Over Crowdmanagement en crowdcontrol gesproken
Overzichtsfoto bevrijdingsfestival Crowdmanagement en crowdcontrol bij
grote evenementen. Over dat thema wisselen ervaringsdeskundigen en
betrokkenen donderdag 29 november van gedachten. Uitgangspunt is: hoe
verklein je risicos door kennis en inzicht te delen? De themadag is
een initiatief van de gemeente Roermond.
De burgemeester heeft het initiatief tot deze dag genomen. Hij is
vergunningverlener en wanneer zich een ramp aandient, heeft hij het
opperbevel. De rijksoverheid heeft een groot deel van de taken van de
rampenbestrijding in handen gelegd van de gemeenten. Dit is geregeld
in de Wet Rampen en Zware Ongevallen (ook wel 'Rampenwet' genoemd).
Voor een gezamenlijke aanpak van de problematiek is als casus gekozen
de Sjtatiefestatie, het jaarlijks terugkerend grootschalig evenement
op het Stationsplein in Roermond, op carnavalszaterdag.
Organisatoren van de Sjtasiefestasie zullen dan ook aanwezigen zijn,
evenals die van het Bevrijdingsfestival. Andere betrokkenen en
deskundigen zijn contactpersonen bij de politie, brandweer en GHOR,
gemeentelijke medewerkers rampenbestrijding (AOVers) in de
politieregio Limburg-Noord, en tevens vertegenwoordigers van de
gemeenten Leeuwarden, Haarlem, Schouwen-Duiveland en van de
regiopolitie Friesland.
De onderzoekscommissie Trapongeval Utrechtse Oude Gracht (augustus
2006) heeft nog als aanbeveling meegegeven: ,,Zorg voor voldoende
professionele knowhow op het gebied van evenementenveiligheid en
calamiteitenbestrijding bij medewerkers, waarbij ook gedacht wordt aan
crowdmanagement en crowdcontrol."
Crowdmanagement is het systematisch analyseren en door gerichte
maatregelen reduceren van de risicos die ontstaan wanneer zich grote
groepen mensen ergens verzamelen. Tot crowdmanagement hoort ook het
signaleren van ongewenste situaties en het ingrijpen voordat de zaak
escaleert. Crowdmanagement is onder te verdelen in twee aparte
onderdelen te weten: crowdcontrol en riotcontrol.
Crowdcontrol heeft meer een repressieve betekenis met de nadruk op
technieken en instrumenten om mensenmassas in bedwang te houden of een
bepaalde kant op te leiden.
Riotcontrol is typisch een taak is voor de politie. Met (of zonder)
wapenstok en schild wordt er door de Mobiele Eenheid een eind gemaakt
aan een situatie waarbij de Openbare Orde al is verstoord. Dit is in
de meeste gevallen re-actief.
Tijdens de bijeenkomst stellen drie inleiders het thema
crowdmanagement en crowdcontrol aan de orde, voorafgaand aan
workshops.
---
Prof. Dr. Otto M.J. Adang, politieacademie Apeldoorn:
Crowd management in de publieke ruimte
Regelmatig vinden grootschalige evenementen in de publieke ruimte
plaats, waarbij honderdduizenden personen aanwezig zijn. Daarbij kan
het gaan om eenmalige gebeurtenissen (bijvoorbeeld het huwelijk van
Willem Alexander en Maxima), jaarlijks terugkerende eendaagse
gebeurtenissen (Koninginnedag, vrijmarkt, bevrijdingsfestivals) of
jaarlijks terugkerende meerdaagse gebeurtenissen (grote kermissen,
vierdaagsefeesten).
Hoewel de gemeente tenminste in theorie een grote verantwoordelijkheid
heeft bij de organisatie van dergelijke evenementen, is er gezien het
feit dat ze in de publieke ruimte plaatsvinden altijd sprake van een
nadrukkelijke rol en aanwezigheid van de politie. In de meeste
gevallen is er geen sprake van opvallende openbare-orde problemen,
maar duidelijk is dat, als er problemen ontstaan, deze moeilijk
beheersbaar zijn (zoals bijvoorbeeld bleek tijdens Koninginnedag 2001
in Amsterdam). Los van de openbare orde kunnen daarnaast kleine
incidenten of calamiteiten in een menigte grote gevolgen hebben. De
vraag doet zich dan ook voor hoe het beste voorkomen kan worden dat
onbeheersbare processen in grote menigten tot stand komen en wat de
rol van de politie in dat verband kan en moet zijn?
Tot nog toe wordt de veiligheid bij evenementen in de publieke ruimte
in de praktijk overwegend vanuit technisch en infrastructureel
perspectief benaderd. Er is veel minder aandacht voor en kennis van de
menselijke factor: de manier waarop mensen zich daadwerkelijk gedragen
en de wijze waarop zij beïnvloed kunnen worden onder massale
omstandigheden. Bepalend voor de keuzes die individuen maken zijn de
omstandigheden ter plaatse en de beschikbare informatie.
