Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone
november 2007
Directie Personenverkeer, Migratie en Vreemdelingenzaken
Afdeling Asiel- en Migratiezaken
070 - 348 44 94
20 november 2007
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
1 Inleiding
In dit algemeen ambtsbericht wordt de situatie in Sierra Leone beschreven
voor zover deze van belang is voor de beoordeling van asielverzoeken van
personen die afkomstig zijn uit dat land en voor besluitvorming over de
terugkeer van afgewezen asielzoekers uit Sierra Leone. Dit ambtsbericht is
een actualisering van eerdere ambtsberichten over de situatie in Sierra
Leone (laatstelijk 28 juni 2006). Het algemeen ambtsbericht beslaat de
periode van juni 2006 tot en met oktober 2007.
Dit ambtsbericht is gebaseerd op informatie van openbare en vertrouwelijke
bronnen. Bij de opstelling is gebruik gemaakt van informatie van
verschillende organisaties van de Verenigde Naties, (niet-)gouvernementele
organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Een overzicht van
de geraadpleegde openbare bronnen is opgenomen in de literatuurlijst.
Bovendien liggen bevindingen ter plaatse en vertrouwelijke rapportages
van de Nederlandse vertegenwoordiging in Dakar (Senegal), waaronder
Sierra Leone ressorteert, aan dit algemeen ambtsbericht ten grondslag.
In het algemeen ambtsbericht wordt veelvuldig verwezen naar
geraadpleegde openbare bronnen. Daar waar openbare bronnen zijn
vermeld, wordt de tekst in veel gevallen ook ondersteund door informatie
die op vertrouwelijke basis is ingewonnen.
In hoofdstuk twee wordt ingegaan op recente ontwikkelingen op politiek,
veiligheids- en sociaal-economisch gebied. Deze beschrijving wordt
voorafgegaan door een beknopt overzicht van de recente geschiedenis van
Sierra Leone. Ook is een korte passage over de geografie en de bevolking
van Sierra Leone opgenomen.
In hoofdstuk drie wordt de mensenrechtensituatie in Sierra Leone geschetst.
Na een beschrijving van wettelijke garanties en internationale verdragen,
waarbij Sierra Leone partij is, komen de mogelijkheden van toezicht op
naleving van de mensenrechten aan de orde. Daarna volgt de beschrijving
van de naleving dan wel schending van enkele klassieke mensenrechten.
Ten slotte wordt de positie van specifieke groepen belicht.
In hoofdstuk vier komen migratie en opvang ontheemden en activiteiten
van internationale organisaties aan de orde.
4
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
2 Landeninformatie
2.1 Land en volk
2.1.1 Ligging en klimaat
De Republiek Sierra Leone ligt aan de westkust van Afrika, grenzend in het
noordwesten, het noorden en het noordoosten aan Guinee, in het zuidoosten
aan Liberia en in het zuidwesten aan de Atlantische Oceaan. Het grootste
deel van het binnenland bestaat uit dichtbeboste heuvels en bergen, in het
noordoosten oplopend tot een plateau. Langs de kust liggen stranden en
mangrovemoerassen. Het land heeft een tropisch en vochtig klimaat met
een gemiddelde jaartemperatuur van 25ºC. Het regenseizoen valt tussen mei
en december.1
2.1.2 Bestuurlijke indeling
Sierra Leone is verdeeld in een Western Area (het schiereiland Freetown en
een aantal eilanden, waaronder de Banana-eilanden, Sherbro, de Turtle-
eilanden en York), drie provincies (Noord, Oost en Zuid) en 14 districten.
De Western Area is verdeeld in een Western Urban District en een Western
Rural District. Provincie Noord is onderverdeeld in de districten Bombali,
Kambia, Koinadugu, Port Loko en Tonkolili. Provincie Oost is
onderverdeeld in de districten Kailahun, Kenema en Kono. Provincie Zuid
is onderverdeeld in de districten Bo, Bonthe, Moyamba en Pujehun.2
Provinciale indeling van Sierra Leone De 14 districten van Sierra Leone
1 EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 3 (20 april 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra
Leone (15 november 2007).
2 CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Naast de nationale hoofdstad Freetown zijn de belangrijkste steden Bo
(hoofdstad van de zuidelijke provincie), Kenema (hoofdstad van de
oostelijke provincie) en Makeni (hoofdstad van de noordelijke provincie).3
2.1.3 Bevolking
Sierra Leone heeft een totale oppervlakte van 71.740 km² en telt meer dan
6 miljoen inwoners, van wie ruim 1,3 miljoen woonachtig in de hoofdstad
Freetown. De bevolkingsdichtheid bedraagt 83,7 personen per km².4
In Sierra Leone leven verschillende bevolkingsgroepen. De Krio of Creolen
(2% tot 10% van de bevolking) wonen voornamelijk in Freetown en
omgeving.5 Zij behoren tot de bovenlaag van de bevolking en hebben een
grote invloed op het sociaal-economisch leven. De Mende (30% van de
bevolking) leven in het oosten en het zuiden van het land, met name in het
grensgebied met Liberia. De Temne (eveneens 30% van de bevolking)
wonen vooral in het midden en westen van het land. De Limba (10% van de
bevolking) wonen voornamelijk in het noorden van het land. Het resterende
percentage betreft andere etnische groepen (Bassa, Bom, Bullom, Fula,
Gola, Kissi, Kono, Koranko, Krim, Kru, Loko, Mandingo, Sherbro, Susu,
Vai en Yalunka).6
In het binnenland is nog sprake van traditionele leefgemeenschappen. Het
traditionele leiderschap is daar in handen van de hoogste stamhoofden
(paramount chiefs). Urbanisatie heeft evenwel een hoge vlucht genomen.
De diamantmijnen hebben veel inwoners naar de verschillende dorpen en
steden in de mijngebieden gelokt en de burgeroorlog, die woedde tussen
1991 en 2000, heeft gezorgd voor een verdere toestroom van de bevolking
naar de steden.7
3 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 3 (20 april 2007) en CIA, The World Factbook,
Sierra Leone (15 november 2007).
4 EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 4 (september 2007) en CIA, The World Factbook,
Sierra Leone (15 november 2007).
5 De huidige Creoolse bevolkingsgroep is ontstaan door een samensmelting van diverse
bevolkingsgroepen die zich in Freetown vestigden gedurende de 18e en 19e eeuw. Dit waren
voornamelijk gerepatrieerde ex-slaven uit het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten,
Canada, Jamaica en Brits West-Indië. De term `Creolen' impliceert geen vermenging met
Europees of Indiaans bloed - zoals in veel landen op het Amerikaanse continent gebruikelijk
is -, alhoewel dit zeker niet kan worden uitgesloten (www.wikipedia.org, 10 augustus 2007)
6 CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
7 www.wikipedia.org / Sierra Leone (25 mei 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra Leone
(15 november 2007).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
De buitenlandse gemeenschap, die merendeels in Freetown woonachtig is,
bestaat voornamelijk uit Libanezen, Indiërs, Pakistani en Europeanen.8
Nationaliteit
Volgens de grondwet is de Sierra Leoonse nationaliteit voorbehouden aan
personen van zwart-Afrikaanse afkomst langs de vaderlijke lijn. Een ieder
die geboren is in Sierra Leone en die een Sierra Leoonse vader of
grootvader heeft en van zwart-Afrikaanse afstamming is, heeft de Sierra
Leoonse nationaliteit. Deze grondwettelijke beperking sluit dus vele
inwoners die al jaren in Sierra Leone wonen, zoals de Libanese
gemeenschap, uit van staatsburgerschap. De afstamming wordt gewoonlijk
niet bepaald op grond van documenten, maar op grond van mondelinge
informatie van de aanvrager over de geboorteplaats en oorspronkelijke stam
of etnische groep van de vader of grootvader van de aanvrager.9
2.1.4 Taal
De officiële taal in Sierra Leone is Engels. Daarnaast worden er circa
vijftien lokale talen gesproken, waarvan het Krio, Mende, Limba en Temne
de belangrijkste zijn. De talen zijn nauw gerelateerd aan de
bevolkingsgroepen die er wonen. De voertaal in het dagelijks verkeer
tussen mensen met een verschillende moedertaal is Krio, een mengtaal van
Engels, Creools, Arabisch, Spaans en lokale talen. Deze voertaal wordt in
het gehele land door het overgrote deel van bevolking gesproken en
beheerst. De beheersing van het Engels, naast het Krio en eventueel een of
meerdere lokale talen, is veelal voorbehouden aan mensen die tenminste
een middelbare schoolopleiding hebben gevolgd.10
2.1.5 Godsdienst
Sierra Leone kent geen staatsgodsdienst. Het merendeel van de Sierra
Leoonse bevolking is moslim (60%). Daarnaast is ongeveer 10% christen
en belijdt 30% animistische religies. De moslims bevolken voornamelijk
8 CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
9 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007). Zie ook § 3.2 `Nationale wetgeving' en § 3.4.4 `Bewegingsvrijheid'
(Mensenrechten).
10 University of Sierra Leone, Est. 1827, Questions concerning the use and knowledge of Krio
among native Sierra Leoneans (3 juni 2006), www.etnologue.com `Languages of Sierra
Leone' (12 april 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
het noorden van het land, terwijl de christenen en animisten vooral in het
kustgebied leven.11
2.1.6 Munteenheid
De munteenheid van Sierra Leone is de Sierra Leonean Leone
(internationale monetaire afkorting: SLL). Medio november 2007 was 1
circa SLL 4400 en US$ 1 circa SLL 3000.12
2.2 Staatsinrichting
Sierra Leone is een constitutionele republiek. Het land maakt deel uit van
het Britse Gemenebest. De grondwet dateert van 1 oktober 1991 en voorziet
in een meerpartijensysteem en scheiding van de uitvoerende, wetgevende
en rechterlijke macht.13
2.2.1 Uitvoerende macht
De uitvoerende macht berust bij de president en zijn kabinet. Volgens de
grondwet kan de president tweemaal voor een periode van vijf jaar worden
gekozen. Het staatshoofd is in Sierra Leone tevens regeringsleider en
opperbevelhebber van het leger. De president benoemt een kabinet van
ministers, dat door het parlement moet worden bekrachtigd. De laatste
presidentsverkiezingen, die aanvankelijk waren bepaald op 28 juli 2007,
werden om logistieke en organisatorische redenen uitgesteld tot 11 augustus
2007. Na een vereiste tweede verkiezingsronde op 8 september 2007 werd
Ernest Bai Koroma van de oppositiepartij All People's Congress (APC)
gekozen tot nieuwe president van Sierra Leone. De volgende presidents- en
parlementsverkiezingen vinden plaats in 2012.14
11 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), www.en.wikipedia.org 'Sierra Leone' (7 november 2007) en CIA, The World
Factbook, Sierra Leone (15 november 2007). Zie ook § 3.4.3 `Vrijheid van godsdienst'
(Mensenrechten).
12 CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007) en www.coinmill.com / the
currency converter (20 november 2007).
13 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 12 (20 april 2007) en CIA, The World Factbook,
Sierra Leone (15 november 2007).
14 AFP, Sierra Leone: les élections générales de fin juillet reportées au 11 août (5 mei 2007),
EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 3 en 11 (september 2007), Reuters, Koroma wins
Sierra Leone election, takes office (17 september 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra
Leone (15 november 2007). Zie ook § 2.4.1 `Presidents- en parlementsverkiezingen 2007'
(Politieke ontwikkelingen).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
2.2.2 Wetgevende macht
De wetgevende macht in Sierra Leone berust bij het éénkamer-parlement,
bestaande uit 124 leden (112 rechtstreeks gekozenen en 12 stamhoofden,
paramount chiefs, als vertegenwoordigers van de districten in de provincies
Noord, Oost en Zuid).15 Het parlement, waarin meerdere politieke partijen
zijn vertegenwoordigd, wordt door middel van algemene verkiezingen voor
een termijn van vijf jaar gekozen. Het is leden van het parlement niet
toegestaan tegelijkertijd zitting te nemen in de regering. De laatste
parlementsverkiezingen vonden op dezelfde dag plaats als de
presidentsverkiezingen (11 augustus 2007). All People's Congress werd
overtuigend winnaar.16
2.2.3 Rechterlijke macht
De grondwet voorziet in een onafhankelijke rechterlijke macht. Het formele
rechtssysteem is gebaseerd op het Britse model (English common law) en is
georganiseerd op vier niveaus:
· Supreme Court (Hoge Raad);
· High Court of Justice (Hooggerechtshof);
· Courts of Appeal (Hoven van beroep);
· Magistrates Courts (Hoven van Eerste Aanleg).
