vogelvlucht bijpraten over de trends en ontwikkelingen op het gebied van COPD-zorgonderzoek en ketenzorgprojecten. Zij doet dat op het congres Recente Ontwikkelingen in de ketenzorg voor COPD patiënten. Aansprekende resultaten en tips worden met jou gedeeld. Kortom, een handige inleiding op een conferentie die verder ook meer dan de moeite waard is als je weer even bijgepraat wilt worden over de dynamiek binnen de COPD-zorg. OP dit moment hebben zich 110 deelnemers voor het congres ingeschreven uit alle regio's van Nederland. Wil je er ook heen? Surf naar www.integratedcare.nl, klik door op nascholing en meld je aan.

GELDERSE VALLEI WIL EERSTELIJNS DBC VOOR COPD PATIËNTEN

Met financiële steun van zorgverzekeraar AGIS is in de regio Gelderse vallei in november het ketenzorg project CIOPD met succes afgerond. Aan het project namen 20 huisartsenpraktijken deel met 45.000 mensen. Daaruit werden 1350 patiënten geselecteerd en gedurende een jaar vervolgd. Over dit project doet huisarts Jos Dirven verslag op het congres Recente Ontwikkelingen in de ketenzorg aan COPD patiënten. Hieronder volgt alvast een voorbeschouwing over Dirven's resultaten. Bij allen werd aanvankelijk een diagnose gesteld door de longarts aan de hand van een spirogram. De voorlopige resultaten geven aan, dat er in de Gelderse huisartsenpraktijken vaak sprake van misdiagnostiek en onderdiagnostiek van COPD. Er blijkt tevens veel vaker dan gedacht, sprake van COPD met reversibiliteit. Na een jaar hebben de patiënten minder last van hoesten en sputum en zijn de dyspnoescores verbeterd. Het voorschrijfgedrag is in positieve zin veranderd. Er worden meer langwerkende en minder kortwerkende middelen voorgeschreven. Daarnaast is het aantal onbehandelde patiënten afgenomen. Kortom kan gesteld worden dat met gebruik van een uitgebreid zorgprotocol, meer mensen met COPD adequaat kunnen worden geholpen. Dit werd door de patiënten bij de voorlopige conclusies in een tevredenheidsonderzoek, bevestigd. Ten gevolge van het enthousiasme bij de deelnemende zorgverleners, gaat de stuurgroep nu voor een doorstart naar een regionale KetenzorgDBC. Tijdens het genoemde congres op 14.12 vertelt Jos Dirven nog veel meer over het Gelderse Vallei project waarvan hij een van de geestelijke vaders is. Wil je zijn voordracht aanhoren? Wil je naar het congres? Op dit moment hebben zich 110 deelnemers voor het congres ingeschreven uit alle regio's van Nederland. Surf naar www.integratedcare.nl, klik door op nascholing en meld je aan.

TRIAGE OP SEH'S STAAT CENTRAAL OP VRIJDAGMORGEN 8 FEBRUARI 2008

De helft van de Nederlandse ziekenhuizen doet triage op de Spoedeisende Hulpafdeling. Daarmee selecteren zij binnenkomst de patiënten op mate van urgentie. De meeste ziekenhuizen doen dat sinds één tot twee jaar. De andere helft van de ziekenhuizen overweegt op binnenkort te gaan triëren. Wat zijn de effecten op de wachttijden op de SEH? Hoe goed voorspelt een triage systeem dat een patiënt inderdaad (niet) urgent is? Wat gaat het Nederlandse Triage Systeem betekenen voor spoedposten die ontstaan door samen gaan van Huisartsenpost en SEH? Op al deze vragen geeft het ochtendsymposium Recente Ontwikkelingen in de triage bij spoedzorg, dat op vrijdag 8 februari plaatsvindt op het UMC Utrecht. Hoofdspreker is de Engelse hoogleraar Kevin Mackway Jones, de bedenker van het Manchester Triage Systeem (MTS). Hij geeft leiding aan een zeer grote Spoedeisende Hulpafdeling in Manchester. Voordat hij later op die ochtend spreekt, doen onderzoekers van het Erasmus MC, het AMC en het UMC Utrecht verslag van hun studies overtriage. Ook vertellen huisarts Roeland Drijver en verpleegkundige Pieter Jochems over de eerste ervaringen met het Nederlands Triage Systeem (NTS), dat mede gebaseerd is op het Manchester Triage Systeem. Wil je naar dit ochtendsymposium? Surf naar www.integratedcare.nl en klik door op Nascholing.