Bij grote aantallen individuen kunnen de gevolgen verrassend (en
rampzalig) zijn als niet op dit gegeven wordt ingespeeld. Door middel
van gerichte, heldere en eenduidige communicatie (zowel verbaal als
non-verbaal, en met gebruikmaking van diverse middelen), die past bij
de actuele omstandigheden en bij het aanwezige publiek, kan een veilig
verloop van een evenement in sterke mate bevorderd worden. Dat is de
kern van crowd-management, de systematische planning voor en het
sturing geven aan het ordelijk verloop van gebeurtenissen waarbij
grote aantallen mensen verzameld zijn.
---
Cees Muurling, Mojo Concerts:
Crowdmanagement en crowdcontrol is een vak op zich
Voor het verkrijgen van een vergunning voor een evenement moet een
organisator tegenwoordig meer en meer plannen aanleveren. Los van dat
de eisen van gemeente tot gemeente verschillen staan deze
vergunningsvoorwaarden bol van woorden als mobiliteitsplan,
calamiteitenplan, veiligheidsplan, inzetplan, etc. Onduidelijk is vaak
echter wat er dan precies in het plan moet staan en waar het plan op
beoordeelt wordt. Vaak wordt daarom maar teruggegrepen op harde
getallen die juist weer volkomen afhankelijk zijn van de aard van het
evenement. Al de te maken plannen moeten in een vorm van gezamenlijk
overleg opgesteld worden maar wel op initiatief van de organisator.
Het is duidelijk dat een plan zo goed is als de kennis van de
schrijver strekt (vergunning aanvragende partij). Daarnaast is
eigenlijk nog belangrijker dat een goedgekeurd plan zo goed is als dat
de kennis van de keurende partij strekt (vergunning verlenende
partij).
Een deel van de genoemde plannen gaat over veiligheid en dan vallen
vaak de woorden crowd management en crowd control.
Een van de voornaamste dingen is het inschakelen of van de
evenementorganisator. Deze is ter plaatse en heeft geen aanrijtijd
nodig, heeft veelal veel mensen en materieel ter plaatse en als heeft
geen ander kennis van de omstandigheden.
---
Ed Frinsel, docent onderzoeker Nederlandse politieacademie
Ossendrecht:
Moderne tijden
Bij een moderne tijd horen ook moderne kretologieën. Binnen de
crisisbeheersing en rampenbestrijding is crowdmanagement daar een van.
Een nieuwe term voor iets wat we al eeuwen doen.
Naarmate een evenement meer bezoekers trekt zal ook de veiligheid van
deze bezoekers een belangrijke rol gaan spelen. Na de cafébrand in
Volendam tijdens de jaarwisseling van 2000 werd duidelijk hoe
belangrijk veiligheid is. Heel Nederland had een mening en velen
vroegen zich af of er voldoende maatregelen waren getroffen en of de
ramp voorkomen had kunnen worden. Een vraag die nooit volledig
beantwoord kan worden. Want wanneer is dat het geval?
Het effect hiervan was dat er intensief werd nagedacht over
maatregelen om een herhaling van een dergelijke ramp te voorkomen.
Gedurende de afgelopen jaren heeft niet alleen de politiek, maar
hebben ook de hulpverleningsinstanties zich gebogen over het
veiligheidsvraagstuk, wat nog eens werd versterkt door de
maatschappelijke verharding en terroristische aanslagen op
(buitenlandse) economische doelen. De ontwikkeling van
veiligheidsregios is hiervan een voorbeeld.
Nadat de discussie door de actualiteit werd teruggedrongen naar de
achtergrond, werd er in eerste instantie vooral naar de politie
gekeken om er vooral voor te zorgen dat het "veilig" was. Al snel
bleek dat de politie werd overvraagt en oneigenlijke taken in het
kader van veiligheid voor haar rekening nam. Het opplussen van
politiepersoneel bij voetbalwedstrijden en evenementen gaat en ging
ten koste van de primaire taak: "boeven vangen".
In goed overleg tussen de KNVB, de voetbalclubs en de plaatselijke
overheid is inmiddels besloten om stewards op te leiden en het
toezicht in de stadions (gedeeltelijk) aan hen over te dragen. Een van
de grootste meerdaagse evenementen in Europa is de Nijmeegse
wandelvierdaagse met de daaraan gekoppelde zomerfeesten. Zon 45.000
deelnemers en 1,5 miljoen bezoekers in de stad brengen op diverse
momenten grote veiligheidsrisicos met zich mee.
De burgemeester is uiteindelijk verantwoordelijk voor de Openbare Orde
in zijn of haar gemeente maar dat ontslaat anderen niet van hun eigen
verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat een feest ook feest
blijft en dat veiligheid wordt gewaarborgd.
Publicatiedatum: 28-11-2007 Bijgewerkt: 28-11-2007
Gemeente Roermond