Aan het hoofd van de rechterlijke macht staat de Chief Justice.17
Buiten deze formele structuur wordt er op lokaal niveau recht gesproken
door gekozen leiders, die lokale rechtscolleges voorzitten en op basis van,
veelal ongeschreven, traditioneel recht (customary law) recht spreken in
civiele zaken. Deze lokale rechtscolleges, met lekenrechters, zijn vaak de
enige juridische instellingen in de landelijke gebieden. Het islamitische
15 Op 31 januari 2002 werd de herziene kieswet aangenomen, waarbij het aantal
parlementszetels werd uitgebreid van 80 naar 124. Tevens werd in de nieuwe kieswet
vastgelegd dat het kiesstelsel zou worden omgevormd tot een gedeeltelijk kiesdistrictenstelsel
(constituency based). Er werden voor de verkiezingen van 2007 in de 14 districten door de
National Electoral Commission (NEC) 112 kiesdistricten gevormd. Zie ook § 2.1.2
`Bestuurlijke indeling' (Land en volk).
16 EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 7 (20 april 2007), AFP, Sierra Leone: les élections
générales de fin juillet reportées au 11 août (5 mei 2007), EIU, Sierra Leone: Country
Report, p. 3 en p. 11 (september 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra Leone
(15 november 2007). Zie ook § 2.4.1 `Presidents- en parlementsverkiezingen 2007' (Politieke
ontwikkelingen).
17 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 3 (september 2007) en CIA, The
World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
recht, dat onder het traditionele recht valt, is van toepassing op
familierechtelijke aangelegenheden in de moslimgemeenschap van Sierra
Leone. Het English common law prevaleert over het traditionele recht. In
Freetown wordt het traditionele recht niet toegepast.18
Met het oog op de rechtsgang aangaande ernstige schendingen van
mensenrechten, gepleegd tijdens de burgeroorlog, is in 2002 naast het
reguliere rechtssysteem het Speciale Strafhof voor Sierra Leone (Special
Court for Sierra Leone, SCSL) in werking gesteld. Ook werd een
Waarheids- en Verzoeningscommissie (Truth and Reconciliation
Commission, TRC) actief, waar plegers van gewelddaden die niet in
aanmerking kwamen voor het Speciale Strafhof, hun misdaden konden
opbiechten en waar slachtoffers konden getuigen.19
2.3 Geschiedenis
In deze paragraaf wordt een beknopt overzicht gegeven van de geschiedenis
van Sierra Leone. Voor een meer gedetailleerd overzicht wordt verwezen
naar eerder verschenen algemene ambtsberichten over Sierra Leone
(laatstelijk 28 juni 2006).
De eerste contacten tussen Europa en Sierra Leone dateren van 1462, toen
de Portugezen als eersten het gebied betraden en het Serra Leoa
(`Leeuwenberg') noemden. Ruim drie eeuwen later (in 1787) stichtte een
groep Britse filantropen er een toevluchtsoord voor bevrijde slaven binnen
het Britse Rijk. Uit die tijd dateert ook de huidige naam van het land: Sierra
Leone. De ex-slaven waren van oorsprong afkomstig uit alle windstreken
van Afrika en hadden iedere binding met hun vroegere cultuur verloren. Uit
de contacten van deze immigranten met de Europeanen ontstond een
nieuwe Afro-Europese cultuur, de zogenaamde Krio of Creoolse cultuur.
De Krio manifesteerden zich meer en meer als bovenlaag en gingen het
sociaal-economisch leven, in met name de hoofdstad Freetown,
beheersen.20
18 Amnesty International, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses in
the informal legal sector (17 mei 2006), US Department of State, Sierra Leone: Country
Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007), EIU, Sierra Leone: Country
Report, p. 3 (september 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november
2007).
19 Zie ook § 3.1 `Internationale verdragen en protocollen' en § 3.4.5 `Rechtsgang / Speciaal
Strafhof voor Sierra Leone' (Mensenrechten).
20 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 4 (20 april 2007). Zie ook § 2.1.3 `Bevolking'
(Land en volk).
10
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
In 1896 werd Sierra Leone uitgeroepen tot een Brits protectoraat en op
27 april 1961 werd het land een onafhankelijke staat binnen het Britse
Gemenebest. Sinds de onafhankelijkheid kende het land veel economische
problemen, politieke onrust en diverse staatsgrepen. De oorsprong van de
conflicten lag vooral in de controle over de lucratieve diamantmijnen in met
name het noorden en het oosten van het land, waar zich tevens de
belangrijkste centra van diamanthandel en -smokkel bevinden.21
De politieke verhoudingen werden vooral bepaald door onderlinge
overeenkomsten bij de verdeling van de natuurlijke rijkdommen tussen
veelal corrupte politici, landeigenaren, buitenlandse diamanthandelaren en
mijnopzichters, en niet zozeer door etnische rivaliteit. Onder de bevolking,
die al lange tijd bij de verdeling van de rijkdommen werd buitengesloten,
veroorzaakte dit op den duur grote wrevel, hetgeen uiteindelijk culmineerde
in een bloedige burgeroorlog, waarin het land van maart 1991 tot november
2000 verkeerde.22
2.3.1 Burgeroorlog
De burgeroorlog begon in 1991 met een inval vanuit Liberia van het
Revolutionary United Front (RUF) 23, een toen nog kleine groep radicale
jongeren en diamantgravers, geleid door Foday Sankoh. Doel van het RUF
was de omverwerping van de regering van Joseph Saidu Momoh van het
All People's Congress (APC). Zover kwam het niet, want in 1992 vond uit
onvrede tegen het langdurig uitblijven van soldij een staatsgreep plaats
onder leiding van legerkapitein Valentine Strasser, die daarop de National
Provisional Ruling Council (NPRC) installeerde. Het RUF zette nu de strijd
voort tegen het bewind Strasser, hoewel de militaire machthebbers juist
vredesonderhandelingen met de groepering wilden aangaan.24
Akkoord van Abidjan
Ondanks de burgeroorlog vonden begin 1996 toch presidents- en
parlementsverkiezingen plaats, waarbij de Sierra Leone's People Party
(SLPP) de overwinning behaalde en Ahmed Tejan Kabbah tot president
werd gekozen. Het militaire bewind droeg nu officieel de macht over aan de
21 Reuters, Sierra Leone polls mark break with "blood diamond" past (9 augustus 2007).
22 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 5 (20 april 2007).
23 Zie voor een meer gedetailleerd overzicht over het RUF het `Sierra Leone / deelambtsbericht
Revolutionary United Front (RUF)' van 16 maart 2004.
24 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 5 en 6 (20 april 2007), ANP, West-Afrikaanse
drama's in Liberia en Sierra Leone (30 mei 2007), Reuters, Sierra Leone's civil war
(2 augustus 2007) en AFP, La Sierra Leone (8 augustus 2007).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
nieuwe burgerregering. Een verzoeningspoging tussen deze regering en het
RUF leidde in november 1996 tot het Vredesakkoord van Abidjan. De
uitvoering ervan kwam echter door gebrek aan vertrouwen bij RUF-
commandanten in het binnenland niet van de grond.
Intussen was de regering in alle stilte begonnen onofficiële burgermilities
(Civil Defence Forces, CDF) te vormen, voornamelijk bestaande uit
zogenaamde Kamajor-strijders25, gerekruteerd uit de zwaar door de oorlog
getroffen Mende-gebieden in het zuiden en het oosten van het land. De
burgerregering wantrouwde namelijk het leger als te nauw verbonden met
de vorige regimes.26 In reactie op deze operatie vond in mei 1997 een
staatsgreep plaats door een groep dissidente militairen uit het
regeringsleger, geleid door majoor Johnny Paul Koroma. Deze groep, die
zich de Armed Forces Revolutionary Council (AFRC) noemde, vreesde aan
politieke invloed in te boeten. De AFRC zocht toenadering tot het
oppositionele RUF. Vervolgens stroomden de RUF-strijders vanuit de
binnenlanden naar Freetown. Inmiddels had Koroma de grondwet buiten
werking gesteld en werden politieke partijen verboden. De internationale
gemeenschap reageerde met het opleggen van sancties. Al spoedig bleek
Koroma niet langer in staat te regeren. In de hoofdstad braken op grote
schaal plunderingen uit. Met name de RUF-strijders begingen ernstige
wandaden. Gebrek aan effectieve controle over de strijders zorgde voor
totale chaos. De militaire interventiemacht ECOMOG (Economic
Community of West African States Ceasefire Monitoring Group)27 greep in
en wist na een bloedige strijd de hoofdstad Freetown op de RUF- en AFRC-
strijders te heroveren, waarna Kabbah op 10 maart 1998 in zijn ambt van
president werd hersteld.28
Akkoord van Lomé
De aanvallen en terroristische activiteiten van RUF- en AFRC-strijders
gingen in andere delen van het land gewoon door. Van maart tot december
1998 was sprake van een volledige oorlogssituatie in vooral de noordelijke
25 De Kamajors, leden van de etnische groep Mende, zijn de traditionele jagers en strijders van
Sierra Leone. Hoewel traditionele gebruiken en riten nog steeds in ere worden gehouden, zijn
zij inmiddels wel uitgerust met moderne wapens.
26 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 6 (20 april 2007).
27 Nigeriaanse en Guinese troepen waren vanaf het begin van de jaren negentig in Sierra Leone
gestationeerd. Zonder enig formeel mandaat steunden zij als ECOMOG-troepen de regering
in de strijd tegen het RUF. In 1997 kreeg ECOMOG de taak toebedeeld controle uit te
oefenen op de naleving van de door de Verenigde Naties afgekondigde sancties tegen het
bewind van Koroma. In maart 1998 kreeg ECOMOG stilzwijgend ook de taak de regering
Kabbah te beschermen. Op 2 mei 2000 vertrokken de laatste ECOMOG-troepen uit Sierra
Leone.
28 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 6 (20 april 2007).
12
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
helft van het land. Begin januari 1999 begonnen de rebellen met aanvallen
op Freetown en namen de stad vervolgens weer in bezit, waarbij duizenden
burgers werden gedood, verminkt en ontvoerd. Na een uiterst bloedige
strijd wisten ECOMOG-troepen in februari 1999 de hoofdstad en het
omliggend gebied te bevrijden. Aanvankelijk was toenmalig president
Kabbah niet bereid te onderhandelen met het RUF, dat inmiddels de
overhand had gekregen op de AFRC, maar onder internationale druk kwam
op 7 juli 1999 in Lomé (Togo) toch een vredesakkoord tussen de partijen
tot stand. Hierbij werd afgesproken dat het RUF een aantal ministersposten
zou krijgen in de te vormen regering van nationale eenheid en het Front
zich zou omvormen tot politieke partij.29
Toen medio oktober 1999 het vredesakkoord dreigde te stagneren vanwege
het uitbreken van gevechten tussen het RUF en de AFRC, besloot de
Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een internationale vredesmissie
UNAMSIL (United Nations Aid Mission in Sierra Leone) te sturen. Het
mandaat van UNAMSIL, dat afliep op 31 december 2005, bestond uit het
ontwapenen, demobiliseren en reïntegreren van de ongeveer 45.000 ex-
strijders en het beschermen van civiele VN-medewerkers die ondersteuning
moesten bieden bij de voorbereiding van later te houden verkiezingen.30
Akkoord van Abuja
De implementatie van het vredesakkoord van Lomé liep in april 2000 vast
als gevolg van een reeks gewapende acties door het RUF, dat zich in
toenemende mate door UNAMSIL in het nauw gedreven voelde. Een
herstart van de vredesonderhandelingen werd daardoor bemoeilijkt, maar
uiteindelijk werd op 10 november 2000 te Abuja (Nigeria) een staakt-het-
vuren overeenkomst bereikt tussen de regering, het RUF en UNAMSIL.