CANON VERSLAVING GEPUBLICEERD

Wat elke professional over verslaving moet weten, canon verslaving dat is de titel van een boekje van 74 pagina. Daarin staat alle in onderzoek bewezen kennis ofwel de evidence based medicine over verslaving. Die kennis is gerubriceerd in vier hoofdstukken over 1. Middelen, gebruik en gebruikers 2. Misbruik en afhankelijkheid 3, maatschappelijke gevolgen en overheidsbeleid 4. behandeling en zorg bij verslaving. Auteur van het boek is dr. Jaap van der Stel. Hij werd bij het samenstellen geadviseerd door hoogleraren op het terrein van verslaving. Opdrachtgever van het boek was de Raad voor Bekwaamheid Ontwikkeling in de verslavingszorg (Rvbo), waarvan ondergetekende voorzitter is. Ik had de eer de Canon aan te bieden aan Annemiek van Bolhuis. Zij is plaatsvervangend directeur generaal volksgezondheid op VWS. Ik deed dat op vrijdag 30 november tijdens een ZonMw studiedag over verslaving te Amsterdam. Van Bolhuis nam de canon met veel lof voor de sector in ontvangst. Deze sector wordt steeds professioneler. Was deze canon maar twintig jaar eerder verschenen. Het boek is uitgekomen bij Bohn Stafleu Van Lochum en voor 25 euro te bestellen via www.bsl.nl De Rvbo stuurt docenten, opleiders en Raden van Bestuur de canon gratis toegestuurd.

SPORTARTSEN PAKKEN PREVENTIE VAN CHRONISCHE ZIEKEN OP

Als mensen meer zouden bewegen, zouden zij minder kans hebben op hart- en vaatziekten en andere chronische ziekten. Daarom organiseerde de Vereniging voor Sportgeneeskunde in de Leeuwenhorst te Noordwijkerhout op 29 en 30 november het wetenschappelijk Sportmedisch Congres Sport, Bewegen & Gezondheid. Aan het congres namen 250 artsen deel: 120 van de 150 sportartsen in Nederland en 130 andere artsen zoals cardiologen, bedrijfsartsen en huisartsen met belangstelling voor sport en gezondheid. Ondergetekende opende de tweede dag met de plenaire lezing Bewegen als preventicum. In een breed internationaal en historisch overzicht trok ik in drie kwartier door Europa, Japan en Californië. Ik vergeleek de bestrijding van besmettelijke ziekten vanaf 1850 met die van chronische ziekten sinds 1970. Mijn boodschap was dat artsen, waaronder sportartsen, bij preventie het voortouw moeten nemen bij het bevorderen van gezond gedrag waaronder meer bewegen. Zij moeten niet wachten totdat klanten hierom vragen of totdat de overheid subsidie heeft. Mijn boodschap sloeg aan, zo bleek na afloop uit steunbetuigingen van tal van deelnemers. Mijn lezing staat over enkele dagen op www.integratedcare.nl/voordrachten

SOCIALE GENEESKUNDE IS SPRINGLEVEND

Op 27 november dineerden circa veertig (oud-)hoogleraren public health en sociale geneeskunde bijeen om te vieren dat zij voor de 100ste keer vergaderden sinds 1969. Zij vergaderen twee tot drie keer per jaar in het zogeheten Interfacultaire Overleg Sociale Geneeskunde (IOSG). Aan de orde zijn dan gemeenschappelijke onderwijs- en onderzoeksbelangen. Tijdens het diner schetste de 89 jarige oud-hoogleraar Frans Doeleman drie concepten van het vak Sociale geneeskunde: het ballonmodel, het takkenmodel en het tweestromenland. In het eerste model bestudeert de sociale geneeskunde alle invloeden van de omgeving op gezondheid. Die is getekend in de ballon. Die gaat alle kanten op gestuurd door de omgeving. In dit model is het niet nodig dat een hoogleraar qua discipline sociaal geneeskundige is. Het tweede model beschrijft de sociale geneeskunde als een verzameling beroepen. Zo bestaat er de tak jeugdarts en de tak bedrijfsarts. Dan is de hoogleraar juist wel een vooraanstaand persoon in de betreffende tak. Het tweestromenland deelt de sociale geneeskunde in community medicine en occupational medicine in. Bij de eerste werkt men in de zorg of bij een GGD. Bij het tweede werkt men in de sociale zekerheid als verzekeringsarts of bedrijfsarts. Deze tweedeling bestaat nadrukkelijk in de Nederlandse wetgeving en financiering, waardoor arbodiensten en curatieve zorg nauwelijks samenwerken. De Nederlandse hoogleraren produceren jaren tientallen proefschriften en andere publicaties. Een overzicht daarvan biedt het 78 pagina's tellende boekje dat IOSG voorzitter en Rotterdamse hoogleraar Johan Mackenbach en de Amsterdamse sociaal geneeskundige Hans Wendte bij het diner uitdeelden. Mackenbach sloot het etentje af met de woorden: de sociaal geneeskunde is springlevend Wie het overzicht wil ontvangen stuurt een mail naar Hans Wendte op j.f.wendte@amc.uva.nl