Het RUF toonde zich vervolgens bereid als politieke partij deel te nemen
aan de voor december 2001 geplande presidents- en parlements-
verkiezingen. Na enkele malen te zijn uitgesteld, vonden deze plaats op
14 mei 2002. Eerder dat jaar op 18 januari 2002 had Kabbah de
burgeroorlog officieel als beëindigd verklaard.31
2.3.2 Verkiezingen 2002 en 2004
Presidents- en parlementsverkiezingen 2002
De verkiezingen van 2002 werden met grote meerderheid (70%) gewonnen
29 EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 6 (20 april 2007).
30 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 6 (20 april 2007). Zie ook § 2.3.2 `Verkiezingen
2002 en 2004'.
31 EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 7 (20 april 2007).
13
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
door de Sierra Leone's People Party (SLPP), waarna Kabbah werd
herkozen als president en op 19 mei 2002 ingezworen voor een tweede
termijn van vijf jaar. Het All People's Congress (APC) van Ernest Bai
Koroma behaalde ruim 22% van de stemmen en de Peace and Liberation
Party (PLP) van voormalig AFRC-leider Johnny Paul Koroma 3%.
Volgens waarnemers verliepen de verkiezingen over het algemeen eerlijk
en vreedzaam.32
De zetelverdeling in het parlement was als volgt: de SLPP kreeg 83 zetels
op een totaal van 124, het APC 27 en de PLP 2 zetels. De overige 12 zetels
werden toebedeeld aan de 12 stamhoofden. De Revolutionary United Front
Party (RUFP), de op grond van het akkoord van Abuja door het RUF
gevormde politieke partij, slaagde er niet in een parlementszetel te
veroveren. De RUFP is geen politieke macht van betekenis meer.33
Lokale verkiezingen 2004
Op 22 mei 2004 vonden de eerste lokale verkiezingen in 32 jaar plaats.34
Ruim twee miljoen kiezers hadden zich geregistreerd. De opkomst was
40%. Rond de 450 lokale bestuurders werden gekozen in ongeveer 300 à
400 wards.35 De SLPP behaalde 70% van de stemmen, het APC 22% en
overige partijen kregen 8% toebedeeld.36
Bij de verkiezingen vonden geen gewelddadigheden plaats. Hoewel de
verkiezingen in eerste instantie vrij en eerlijk werden genoemd, bleek na
onderzoek dat toch sprake was van fraude (in verschillende stemlokalen
oversteeg de opkomst de 100% !). Aangezien alle deelnemende partijen van
de fraude bleken te hebben geprofiteerd, was het volgens internationale
waarnemers onwaarschijnlijk dat het de uitslag ingrijpend had beïnvloed.37
2.4 Politieke ontwikkelingen
Gedurende de verslagperiode stonden de politieke ontwikkelingen
32 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 7 (20 april 2007). Zie ook § 2.2.1
`Uitvoerende macht' (Staatsinrichting).
33 EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 7 (20 april 2007). Zie ook § 2.2.2 `Wetgevende
macht' (Staatsinrichting) en § 2.4.1 `Presidents- en parlementsverkiezingen 2007' (Politieke
onwikkelingen).
34 IRIN, First local polls in 32 years marred by low turn out (24 mei 2004).
35 Een ward bestaat uit 16 tot 30 dorpen. Het precieze aantal wards is niet bekend.
36 EIU, Sierra Leone: Country Profile, p. 8 (20 april 2007).
37 EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 12 (maart 2007).
14
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
voornamelijk in het teken van de op 11 augustus 2007 gehouden presidents-
en parlementsverkiezingen. Circa 2,6 miljoen stemgerechtigden stemden
voor een nieuwe president38 en een nieuw parlement. Het verkiezingsproces
was goed georganiseerd en verliep volgens waarnemers over het algemeen
rustig, eerlijk en transparant.39
2.4.1 Presidents- en parlementsverkiezingen 2007
De voorbereiding van de presidents- en parlementsverkiezingen lag in
handen van de National Electoral Commission (NEC), daarbij gesteund
door UNIOSIL (United Nations Integrated Office in Sierra Leone) en
UNDP (United Nations Development Programme).40 De belangrijkste taken
van de NEC waren het organiseren van het verkiezingsproces, de
kiezersregistratie en het vaststellen van de grenzen van de kiesdistricten,
alsmede het houden van toezicht op een goed verloop van de verkiezingen
zelf. Om geregistreerd te kunnen worden, diende een politieke partij
kantoren te hebben in het hele land. Deze regel was ingesteld om te
voorkomen dat partijen werden gevormd op etnische of regionale basis.41
De verkiezingen op 11 augustus 2007 verliepen volgens waarnemers zonder
noemenswaardige incidenten. Het hoofd van de EU-waarnemersmissie
verwoordde dit als volgt: "Vandaag is een belangrijke dag voor de
bevolking en voor de democratie in Sierra Leone. De mensen zijn
enthousiast om te stemmen en gelukkig, dat zij in transparantie hun stem
kunnen uitbrengen".42 Zowel in de hoofdstad als op het platteland stonden
rijen mensen bij de stembureaus. De opkomst was hoog (rond 75%). De
verkiezingen werden alom gezien als een belangrijke test voor het land. Het
was de eerste gang naar de stembus sinds het vertrek van de VN-
vredesmacht UNAMSIL in 2005.43
38 Volgens de grondwet kon voormalig president Alhaji Ahmad Tejan Kabbah zich na twee
termijnen van vijf jaar niet meer herkiesbaar stellen.
39 ANP/AFP, Sierra Leone kiest president en parlement (11 augustus 2007), AFP, Sierra
Leone: vote "conforme aux standards internationaux" (12 augustus 2007) en IRIN, Second
round of presidential poll calm (10 september 2007).
40 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 2 t/m 6 en § 22 t/m 27 (7 mei 2007).
41 EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 14 (december 2005), UNSC, S/2007/257, Fourth
report of the Secretary-General on the United Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 28
t/m 31 (7 mei 2007) en IRIN, Sierra Leone: As vote nears less violence than expected
(9 augustus 2007).
42 ANP/AFP, Historische verkiezingen Sierra Leone vreedzaam verlopen (12 augustus 2007).
43 Reformatorisch Dagblad, Verkiezingen Sierra Leone rustig verlopen (13 augustus 2007) en
ANP/RTR, Oppositieleider president Sierra Leone (17 september 2007).
15
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Op 25 augustus 2007 werden de resultaten van de eerste ronde van de
verkiezingen bekend gemaakt. De parlementaire verkiezingsuitslag was
overtuigend: de oppositiepartij All People's Congress (APC) steeg van 27
naar 59 zetels en werd daarmee de grootste partij in het parlement. De
regeringspartij Sierra Leone's People Party (SLPP) zakte van 83 naar 43
zetels en de nieuwe van de SLPP afgescheiden People's Movement for
Democratic Change (PMDC) kreeg 10 zetels.44 Hoewel de verkiezingen in
principe niet op etnische gronden gestoeld waren, speelde etniciteit toch een
belangrijke rol bij het stemgedrag: het APC had vooral veel aanhang bij de
Temne en Limba in het westen en noorden en de SLLP bij de Mende in het
oosten en zuiden.45
De eerste stemronde van de presidentsverkiezingen leverde geen duidelijke
winnaar op. De belangrijkste kanshebbers waren voormalig vice-president
Solomon Berewa van de SLPP, oppositieleider Ernest Bai Koroma van het
APC en Charles Margai van de PMDC. Weliswaar behaalde Koroma de
overwinning, maar verwierf hij niet de volgens de grondwet vereiste
meerderheid van minstens 55% van de stemmen. Koroma kreeg 44,3% van
de stemmen, Berewa 38,3% en Margai 13,9%.46 De tweede stemronde op
8 september 2007 verliep gunstiger voor Koroma, wellicht mede doordat
Margai, die niet aan deze ronde deelnam, zijn aanhangers had opgeroepen
op Koroma te stemmen.47 Koroma werd winnaar met 54,6% van de
stemmen tegen 45,4% voor zijn tegenstander Berewa. Op 17 september
2007 werd Koroma ingezworen als president van Sierra Leone. Berewa
zegde zijn medewerking toe aan de nieuwe president.48
Het is nog te vroeg om te beoordelen of met het APC een nieuwe wind gaat
waaien na het bewind van Kabbah. Kabbah bracht weliswaar vrede, maar
geen economisch herstel en geen oplossing van de wijd verbreide corruptie.
Het voorgenomen beleid van de nieuwe president is vooral gericht op de
verbetering van de infrastructuur, de elektriciteitsvoorziening en de
drinkwater- en sanitaire voorzieningen, op de ontwikkeling van de
landbouw en het toerisme, de bevordering van het onderwijs, alsmede de
aanpak van de corruptie en de hoge jeugdwerkloosheid.49
44 ANP/AFP, Oppositie haalt meerderheid in parlement Sierra Leone (23 augustus 2007) en
CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
45 Reuters, Violence mars Sierra Leone poll, say international observers (1 september 2007).
46 AFP, Sierra Leone: second tour de la présidentiëlle le 8 septembre (25 augustus 2007).
47 ANP, Oppositie Sierra Leone bundelt krachten (20 augustus 2007).
48 Reuters, Koroma wins Sierra Leone election, takes office (17 september 2007).
49 Reuters, New Sierra Leone leader faces pressure to deliver (18 september 2007), Reuters,
Beaches may wash away Sierra Leone's war image (10 oktober 2007), www.worldpress.org
Koroma's Sierra Leone: Rising to a Generation of National Challenges (10 oktober 2007) en
BBCNews, Sierra Leone `riddled with corruption' (14 november 2007).
16
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Zoals eerder vermeld, verliepen de verkiezingen voorspoedig en vonden
geen noemenswaardige onregelmatigheden plaats. Alle waarnemers waren
het erover eens dat het vreedzame en democratische karakter van deze
verkiezingen boven verwachting was. Maar na de uitslag van de eerste
ronde van de presidentsverkiezingen braken er toch schermutselingen uit
tussen met name jonge aanhangers van de beide overgebleven
presidentskandidaten. In Freetown en diverse andere delen van het land
werd er gevochten, maar tijdens en na de tweede stemronde stabiliseerde de
situatie zich weer. Harde confrontaties bleven uit.50
2.5 Veiligheidssituatie
De veiligheidssituatie in Sierra Leone was gedurende de verslagperiode
stabiel.51 In vrijwel geheel Sierra Leone is er wel sprake van veel
criminaliteit, mede als gevolg van soms extreme armoede in combinatie
met een hoge jeugdwerkloosheid. Gewapende overvallen komen voor.52
Leger en politie zijn in alle gebieden gestationeerd. Maar vanwege de nog
fragiele situatie in het land achtte de Secretaris-Generaal van de Verenigde
Naties (SGVN) na het vertrek van UNAMSIL (United Nations Aid Mission
in Sierra Leone) eind december 2005 een ondersteunende rol van de VN
vooralsnog noodzakelijk. Om die reden werd op 1 januari 2006 UNIOSIL
(United Nations Integrated Office in Sierra Leone) ingesteld met een
mandaat tot 31 december 2007 om de autoriteiten in Sierra Leone
behulpzaam te zijn bij de wederopbouw van een land op weg naar
duurzame vrede en ontwikkeling.53 De Peace Building Commission (PBC)
adviseert Sierra Leone bij dit proces. De PBC is ingesteld in december 2005
door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en de
Veiligheidsraad gezamenlijk met als doel te voorkomen dat postconflict-
50 IRIN, Sierra Leone: clashes spread to south (31 augustus 2007), Reuters, Elections violence
gripe Sierra Leone capital (1 september 2007) en IRIN, Sierra Leone: Second round of
presidential poll calm (10 september 2007).