DOORLOOPTIJD OP SEH NEEMT AF NA INTEGRATIE MET HUISARTSENPOST

In het Purmerendse Waterland ziekenhuis functioneert een spoedpost: een geïntegreerde Huisartsenpost en Spoedeisende Hulpafdeling. Triage vindt plaats door de huisarts. Daarna gaan patiënten eventueel door naar de SEH. Dertig procent van de vroegere SEH patiënten gaat hierdoor naar de huisartsen en niet naar de SEH. Prismant heeft deze post geëvalueerd. Wat opvalt is dat de doorlooptijd van binnenkomst vòòr triage tot vertrek via de SEH in twee jaar tijd is afgenomen van 80 minuten via 60 minuten en naar 34 minuten. In het controle ziekenhuis bedroegen dezelfde doorlooptijden in dezelfde periode 89, 116 en 111 minuten. Op 21 november brachten deelnemers aan onze Masterclass Spoedzorg een bezoek aan de genoemde spoedpost. Huisarts en spoedpost oprichter Roeland Drijver ontving de groep en presenteerde de genoemde cijfers. Ook hij had geen duidelijke verklaring voor de daling van de doorlooptijden. Hij vermoedde dat huisartsen sneller dan SEH professionals lichte patiënten afhandelen. SEH professionals zijn snel in ernstige patiënten. Maar dit zijn nog niet getoetste hypotheses.

SPOEDZORGGEBRUIK IN HET GOOI NEEMT TOE MET 12 PROCENT

In 2007 heeft de tweede spoedzorgmeetweek plaatsgevonden in Het Gooi. Op maandag 25 november presenteerden Julius onderzoeker drs. Lidia van Veenendaal de resultaten over 2007 en vergeleek die met 2006. ij deed dat voor tientallen huisartsen, specialisten en managers. Het totaal aantal vragen om spoedzorg nam toe van 2062 naar 2316 ofwel met 12%. Zij vergeleek de huisartsenpost (8% groei van 1110 naar 1199 consulten), ambulance A1 en A2 ritten (24% groei van 169 naar 209 ritten), Spoedeisende hulpafdelingen (16% groei van 757 naar 877 consulten) en intensive care opnamen (19% groei van 26 naar 31opnamen). Bij het interpreteren van deze gegevens gaf zij twee waarschuwingen mee. Ten eerste kan het zijn dat de meetweek in april toevallig heel druk was en niet representatief voor heel 2007. Ten tweede is er sprake van een vergelijking van twee jaren: het is niet zeker dat er sprake is van een trend dat de spoedzorgvraag jaarlijks met 12% toeneemt. Wie toelichting wilt op de gegevens, neemt contact op met de Gooise GGD sociaal geneeskundige René Stumpel op R.Stumpel@ggdgooi.nl

GOOI START PROGRAMMABUREAU SPOEDZORG

Tijdens de bijeenkomst op 25 november (zie bericht hierboven) maakte GHOR functionaris Rene Stumpel bekend dat de zorgaanbieders in Het Gooi ene programmabureau bij de GHOR hebben ingericht die innovaties in de spoedzorg gaat ondersteunen. De oprichting ervan is het gevolg van de discussies naar aanleiding van de gehouden meetweek in 2006. Deze leverde veel stof tot nadenken en tot beleidsinitiatieven op. Nu het Julius Centrum in de helft van het land bezig is met meetweken, begin er een patroon zichtbaar te worden van gevolgen van de meetweken voor de regio's zelf. Ten eerste krijgen managers meer empirische kennis over de ontwikkelingen in de spoedzorg. Die kennis wordt minder anekdotisch en minder vanuit theoretische concepten gevoed. Ten tweede willen professionals meer weten over kwaliteitsaspecten die uit de cijfers naar voren komen, bijvoorbeeld over doorlooptijden. Zij stellen ons aanvullende vragen. Ten derde ontstaat er door samenwerking bij het verzamelen van gegevens vertrouwen tussen managers en professionals in elkaar. Vooroordelen nemen af. Ten vierde worden de gegevens gebruikt bij de integratie van huisartsenposten en Spoedeisende Hulpafdelingen. Die integratie wordt een empirische business case over bijvoorbeeld de verschuiving van SEH-zelfverwijzers naar huisartsen en de financiële gevolgen daarvan voor alle partijen. Wil je meer weten over dat Gooise programmabureau? Stuur dan een mail naar oprichter René Stumpel op R.Stumpel@ggdgooi.nl

VERANTWOORDING Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op. Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan en af door een mail te sturen naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl Bij afmelding of wijziging graag vermelden welke versie (bv 243.1, 243.2, etc) je ontving.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan vanaf nr 65 op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.intergratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.
Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356