51 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 12 (7 mei 2007).
52 www.minbuza.nl/reisadviezen (2 oktober 2007).
53 HRW, World Report 2007, p. 147 (11 januari 2007), US Department of State, Sierra Leone:
Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007), EIU, Sierra Leone,
Country Profile 2007, p. 15 (20 april 2007) en Reuters, Sierra Leone still needs help after
polls (19 september 2007).
17
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
landen opnieuw in crisissituaties geraken door gebrek aan adequaat
beleid.54
2.5.1 Veiligheidsmacht
Sinds het vertrek van UNAMSIL zijn de Sierra Leoonse autoriteiten
volledig verantwoordelijk voor de binnenlandse veiligheid en de
grensbewaking. Sierra Leone beschikt hiertoe over een beroepsleger
(Republic of Sierra Leone Armed Forces, RSLAF) en een politiemacht
(Sierra Leone Police, SLP). De verantwoordelijkheid voor de externe
veiligheid en de verdediging van het land ligt bij het leger, terwijl die voor
de binnenlandse veiligheid berust bij de politie. Met steun van Groot-
Brittannië en UNIOSIL verloopt de hervorming van leger en politie
voorspoedig.55
Leger
In de RSLAF zijn soldaten uit het oude regeringsleger van vóór 2002 en ex-
rebellen van de CDF/Kamajors, het RUF en de AFRC opgenomen.56 Het
leger heeft de verantwoordelijkheid voor de veiligheid volledig
overgenomen van UNAMSIL. Bij deze taak wordt het leger bijgestaan door
UNIOSIL en IMATT (International Military Advisory and Training Team),
opgezet door Groot-Brittannië. Het is de bedoeling dat IMATT tot 2010 in
Sierra Leone werkzaam blijft om het leger te professionaliseren, waarbij
ook ongedisciplineerd gedrag en misbruik binnen het leger aan de kaak
worden gesteld.57 Sinds het einde van de burgeroorlog is het aantal
militairen gereduceerd van 17.000 tot ongeveer 10.000 manschappen. Het
doel is dit aantal verder terug te brengen naar 7 à 8.000. Door de hoge
werkloosheid in het land zal dit proces geleidelijk aan plaatsvinden.58
Politie
De SLP is de eerstverantwoordelijke voor de binnenlandse veiligheid. In
het hele land zijn politieposten aanwezig. De politie treedt over het
54 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 7 t/m § 9 (7 mei 2007) en UNNews, Sierra Leone has made great
strides, UN-Peacebuilding official says (16 oktober 2007).
55 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United
Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 12 en § 16 (7 mei 2007) en CIA, The World
Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
56 Zie ook § 2.3.1 `Burgeroorlog' (Geschiedenis).
57 HRW, World Report 2007, p. 150 (11 januari 2007).
58 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 19 (7 mei 2007) en AFP, La Sierra Leone (8 augustus 2007). Zie
ook § 2.7 `Sociaal-economische situatie' en § 3.5.6 `Dienstplichtigen' (Mensenrechten).
18
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
algemeen gedisciplineerd op, al werd gedurende de verslagperiode nog wel
melding gemaakt van diefstal en afpersing door en omkoping en
onprofessioneel gedrag van politieagenten. Op deze manier proberen zij in
hun levensonderhoud te voorzien, wanneer de uitbetaling van hun
salarissen uitblijft.59 Klachten over het functioneren van de politie worden
behandeld door de Police Complaints Commission (PCC) en de Complaints
Discipline and Internal Investigations Department (CDIID), alsook door de
Police Council, bestaande uit onder meer de vice-president en de minister
van Binnenlandse Zaken.60 Medio 2007 telde het politiekorps circa 8.000
man, die in de uitoefening van hun taken worden bijgestaan door UNPOL
(United Nations Police).
2.6 Regionale context
Sierra Leone onderhoudt goede banden met zijn buurlanden. In de
grensgebieden in het oosten en noorden van het land was gedurende de
verslagperiode geen sprake van ernstige schermutselingen. Tussen Sierra
Leone, Liberia en Guinee bestaat sinds 1973 een douane- en
samenwerkingsovereenkomst, de zogenaamde Mano River Union (MRU).61
Sierra Leone neemt ook deel aan een aantal VN-vredesmissies, waaronder
die in Nepal, Oost-Timor en Sudan.62 Hieronder worden in het kort de
bilaterale betrekkingen van Sierra Leone met de aangrenzende buurlanden
Guinee en Liberia, alsmede Ivoorkust belicht.63
2.6.1 Guinee
De relatie tussen Sierra Leone en Guinee is goed, met uitzondering van een
grensgeschil over het Yenga-gebied in het district Kailahun langs de
oostelijke grens met Sierra Leone. Tijdens de burgeroorlog had Guinee dit
gebied bezet onder het voorwendsel om aanvallen door Sierra Leoonse
rebellen vanuit deze streek op Guinese dorpen langs de grens te
voorkomen. Maar meer waarschijnlijk is het, dat het gebied om
economische redenen bezet werd vanwege de zich aldaar bevindende
diamantmijnen. Ondanks afspraken tussen beide landen in 2004 en 2005 dat
59 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
60 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
61 De naamgeving houdt verband met het feit dat de rivier de Mano door de drie landen stroomt.
62 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 20 (7 mei 2007).
63 Reuters, Leone's new leader seeks deeper regional ties (21 september 2007).
19
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Yenga bij Sierra Leone behoorde64 en dit vervolgens ook nog eens
bevestigd werd door de MRU op de topbijeenkomst in Conakry op 30 april
2007, is het grensgeschil nog steeds niet opgelost.65
2.6.2 Liberia
De bilaterale betrekkingen met Liberia zijn goed, hoewel deze tijdens de
dictatuur van voormalig president Charles Taylor en een jaren durende
burgeroorlog in dat land regelmatig op de proef werden gesteld. De inzet
van de VN-vredesmacht UNMIL (United Nations Mission in Liberia), die
nog steeds verantwoordelijk is voor de veiligheidssituatie in Liberia, draagt
bij tot een zekere stabiliteit in het grensgebied.66 Er bestaat zelfs weer een
levendige handel tussen beide buurlanden sinds de heropening van de
grensovergang over de Mano River Bridge in juni 2007.67
2.6.3 Ivoorkust
Na jaren van politieke onrust is op 4 maart 2007 in Ouagadougou (Burkina
Faso) een vredesverdrag getekend tussen president Laurent Gbagdo van
Ivoorkust en de belangrijkste rebellenleider in dat land, Guillaume Soro. De
laatste werd als uitvloeisel van het verdrag op 29 maart 2007 tot premier
benoemd. Wanneer het vredesproces in Ivoorkust zich verder doorzet, kan
dit een stabiliserend effect hebben voor de gehele subregio.68
64 Bij deze afspraken baseerde men zich op een verdrag tussen het Verenigd Koninkrijk en
Frankrijk uit 1912, dat bepaalde dat de grens tussen Sierra Leone en Guinee gevormd wordt
door de oever van de rivier die beide landen van elkaar scheidt. Nog steeds bestaat er
onduidelijkheid over de uitleg van het begrip `oever'.
65 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United
Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 11 (7 mei 2007), EIU, Sierra Leone: Country
Report, p. 15/16 (juni 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
66 UNSC, S/2006/695, Second report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 16 (29 augustus 2006), UNSC, S/RES/1750 (30 maart 2007), ICRC,
Annual Report 2006 (24 mei 2007), UNSC, S/2207/479, Fifteenth progress report of the
Secretary-General on the United Nations Mission in Liberia, § 74 (8 augustus 2007) en EIU,
Liberia: Country Report, p. 6 (september 2007).
67 Reuters, Trade flows again from Sierra Leone to Liberia (7 juni 2007) en EIU, Liberia:
Country Report, p. 20 (september 2007).
68 AP, Vredesverdrag in Ivoorkust getekend (5 maart 2007), UNSC, S/2007/275, Thirteenth
progress report of the Secretary-General on the United Nations Operation in Côte d'Ivoire,
§ 1 en § 5 (14 mei 2007), ICG, Côte d'Ivoire after the Ouagadougou Agreement (27 juni
2007) en UNSC, S/2007/593, Fourteenth progress report of the Secretary-General on the
United Nations Operation in Côte d'Ivoire, § 2 en § 8 (1 oktober 2007).
20
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
2.7 Sociaal-economische situatie
De ruim elf jaar durende burgeroorlog heeft duidelijke sporen achtergelaten
op de levensstandaard van de Sierra Leoonse bevolking. Met een
jaarinkomen van circa US$ 150 ( 103) per hoofd van de bevolking behoort
Sierra Leone tot de armste landen van Afrika. Sierra Leone staat op plaats
176 van de 177 op de Human Development Index (HDI), de VN-index voor
sociale ontwikkeling.69
Circa 70% van de Sierra Leoonse bevolking leeft beneden de armoedegrens
van gemiddeld US$ 1 per dag. De kindersterfte is één van de hoogste ter
wereld (158 per 1000). Ongeveer 7% van de bevolking is HIV-positief. De
gemiddelde levensverwachting bedraagt 41 jaar. Zo'n 65% van de
bevolking ouder dan 15 jaar is analfabeet. De werkloosheid in Sierra Leone
is hoog (circa 65%). Het betreft veelal jongeren die naar de steden trekken
in de hoop daar werk te vinden met als gevolg dat er minder (jonge)
mensen op het platteland achterblijven om voedsel te verbouwen. De
gebrekkige infrastructuur weerhoudt buitenlandse bedrijven ervan te
investeren en daarmee banen te creëren. Structureel is circa 26% van de
bevolking afhankelijk van voedselhulp.70
De gezondheidssituatie in het land blijft zorgwekkend. De drinkwater- en
sanitaire faciliteiten zijn in Sierra Leone zeer beperkt en variëren per regio.
Volgens UNDP (United Nations Development Programme) heeft 57% van
de bevolking toegang tot schoon drinkwater. De rest is aangewezen op
water uit beken en/of rivieren. Hierdoor, maar ook doordat mensen
onvoldoende kennis hebben van hygiëne, kunnen zich dodelijke ziekten
verspreiden.71
In de verslagperiode vertoonde de economie een groei van ongeveer 6,8%
als gevolg van onder meer een gunstige ontwikkeling van de export van
diamanten, bauxiet en titanium. Dit positieve effect werd echter teniet
69 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 17 (20 april 2007), Reuters, Factbox - Sierra
Leone's civil war (20 juni 2007), www.hdr.undp.org/statistics (26 juni 2007), AFP, La Sierra
Leone (8 augustus 2007), CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007) en
Reuters, Sierra Leone freeze sparks chaos as price rise seen (19 november 2007).
70 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 24 (20 april 2007), UNSC, S/2007/257, Fourth
report of the Secretary-General on the United Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 39
(7 mei 2007), Reuters, Sierra Leone, land of diamonds and poverty (7 augustus 2007),
Nederlands Dagblad, Jongeren sleutel bij verkiezingen in Sierra Leone (11 augustus 2007) en
CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
71 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 18 (20 april 2007) en www.sierraleonehealth.org
(21 juni 2007).
21
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
gedaan door een inflatie van zo'n 9,7% als gevolg van prijsstijgingen van
benzine, elektriciteit en voedsel. Meer dan 30% van het overheidsbudget is
afkomstig van donoren.72
Sierra Leone kampt doorgaans met een groot tekort aan elektriciteit, vooral
in de hoofdstad Freetown, hetgeen een negatief effect heeft op de
economische ontwikkeling. Om de situatie structureel te verbeteren, werkt
men met steun van de Wereldbank al enige tijd aan de bouw van een
stuwdam in de Seli-rivier bij Bumbuna, gelegen op zo'n 200 km ten
noordoosten van de hoofdstad. Naar verwachting is het project medio 2008
gereed.73
Tijdens de burgeroorlog was controle over de diamantmijnen een
belangrijke inkomstenbron voor de milities, onder meer voor aanschaf van
wapens. Om financiering van conflicten uit diamantopbrengsten te
voorkomen, werd in mei 2000 op initiatief van diamantproducerende
landen, waaronder Sierra Leone, te Kimberley (Zuid-Afrika) het
zogenoemde Kimberley Process gelanceerd, gevolgd in 2003 door de
invoering van een certificatiesysteem (Kimberley Process Certification
Scheme, KPCS), dat de internationale handel in ruwe diamant aan banden
moest leggen. Hoewel dit proces ertoe heeft bijgedragen dat de handel in
`bloeddiamanten' is afgenomen, blijft de illegale handel en de daaraan
verbonden corruptie een groot probleem.74 Corruptie doet zich overigens in
alle geledingen van de maatschappij voor, hoewel de Sierra Leoonse
regering de intentie heeft middels anti-corruptie wetgeving hiertegen te
willen optreden.75
72 Reuters, Sierra Leone economy to grow in 2007 (3 augustus 2007), EIU, Sierra Leone:
Country Report, p. 9 (september 2007) en Reuters, Sierra Leone freeze sparks chaos as price
rise seen (19 november 2007).
73 EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 21 (juni 2007), Reuters, Bumbuna dam to re-energise
Sierra Leone (8 augustus 2007), EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 21 (september 2007)
en Reuters, Sierra Leone president vows dam will bring power (21 oktober 2007).
74 EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 18 (maart 2007), EIU, Sierra Leone: Country Profile
2007, p. 27 (20 april 2007) en AFP, La Sierra Leone (8 augustus 2007).
75 HRW, World Report 2007, p. 150 (11 januari 2007), EIU, Sierra Leone: Country Profile
2007, p. 13 en p. 25 (20 april 2007), UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-
General on the United Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 34 (7 mei 2007), Reuters,
Untamed corruption tarnishes Sierra Leone recovery (1 juni 2007), EIU, Sierra Leone:
Country Report, p. 12 (juni 2007), EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 16 (september
2007) en BBCNews, Sierra Leone `riddled with corruption' (14 november 2007). Sinds
december 2003 behoort Sierra Leone tot de ondertekenaars van het Afrikaanse Handvest
inzake preventie van en strijd tegen corruptie; Sierra Leone heeft het handvest echter nog niet
geratificeerd (www.africa-union.org/treaties.htm) (4 september 2007).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Om meer inkomsten te genereren probeert de overheid de diamanthandel
beter te beheersen en heeft hiertoe een High Level Steering Group
opgericht. Het beleid is gericht op het uitschakelen van de buitenlandse
tussenpersonen in de handel en deze te vervangen door Sierra Leoners.
Daarnaast oefent de regering controle uit over de diamantwinning door
middel van het uitgeven van mijnvergunningen.76 Maar nog steeds vindt
ongeveer 50% van alle diamantwinning plaats zonder vergunning (dus
illegaal), waardoor de overheid veel opbrengsten misloopt.77
76 Reuters, Sierra Leone says to review mining contracts (31 oktober 2007).
77 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 26 (20 april 2007).
23
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
3 Mensenrechten
In het algemeen respecteert de Sierra Leoonse regering de mensenrechten
van haar burgers. Gedurende de verslagperiode is de mensenrechtensituatie
verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. Desondanks waren er toch
negatieve ontwikkelingen te bespeuren. Zo was er sprake van willekeur en
afpersing door politie, wijdverbreide corruptie door overheidsdienaren,
discriminatie en (seksuele) mishandeling van vrouwen en kinderen,
kinderarbeid in diamantmijnen, alsmede gevallen van mensensmokkel en
mensenhandel. Door de inefficiëntie van het justitiële apparaat zitten
gevangenen dikwijls zonder enige vorm van proces lange tijd onder
erbarmelijke omstandigheden in voorarrest.78
3.1 Internationale verdragen en protocollen
Sierra Leone is partij bij de volgende internationale verdragen op het terrein
van de mensenrechten, te weten:
· het Internationaal Verdrag inzake Uitbanning van Alle Vormen van
Rassendiscriminatie (sinds 1967);
· het Verdrag met betrekking tot de Status van Vluchtelingen, alsmede
het bijbehorende protocol van 1967 (sinds 1981);
· het Verdrag inzake Uitbanning van Alle Vormen van Discriminatie
tegen Vrouwen (sinds 1988), maar niet het optionele protocol
betreffende alle in het verdrag genoemde vormen van discriminatie79;
· het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (sinds 1990), alsmede het
optionele protocol betreffende kinderhandel, kinderprostitutie en
kinderpornografie (sinds 2001) en het optionele protocol betreffende
kinderen in gewapende conflicten (sinds 2001);
· het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele
Rechten (sinds 1996);
78 HRW, World Report 2007, p. 150/151 (11 januari 2007), US Department of State, Sierra
Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007) en UNSC,
S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated Office
in Sierra Leone, § 41 (7 mei 2007).
79 UN, CEDAW/C/SLE/Q/5/Add.1, Convention on the Elimination of All Forms of
Discrimination against Women, § 26 (26 maart 2007), AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone:
Women face human rights abuses in the informal legal sector (17 mei 2006) en UN,
CEDAW/C/SLE/CO/5, Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination
against Women, § 42 (11 juni 2007). Sierra Leone heeft het optionele protocol op
8 september 2000 wel getekend, maar nog niet geratificeerd.
24
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
· het Internationaal Verdrag inzake Burger- en Politieke Rechten (sinds
1996), alsmede het daarop betrekking hebbende eerste optionele
protocol betreffende het individueel klachtenrecht (sinds 2003), maar
niet het tweede protocol betreffende afschaffing van de doodstraf;
· het Verdrag tegen Marteling en Andere Wrede en Onmenselijke
Behandeling of Bestraffing (sinds 2001), maar niet het bijbehorende
optionele protocol.80
Sierra Leone voldoet nauwelijks aan de rapportageverplichtingen aan de
organen van toezicht.81
Voorts is Sierra Leone partij bij:
· het Afrikaanse Handvest voor de Rechten van Mensen en Volkeren
(sinds 1983), maar niet de bijbehorende protocollen betreffende de
oprichting van een Afrikaans Hof en Vrouwenrechten82;
· het Verdrag van Afrikaanse Eenheid met betrekking tot Vluchtelingen
(sinds 1987); en
· het Afrikaanse Handvest voor de Rechten en het Welzijn van het Kind
(sinds 2002).83
In 2002 werd het Speciale Strafhof voor Sierra Leone (Special Court for
Sierra Leone, SCSL) opgezet door de VN en Sierra Leone gezamenlijk. Het
SCSL moet de hoofdschuldigen berechten van de ergste gruweldaden,
begaan tijdens de burgeroorlog in de donkerste periode (1996-2002).84
Hoewel Sierra Leone sinds 2000 partij is bij het Statuut van Rome
betreffende het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC),
dat misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden moet berechten,
heeft het land met de Verenigde Staten in 2003 een overeenkomst gesloten
inzake niet-uitlevering van personen van elkaars nationaliteit aan het ICC.85
80 www.ohchr.org/countries/ractification (31 juli 2007).
81 De organen van toezicht zijn: Human Rights Committee (HRC), Committee on Economic,
Social and Cultural Rights (CESCR), Committee on the Elimination of Racial Discrimination
(CERD), Committee on the Elimination of Discrimination Against Women (CEDAW) en
Committee on the Rights of the Child (CRC).
82 AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses in the informal legal
sector (17 mei 2006).
83 www.african-union.org (28 juni 2007).
84 ANP, Speciaal Hof Sierra Leone legt eerste straffen op (19 juli 2007). Zie ook § 2.2.3
`Rechterlijke macht' (Staatsinrichting) en § 3.4.5 `Rechtsgang / Speciaal Strafhof voor Sierra
Leone' (Mensenrechten).
85 www.icc-cpi.int/asp/statesparties/country (17 juli 2007).
25
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
3.2 Nationale wetgeving
De grondwet van 1991 is gebaseerd op de algemene principes van de
rechtsstaat en bevat waarborgen tegen schending van de mensenrechten. In
september 2006 heeft de regering conform de afspraken van Lomé
aangekondigd de grondwet op een aantal punten te willen herzien, waartoe
zij een speciale commissie (Constitutional Review Commission, CRC) in
het leven heeft geroepen. In april 2007 kwam de commissie met een aantal
aanbevelingen tot herziening, waaronder verbreding van de huidige
nationaliteitscriteria86, bescherming van het milieu, het recht van
collectieve loon- en arbeidsonderhandelingen, bewustmaking en -wording
van gendervraagstukken, wettelijke maatregelen ten aanzien van
mensenrechtenschendingen, instelling van een aparte kamer van paramount
chiefs in het parlement en afschaffing van de doodstraf. Over de
aanbevelingen zou middels een constitutioneel referendum moeten worden
gestemd. De regering wilde het referendum aanvankelijk gelijktijdig met de
verkiezingen van 2007 laten plaatsvinden. De National Electoral
Commission (NEC), die met de organisatie ervan werd belast, maar ook het
verkiezingsproces moest voorbereiden en begeleiden, besloot in overleg
met de autoriteiten het referendum uit te stellen tot november 2008.87
Op 7 juni 2007 werd de National Child Rights Bill goedgekeurd door het
parlement. De wet bevat diverse rechten voor kinderen, zoals het recht op
bescherming tegen gedwongen rekrutering in het leger, tegen huiselijk
geweld, tegen kinderhandel en kinderprostitutie, het recht op onderwijs, etc.
Een verbod op besnijdenis van kinderen is niet in de wet opgenomen.88 De
wet, die alle andere nationale wetten met betrekking tot kinderen onder de
18 jaar vervangt, is in samenwerking met UNICEF voorbereid door de
National Commission for War-Affected Children en tot stand gekomen
tegen de achtergrond van het eerder door Sierra Leone geratificeerde
Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind.89 De commissie,
ingesteld in 2002, hield zich niet alleen bezig met voormalige kindsoldaten,
maar ook met kinderen die anderszins waren getroffen door de oorlog,
waarbij zij zich vooral richtte op voorlichting, onderwijs en
vakopleidingen.90
86 Zie § 2.1.3 `Bevolking / Nationaliteit' (Land en volk).
87 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 32 en § 33 (7 mei 2007).
88 UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female
genital mutilation (augustus 2007).
89 Zie ook § 3.1 `Internationale verdragen en protocollen'.
90 UNICEF, Sierra Leone Approves the National Child Rights Bill (7 juni 2007)
26
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
3.3 Toezicht
In Sierra Leone houden zowel overheid als niet-gouvernementele
mensenrechtenorganisaties zich bezig met het toezicht op de naleving van
mensenrechten.
3.3.1 Overheidsorganisaties
Op 30 juli 2004 keurde het parlement een wet goed tot instelling van een
nationale mensenrechtencommissie (National Human Rights Commission,
NHRC). Deze nationale commissie is opgezet in samenwerking met
UNAMSIL (United Nations Aid Mission in Sierra Leone). In december
2006 werden de commissarissen benoemd en in maart 2007 begon de
commissie met haar werkzaamheden. Naast de NHRC is in Sierra Leone
ook een parlementair mensenrechtencomité (Parliamentary Human Rights
Committee, PHRC) actief.91
De National Human Rights Commission (NHRC) is verantwoordelijk voor
de implementatie van de in oktober 2004 door de Waarheids- en
Verzoeningscommissie gedane aanbevelingen in haar eindrapportage aan
de regering van Sierra Leone.92 De aanbevelingen betroffen onder meer het
verbeteren van de mensenrechtensituatie, het verankeren van de rechtsstaat,
het terugdringen van de wijdverbreide corruptie in het land en het
afschaffen van de doodstraf.93 Na het vertrek van UNAMSIL in december
2005 hebben UNIOSIL (United Nations Integrated Office in Sierra Leone)
en OHCHR (Office of the United Nations High Commissioner for Human
Rights) de technische assistentie van de NHRC overgenomen.94
Het Parliamentary Human Rights Committee (PHRC) toetst voornamelijk
de wetgeving ten aanzien van mensenrechten. Het comité, dat over weinig
financiële middelen beschikt, wordt in haar werkzaamheden ondersteund
door UNDP en UNHCR. In 2005 nam het comité wetgeving aan tegen
mensenhandel, hield openbare discussies over mensenrechten en werkte
91 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
92 De eindrapportage van de TRC is te vinden op www.ictj.org (3 juli 2007).
93 HRW, Word Report 2007, p. 148 (11 januari 2007). Zie ook § 3.1 `Internationale verdragen
en protocollen' (met betrekking tot het afschaffen van de doodstraf) en § 3.2 `Nationale
wetgeving'.
94 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United
Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 41 en § 42 (7 mei 2007).
27
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
samen met internationale organisaties om aan mensenrechten gerelateerde
initiatieven te ontplooien.95
3.3.2 Niet-gouvernementele organisaties (ngo's)
Lokale en internationale mensenrechtenorganisaties kunnen in het
algemeen, ongehinderd door de overheid, onderzoek doen en over hun
bevindingen rapporteren. Mensenrechtenrapporteurs kunnen zich door het
hele land vrij bewegen.96
In 2006 waren 41 lokale mensenrechtenorganisaties verenigd in het
National Forum for Human Rights (NFHR). Hun activiteiten zijn met name
gericht op voorlichting over mensenrechten. Een aantal lokale ngo's,
waaronder Hope Sierra Leone, houdt zich actief bezig met onderzoek,
trainingen en rapportages over mensenrechtenschendingen. Daarnaast zijn
diverse internationale ngo's in Sierra Leone actief, waaronder het
International Committee of the Red Cross (ICRC), Human Rights Watch
(HRW), Save the Children en World Vision. Door de aard van hun
werkzaamheden spelen zij een belangrijke rol bij het toezicht op de
naleving van mensenrechten. Internationale mensenrechtenorganisaties
rapporteren met regelmaat over de situatie in het land. HRW heeft een
eigen vestiging in Freetown.97
De Human Rights Section van UNIOSIL (tot eind 2005 onderdeel van
UNAMSIL) is betrokken bij het toezicht op politiebureaus, gevangenissen
en het justitiële apparaat inzake naleving van de mensenrechten. Voorts
verzorgt de sectie in dit verband trainingen aan politie, leger en justitie.
Behalve in Freetown heeft zij regionale kantoren in onder meer Kenema,
Port Loko, Makeni, Koidu, Moyamba en Kailahun.98
3.4 Naleving en schendingen
Er zijn geen aanwijzingen dat in Sierra Leone gedurende de verslagperiode
95 HRW, World Report 2007, p. 151 (11 januari 2007) en US Department of State, Sierra
Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007).
96 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
97 HRW, Word Report 2007 (11 januari 2007), US Department of State, Sierra Leone: Country
Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007) en ICRC, Annual Report 2006
(24 mei 2007).
98 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
28
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
systematisch ernstige schendingen van de mensenrechten werden gepleegd.
Incidenteel komen nog schendingen voor, voornamelijk als gevolg van het
nog gebrekkig uitgeruste veiligheidsapparaat, de nog niet overal goed
functionerende rechterlijke macht en de tekortschietende infrastructuur voor
detenties. Gerichte vervolging van politieke opposanten vond niet plaats.
De bevolking is mondig en roept bij gelegenheid de (lokale) overheid ter
verantwoording.99
3.4.1 Vrijheid van meningsuiting
De grondwet voorziet in persvrijheid, al is er soms van overheidswege
sprake van intimidatie en beperking van toegang tot informatie. Smaad en
laster vallen onder het strafrecht, waardoor een journalist die bijvoorbeeld
een negatief artikel over de regering zou publiceren, in de gevangenis kan
belanden. Vrijwel alle media passen dan ook in meerdere of mindere mate
zelfcensuur toe. Gedurende de verslagperiode was echter een toename te
bespeuren van artikelen, waarin toch enige kritiek geuit werd op de
autoriteiten. Ook op de radio lijkt de politieke discussie toe te nemen.100
Gedrukte media
De gedrukte media berichten over het algemeen vrij en zonder inmenging
van de autoriteiten over diverse onderwerpen. Wel worden zij door de
autoriteiten in de gaten gehouden. Een regulerende rol is weggelegd voor
de Independent Media Commission (IMC). Het afgelopen jaar verschenen
in Freetown meer dan 25 nieuwsbladen, waarvan de meeste onafhankelijk
zijn in hun berichtgeving. Doorgaans hebben journalisten in Sierra Leone
geen gedegen journalistieke opleiding en geen kennis van de media-ethiek,
verbonden aan het vak, en zijn zij vrij makkelijk te manipuleren.101 De
kwaliteit van de berichtgeving is laag. Journalisten doen niet altijd
onpartijdig onderzoek en passen niet altijd hoor en wederhoor toe,
waardoor publicaties soms eenzijdig zijn. De Sierra Leone Association of
Journalists (SLAJ) probeert hierin verbetering te brengen.
Radio, televisie en internet
Radio blijft voor de grotendeels analfabete bevolking het belangrijkste
medium. Verscheidene overheids- en particuliere radio- en televisiestations
99 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United
Nations Integrated Office in Sierra Leone, § 43 t/m § 45 (7 mei 2007).
100 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 20 (20 april 2007).
101 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
29
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
zenden binnenlands nieuws en politieke commentaren uit. Particuliere
stations en de internationale media kunnen in principe onafhankelijk
opereren mits zij een zendvergunning (licentie) hebben verkregen, die in
overleg met de IMC wordt afgegeven door het ministerie van Informatie.
Ten aanzien van de toegang tot internet of het hebben van een website
worden, voor zover bekend, geen beperkingen opgelegd. Daarbij moet
worden opgemerkt, dat de meeste inwoners van Sierra Leone niet
beschikken over de hiertoe benodigde apparatuur. Er zijn, vooral in de
hoofdstad Freetown, een aantal internetcafé's.102
3.4.2 Vrijheid van vereniging en vergadering
De grondwet voorziet in de vrijheid van vereniging en vergadering. In het
algemeen respecteert de overheid dit recht. Sinds de Political Parties
Registration Commission (PPRC) in de loop van 2006 operationeel is,
kunnen alleen geregistreerde politieke partijen openbare activiteiten
ontplooien. Gedurende de verslagperiode vonden er enkele bijeenkomsten
plaats, onder meer van de oppositie, waarbij de politie af en toe hardhandig
optrad. Ook hadden oppositiepartijen, in met name de landelijke gebieden,
soms problemen bij het verkrijgen van toestemming van de traditionele
leiders voor het houden van bijeenkomsten.103
3.4.3 Vrijheid van godsdienst
De vrijheid van godsdienst wordt gegarandeerd in de grondwet. De regering
respecteert deze vrijheid in de praktijk en ook de bevolking onderling is op
het punt van religie zeer verdraagzaam. Voor zover bekend hebben
gedurende de verslagperiode geen structurele discriminatie, vervolging of
detentie van individuen vanwege hun godsdienst plaatsgevonden.104
3.4.4 Bewegingsvrijheid
De grondwet garandeert vrijheid van beweging, die over het algemeen ook
door de overheid wordt gerespecteerd. Het gehele land is toegankelijk. Wel
102 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 20 (20 april 2007) en CIA, The
World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
103 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007). Zie ook § 2.5.1 `Veiligheidsmacht / Politie' (Veiligheidssituatie).
104 US Department of State, Sierra Leone: International Religious Freedom Report 2006
(15 september 2006), US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human
Rights Practices 2006 (6 maart 2007). Zie ook § 2.1.5 `Godsdienst' (Land en volk).
30
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
komt het incidenteel voor dat reizigers bij wegblokkades geld wordt
afgeperst door de politie.105
Identiteitskaart
Elke burger van Sierra Leone van 16 jaar en ouder wordt geacht een
identiteitskaart te hebben. Er zijn vier typen kaarten:
1. voor Sierra Leoonse jongeren van 16 tot 19 jaar,
2. voor Sierra Leoonse burgers van 19 jaar en ouder,
3. voor niet-Sierra Leoonse inwoners die de nationaliteit van een
ECOWAS106-staat hebben, en
4. voor niet-Sierra Leoonse inwoners die niet de nationaliteit van een
ECOWAS-staat hebben.
Ter verkrijging van een identiteitskaart dient de aanvrager een ingevuld
aanvraagformulier in bij het National Registration Secretariat (NRS), een
overheidsinstantie dat kantoren heeft in Freetown en Bo. Een interview
door het NRS met de aanvrager vormt onderdeel van de procedure. De
aanvraag dient bij voorkeur te worden ondersteund door documenten
(geboortebewijs, huwelijksakte, paspoort etc.), die de identiteit van de
aanvrager bevestigen. Bij gebrek daaraan wordt beslist op grond van door
de aanvrager verstrekte mondelinge informatie (naam, talenkennis) en
uiterlijk.107 Het NRS neemt de beslissing of een aanvraag voor een
identiteitskaart wordt ingewilligd.108
Paspoort
Paspoorten worden alleen centraal afgegeven door het Immigration
Department in Freetown en hebben een geldigheidsduur van vijf jaar na
datum van afgifte. Er is één type paspoort voor zowel minderjarigen als
volwassenen. Sierra Leone hanteert geen minimumleeftijd voor afgifte van
een paspoort. Mannen en vrouwen van 16 jaar en ouder kunnen zelfstandig
105 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
106 ECOWAS (Economic Community of West African States) is een regionale groep West-
Afrkaanse staten, opgericht in 1975 met als doel de economische integratie te bevorderen
tussen de lidstaten Benin, Burkina Faso, Gambia, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Ivoorkust,
Kaapverdië, Liberia, Mali, Niger, Nigeria, Senegal, Sierra Leone en Togo
(www.wikipedia.org, 4 september 2007).
107 Met name buiten Freetown ontbreekt het aanvragers vaak aan documenten als gevolg van een
hoge mate van analfabetisme en non-registratie, terwijl na tien jaar burgeroorlog de vroeger
bestaande, weliswaar onvolledige, bevolkingsregistratie vrijwel geheel vernietigd is.
108 Deze procedure geldt ook voor niet-Sierra Leoonse inwoners die de nationaliteit van een
ECOWAS-staat hebben en voor niet-Sierra Leoonse inwoners die niet de nationaliteit van een
ECOWAS-staat hebben. Er is wel verschil in prijs. Bovendien is het de Vetting Committee in
plaats van de National Registration Secretariat dat de nationaliteit van de aanvrager vaststelt.
31
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
een paspoort aanvragen. Voor de aanvraag van een paspoort door een
minderjarige jonger dan 16 jaar, is toestemming van een ouder of voogd
nodig.
Bij de aanvraag van een paspoort dient een origineel geboortebewijs (of een
gelegaliseerde kopie) dan wel een bewijs van naturalisatie in Sierra Leone
te worden overgelegd. Het overleggen van een identiteitskaart kan de
aanvraag ondersteunen. Ten minste één interview met de aanvrager vormt
onderdeel van de afgifteprocedure. Voorts worden de gegevens van de
aanvrager vergeleken met een hem of haar eventueel eerder verstrekt
paspoort. De leges voor een paspoort bedraagt gemiddeld SLL 100.000
(circa 23 / US$ 34).109
Sierra Leoners die in het buitenland wonen, kunnen een paspoort aanvragen
bij de Sierra Leoonse ambassade. Wanneer betrokkene voor de eerste keer
een Sierra Leoons paspoort aanvraagt, dient hij of zij in persoon naar de
Sierra Leoonse ambassade te gaan. Het door hem of haar ingevulde
aanvraagformulier wordt met de vereiste onderliggende documenten
(geboortebewijs, identiteitskaart, etc.) door de ambassade via het ministerie
van Buitenlandse Zaken doorgestuurd naar het Immigration Department in
Sierra Leone, dat het paspoort uitgeeft en het vervolgens via het ministerie
van Buitenlandse Zaken naar betrokkene stuurt. In het geval dat betrokkene
het bestaande Sierra Leoonse paspoort wil verlengen en in het land waar
men woont, geen ambassade van Sierra Leone is gevestigd, hoeft
betrokkene het paspoort niet in persoon aan te vragen. Sierra Leoonse
ambassades in het buitenland hebben geen bevoegdheid om paspoorten te
verstrekken. Zij mogen wel paspoorten verlengen en kunnen laissez-passers
afgeven.
Reizen naar het buitenland
Reizen naar het buitenland wordt door de overheid niet beperkt.110 Om
Sierra Leone te verlaten is wel een uitreisvisum nodig. De controle op het
vliegveld Lungi International Airport, gelegen op 29 km ten noorden van
Freetown (aan de overzijde van de baai waaraan Freetown ligt)111, vindt
plaats door douane en immigratiediensten. Uitvoering hiervan is af en toe
chaotisch, waardoor de kans aanwezig is dat personen ongecontroleerd uit
kunnen reizen. Wel is de immigratiecontrole op het vliegveld verbeterd en
is men met internationale steun begonnen met aanpassing van de
109 Ter vergelijking: ongeveer 70% van de Sierra Leoonse bevolking leeft gemiddeld van US$ 1
per dag (zie ook § 2.7 `Sociaal-economische situatie').
110 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
111 Via de weg, rondom de baai waaraan Freetown ligt, is de afstand 187 kilometer.
32
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
infrastructuur. De luchthaven wordt aangedaan door lokale en regionale
maatschappijen. De internationale luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines
vliegt tweemaal per week rechtstreeks tussen Freetown en Brussel. British
Airways vliegt wekelijks op Lungi.112
Het vlakbij Freetown gelegen kleinere vliegveld Hastings is eveneens
operationeel. Dit vliegveld wordt ondermeer gebruikt door de VN, die voor
eigen personeel en dat van bevriende organisaties een weekdienstregeling
onderhoudt tussen Liberia, Guinee, Sierra Leone en Ivoorkust.
De haven van Freetown is in slechte staat en wordt daardoor voornamelijk
aangedaan door kleine kustvaartuigen en vissersschepen, en niet door
schepen van grote internationale rederijen. Met financiële steun van onder
andere de Wereldbank proberen de autoriteiten de infrastructuur te
verbeteren.113
3.4.5 Rechtsgang
De grondwet voorziet in een onafhankelijke rechterlijke macht en de
regering respecteert dit principe in de praktijk. Hoewel de grondwet en de
lagere wetgeving voorzien in snelle berechting, leidt het gebrek aan
personeel en faciliteiten binnen de rechterlijke macht toch veelal tot grote
vertragingen in het juridisch proces. Zaken worden vaak verdaagd, de
rechtbanken hebben een grote achterstand en de gevangenissen zitten
overvol. Bovendien zijn niet altijd advocaten voor verdachten beschikbaar.
Corruptie komt ook binnen het justitieel apparaat veel voor, waarbij het kan
gebeuren dat straffen worden afgekocht.114
De rechterlijke macht is slechts in een gedeelte van het land operationeel,
maar waar rechtbanken functioneren, geven zij over het algemeen blijk van
onafhankelijkheid. Traditionele rechtspraak vult het centrale rechtssysteem
op grote schaal aan in gevallen van familierecht, erfrecht en landrecht, met
name in de plattelandsgebieden.115
112 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 19/20 (20 april 2007).
113 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 20 (20 april 2007).
114 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
115 HRW, World Report 2007, p. 149 (11 januari 2007) en US Department of State, Sierra
Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007). Zie ook § 2.2.3
`Rechterlijke macht' (Staatsinrichting).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
In Sierra Leone kan men onderscheid maken tussen twee groepen rechters:
1. rechters die in loondienst werken, en
2. rechters die op contractbasis werken.
Onder deze laatste groep vallen ook internationale rechters. De rechters in
loondienst krijgen doorgaans een lager salaris uitbetaald dan de rechters op
contractbasis. Wel kunnen rechters die op contractbasis werken, door de
president worden ontslagen. Hierdoor zouden zij mogelijk gevoelig kunnen
zijn voor politieke druk bij het doen van uitspraken. Het is voorgekomen
(begin 2003) dat een rechter werd ontslagen, omdat hij een negatieve
uitspraak deed in een zaak waarin de regering een belang zou hebben.
Sierra Leone kent volgens de wet een systeem van rechtsbijstand voor
mensen die zelf geen advocaat kunnen betalen. Voor rechtsbijstand kan
men zich richten tot de Lawyers Centre for Legal Assistance (LCLA), dat in
2001 werd opgericht. In de praktijk zijn de pro Deo advocaten vaak
overbelast, waardoor onbemiddelde verdachten over het algemeen geen
juridisch advies krijgen voorafgaand aan de rechtszaak.116
Speciaal Strafhof voor Sierra Leone
Op 16 januari 2002 tekenden de VN en de Sierra Leoonse regering een
overeenkomst inzake de oprichting van een Speciaal Strafhof voor Sierra
Leone (Special Court for Sierra Leone, SCSL). Het SCSL is een
onafhankelijk lichaam dat werkt met een internationale staf, benoemd door
de VN en Sierra Leone gezamenlijk. Het Hof wordt gefinancierd door
vrijwillige donaties van VN-lidstaten, waaronder Nederland.117
In circa tien jaren van gruweldaden (1991-2002) zijn in Sierra Leone naar
schatting tussen de 50.000 en 120.000 mensen omgekomen en talrijke
slachtoffers van de vaak gedrogeerde of dronken daders afschuwelijk
verminkt. Het SCSL richt zich met name op de donkerste periode, die van
1996 tot 2002, en berecht alleen de `meest verantwoordelijke personen'
voor de ernstigste oorlogsmisdaden begaan tijdens de burgeroorlog. Waar
nodig zal lokaal recht worden toegevoegd aan internationaal recht.118
116 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
117 HRW, World Report 2007, p. 148 (11 januari 2007), US Department of State, Sierra Leone:
Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007), EIU, Sierra Leone:
Country Profile 2007, p. 8 (20 april 2007), ANP, Speciaal Hof Sierra Leone legt eerste
straffen op (19 juli 2007) en Reuters, Sierra Leone's war crimes court (2 augustus 2007). Zie
ook § 2.2.3 `Rechterlijke macht' (Staatsinrichting) en § 3.1 `Internationale verdragen en
protocollen' (Mensenrechten).
118 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), AI, AFR 51/001/2007, Sierra Leone's victims should not be forgotten simply
because they have not been heard (26 maart 2007), ANP/AFP, Speciaal hof Sierra Leone velt
34
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
De processen van het SCSL worden gehouden in de Sierra Leoonse
hoofdstad Freetown. De rechtszaak tegen de voormalige Liberiaanse
president Charles Taylor119, de belangrijkste SCSL-verdachte, is echter om
politieke en veiligheidsredenen overgeheveld naar Den Haag, waar het
proces wordt gevoerd in een rechtszaal van het Internationaal Strafhof
(International Criminal Court, ICC).120
Eind september 2003 heeft het Speciale Strafhof 13 personen aangeklaagd
wegens oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en andere
ernstige schendingen van het internationale humanitaire recht.121 Dit waren:
· Samuel Hinga Norman (voormalig minister van Defensie en voormalig
nationaal coördinator van de CDF),
· Moinina Fofana (CDF/Kamajors),
· Allieu Kondewa (CDF/Kamajors),
· Alex Tamba Brima (voormalig onderofficier van de AFRC, één van de
leiders van de aanval op Freetown in januari 1999),
· Santigie Borbor Kanu (vooraanstaand lid van de AFRC),
· Brima Bazzy Kamara (voormalig commandant van de AFRC en de
West Side Boys122),
· Johnny Paul Koroma (voormalig leider van de AFRC),
· Foday Sankoh (voormalig RUF-leider),
· Sam Bockarie (bijnaam "Mosquito", voormalig RUF-commandant),
eerste vonnissen (20 juni 2007) en AFP, En Sierra Leone, le souvenir de la guerre demeure
vivace parmi les victims (8 augustus 2007).
119 In 2003 werd Charles Taylor door het SCSL beschuldigd van betrokkenheid bij
oorlogsmisdaden tijdens de burgeroorlogen in Liberia en Sierra Leone. In augustus van dat
jaar trad hij onder grote druk af als president van Liberia en vluchtte naar Nigeria, waar hij
werd gearresteerd toen hij probeerde de Nigeriaanse grens met Kameroen over te steken. Hij
werd vervolgens overgedragen aan het SCSL en verblijft thans in de detentie-unit van het
International Criminal Court (ICC) in de gevangenis van Scheveningen. Taylor is het eerste
Afrikaanse staatshoofd dat door een internationaal tribunaal is aangeklaagd voor misdaden
tegen de menselijkheid.
120 HRW, World Report 2007, p. 148 (11 januari 2007), AI, Amnesty International Report 2007 -
Sierra Leone (23 mei 2007), ANP, Het Speciale Hof voor Sierra Leone en de Taylor-zaak
(30 mei 2007), ANP, Speciaal Hof Sierra Leone legt eerste straffen op (19 juli 2007),
www.sc-sl.org (20 juli 2007) en www.wikipedia.org (24 juli 2007).
121 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
122 De West Side Boys (ook wel Occra Hills Boys genoemd) waren een groep ontevreden AFRC-
leden die het grootste deel van de jaren 1999 en 2000 hebben doorgebracht in de Occra Hills,
circa 80 km ten noordoosten van Freetown. Zij voorzagen voor een deel in hun onderhoud
door overvallen op regeringstroepen en burgers. Na een Britse actie in september 2002,
volgend op de ontvoering door de West Side Boys van 11 Britse militaire instructeurs en hun
Sierra Leoonse verbindingsofficier, werd deze factie uitgeschakeld.
35
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
· Issa Hassan Sesay (voormalig RUF-leider),
· Morris Kallon (voormalig RUF-lid met een leidende functie),
· Augustine Gbao (voormalig RUF-commandant), en
· Charles Taylor (voormalig president van Liberia).
De aanklachten betreffen onder andere moord, verkrachting,
volkerenmoord, terreuracties, onderwerping, plundering en brandstichting,
seksuele slavernij, rekrutering van kinderen en aanvallen op UNAMSIL-
vredestroepen en humanitaire hulpverleners.123 De beklaagden zijn
afkomstig uit de verschillende strijdende partijen, waaruit blijkt dat het
Speciale Strafhof onpartijdig optreedt.124
Van de aangeklaagden zijn Sam Hinga Norman, Foday Sankoh en Sam
Bockarie inmiddels niet meer in leven. Hinga Norman stierf na een
hartaanval in februari 2007 in Senegal, waar hij onder medische
behandeling was.125 Sankoh overleed in de gevangenis in juli 2003 en
Bockarie werd doodgeschoten bij een vuurgevecht met Liberiaanse
regeringssoldaten in mei 2003. Volgens onbevestigde berichten zou ook
Johnny Paul Koroma om het leven zijn gekomen (juni 2003), maar het is
onzeker of dit ook werkelijk het geval was, omdat hij als vermist staat
aangegeven. Het SCSL heeft dan ook nog steeds een internationaal
arrestatiebevel tegen hem uitstaan.126
Alle rechtszaken door het SCSL werden gedurende de verslagperiode
voortgezet.127 Op 19 juli 2007 werden de eerste drie straffen opgelegd aan
Alex Tamba Brima, Santigie Borbor Kanu (beiden veroordeeld tot 50 jaar
gevangenisstraf) en Brima Bazzy Kamara (veroordeeld tot 45 jaar
gevangenisstraf).128 Op 9 oktober 2007 werden Moinina Fofana en Allieu
Kondewa veroordeeld tot gevangenisstraffen van respectievelijk zes en acht
123 De volledige aanklachten zijn te vinden op www.sc-sl.org onder press & public affairs. Zie
ook § 2.3.1 `Burgeroorlog / Akkoord van Lomé' (Geschiedenis).
124 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 9 (20 april 2007).
125 IRIN, Sierra Leone: War crimes indictee's death is blow to Special Court (22 februari 2007)
en AFP, Le TSSL confirme que Sam Hinga Norman est mort d'une crise cardiaque (17 juli
2007)
126 EIU, Sierra Leone: Country Profile 2007, p. 9 (20 april 2007) en Reuters, Sierra Leone's war
crimes court (19 juli 2007).
127 EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 14 (juni 2007).
128 AFP, Sierra Leone: de 45 à 50 ans de prison pour les premiers condamnés du TSSL (19 juli
2007) en EIU, Sierra Leone: Country Report, p. 14 (september 2007).
36
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
jaar.129 Het proces tegen Charles Taylor begon op 4 juni 2007. Zijn
rechtszaak werd om meerdere redenen diverse malen uitgesteld. Inmiddels
is het proces verdaagd tot 7 januari 2008.130
Vermeende couppoging
Op 12 januari 2006 werden de voormalige woordvoerder van de RUF,
Omrie Golley, en twee voormalige RUF-strijders, Mohamed Alpha Bah en
David Kai Tong, in Freetown gearresteerd. Zij werden ervan beschuldigd
tussen 1 december 2005 en 13 januari 2006 een staatsgreep te hebben
beraamd. Eind januari 2006 werden de drie voor de rechter gebracht.
Charles Margai, advocaat en oprichter van de politieke partij PMDC
(People's Movement for Democratic Change), heeft de verdediging van de
drie op zich genomen. Zij wachten nog op hun proces.131
3.4.6 Arrestaties en detenties
De grondwet verbiedt willekeurige arrestaties en detenties. In de praktijk
komt willekeurige arrestatie echter wel voor. Binnen 24 uur moet een
verdachte uitsluitsel ontvangen over de reden van zijn arrestatie. De politie
mag verdachten 72 uur in voorarrest houden, of in het geval van zeer
ernstige misdaden tot 10 dagen. Niet altijd wordt hieraan de hand gehouden
door de autoriteiten, want veelal worden verdachten soms maanden
vastgehouden voordat hun dossiers worden onderzocht of formele
beschuldigingen worden ingediend. Voor zover bekend, waren er in de
verslagperiode geen meldingen van politieke gevangenen.132
Situatie in gevangenissen
Overbevolking en slechte hygiënische omstandigheden blijven een groot
probleem vormen in de Sierra Leoonse gevangenissen en politiecellen.
Voorts lopen gevangenen kans mishandeld te worden, zowel door bewakers
129 ANP/RTR, Speciaal Hof veroordeelt Sierraleoonse militieleiders (2 augustus 2007), EIU,
Sierra Leone: Country Report, p. 14 (september 2007) en ANP, Militieleiders Sierra Leone
veroordeeld (9 oktober 2007).
130 AFP, Ouverture à La Haye du procès de Charles Taylor qui refuse de comparaître (4 juni
2007), Volkskrant, Charles Taylor opnieuw grote afwezige (26 juni 2007), AFP, Le procès de
Charles Taylor reprendra en janvier 2008 (20 augustus 2007), EIU, Sierra Leone: Country
Report, p. 15 (september 2007) en ANP, Verdediging Taylor valt getuigen lastig
(13 november 2007). Zie voor meer gedetailleerde informatie over Charles Taylor het
Algemeen Ambtsbericht Liberia van 27 september 2007 onder § 2.2 `Politieke
ontwikkelingen / Invloed Taylor'.
131 HRW, World Report 2007, p. 149 (11 januari 2007) en EIU, Sierra Leone: Country Profile,
p. 12 (20 april 2007).
132 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
37
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
als medegevangenen, en zijn de voedselverstrekking en gezondheidszorg
over het algemeen ontoereikend. Overbevolking is dikwijls ook het gevolg
van achterstanden in de rechtsgang. Middels het Justice Sector
Development Program (JSDP)133 trachten de autoriteiten hierin verbetering
te brengen door onder meer het organiseren van cursussen voor
bewakingspersoneel over veiligheidsaspecten in gevangenissen, het
versnellen van juridische processen en het bevorderen van betere
levensomstandigheden binnen de detentiecentra. Mannen en vrouwen zitten
doorgaans in gescheiden afdelingen, maar zouden in sommige
gevangenissen nog cellen delen. Gedurende de verslagperiode zijn nieuwe
gevangenisfaciliteiten met aparte cellen voor mannen en vrouwen gereed
gekomen in de gevangenissen in Kailahun, Pujehun, Kabala, Moyamba en
Kambia. Minderjarigen bevinden zich doorgaans tussen volwassenen. Wel
zijn er in Freetown een aparte gevangenis (Kingtom Remand Home) en een
heropvoedingsinstelling (Approved School) voor kinderen. Een tweede
kindergevangenis staat in Bo. Bezoeken aan gedetineerden en aan
detentiefaciliteiten door organisaties als UNIOSIL en het Internationale
Rode Kruis werden gedurende de verslagperiode toegestaan, zo ook korte
familiebezoeken.134
3.4.7 Mishandeling en foltering
De grondwet verbiedt mishandeling en foltering, maar zowel leger,
inlichtingendienst als politie maken zich regelmatig schuldig aan
handelingen die als zodanig gekwalificeerd kunnen worden, inclusief
verkrachting. Het komt nog veelvuldig voor dat gevangenen door bewakers
worden geslagen. Vrouwen en kinderen zijn dikwijls slachtoffer van
seksueel geweld en mishandeling.135
3.4.8 Verdwijningen
Gedurende de verslagperiode waren er geen berichten van politiek
gemotiveerde verdwijningen. Gegevens over mogelijke ontvoeringen en
verdwijningen van burgers zijn niet bekend.136
133 Het JSDP is in april 2005 opgericht met behulp van buitenlandse donoren.
134 HRW, World Report 2007, p. 149/150 (11 januari 2007), US Department of State, Sierra
Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007) en ICRC, Annual
Report 2006 (24 mei 2007).
135 HRW, World Report 2007, p. 150 (11 januari 2007) en US Department of State, Sierra
Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007).
136 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
38
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
3.4.9 Moorden en buitengerechtelijke executies
Er zijn geen meldingen bekend dat tijdens de verslagperiode politiek
gemotiveerde buitengerechtelijke executies zijn gepleegd door het
regeringsleger, door met de regering sympathiserende strijdkrachten, of
door voormalige rebellen.137
3.4.10 Doodstraf
Sierra Leone heeft het Internationaal Verdrag inzake Burger- en Politieke
Rechten geratificeerd, maar niet het tweede protocol betreffende de
afschaffing van de doodstraf.138 De Sierra Leoonse wetgeving kent de
doodstraf voor enkele zware misdaden (roof met geweld en moord) en voor
muiterij en landverraad. De doodstraf kan niet worden opgelegd aan daders
die ten tijde van het misdrijf jonger dan 18 jaar waren.
Tegen een vonnis waarin de doodstraf wordt opgelegd, kan men in eerste
instantie, binnen 21 dagen, in hoger beroep bij het Court of Appeal en
vervolgens bij het High Court of Justice. Uiteindelijk kan de president
gratie verlenen. In de praktijk wordt de doodstraf alleen opgelegd in het
geval van landverraad, maar feitelijk niet ten uitvoer gebracht. Er zouden
zich nog 22 personen in de Sierra Leoonse gevangenissen bevinden die ter
dood zijn veroordeeld.139 Voor zover bekend, werden er gedurende de
verslagperiode geen doodvonnissen uitgesproken en heeft er geen
tenuitvoerlegging van de doodstraf plaatsgehad.
Eén van de aanbevelingen van de Waarheids- en Verzoeningscommissie
betrof de afschaffing van de doodstraf. De autoriteiten houden echter nog
vast aan de doodstraf met de aantekening dat deze alleen bij zware
misdaden, zoals eerder vermeld, mag worden uitgesproken.140 In het Statuut
van het Speciale Strafhof is de doodstraf niet voorzien onder de op te
leggen straffen.141
137 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
138 www.ohchr.org/countries/ractification (31 juli 2007). Zie ook § 3.1 `International verdragen
en protocollen' (Mensenrechten).
139 AI, Amnesty International Report 2007- Sierra Leone (23 mei 2007).
140 Zie ook § 3.2 `Nationale wetgeving' (Mensenrechten).
141 UNSC, S/2000/915, Report of the Secretary-General on the establishment of a Special Court
for Sierra Leone (4 oktober 2000).
39
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
3.4.11 Mensenhandel
Volgens de wet is mensenhandel in Sierra Leone verboden. In de praktijk
komt het desondanks voor. Slachtoffers zijn vooral vrouwen en kinderen,
die onder valse voorwendsels worden weggelokt en elders in het land of in
andere landen onder dwang tewerk worden gesteld, veelal in de
seksindustrie of in de mijngebieden. Diverse overheidsorganisaties en ngo's
houden zich bezig met bestrijding van dit verschijnsel en proberen
slachtoffers zoveel mogelijk te helpen en weer te herenigen met familie of
gemeenschap, wanneer daarom wordt verzocht.142
3.5 Specifieke groepen
De grondwet voorziet in gelijke rechten voor alle burgers in Sierra Leone,
ongeacht etniciteit, geslacht, herkomst of overtuiging. In de praktijk worden
deze rechten niet altijd door de Sierra Leoonse overheid gewaarborgd.143
Hieronder wordt nader ingegaan op de positie van vrouwen, minderjarigen,
homoseksuelen, dienstplichtigen, etnische groepen en geheime
genootschappen.
3.5.1 Vrouwen
De grondwet verbiedt discriminatie van vrouwen en voorziet in gelijke
rechten voor vrouwen. Sierra Leone heeft in 1988 het Verdrag inzake
Uitbanning van Alle Vormen van Discriminatie tegen Vrouwen
geratificeerd.144 In juni 2007 is nieuwe wetgeving in werking getreden
inzake bescherming tegen huiselijk geweld en gedwongen huwelijken van
jonge vrouwen, alsmede het kunnen erven van eigendommen door
vrouwen. Deze verbeterde positie voor vrouwen betekent echter niet, dat zij
ook algemeen maatschappelijk wordt aanvaard. In de praktijk worden
vrouwen in Sierra Leone veelal belemmerd in het opeisen van hun rechten
als gevolg van sociale druk van hun omgeving en gebrek aan opleiding.
Mensenrechtenorganisaties hopen evenwel dat de nieuwe wetgeving
vrouwen de zelfverzekerdheid geven om voor zichzelf op te leren komen.145
142 HRW, World Report 2007, p. 151 (11 januari 2007), US Department of State, Sierra Leone:
Country Reports on Human Rights Practices 2006 (6 maart 2007) en ICRC, Annual Report
2006 (24 mei 2007).
143 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
144 Zie ook § 3.1 `Internationale verdragen en protocollen' (Mensenrechten).
145 AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses in the informal legal
sector (17 mei 2006), US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human
Rights Practices 2006 (6 maart 2007), IRIN, Sierra Leone: New laws give women
40
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Maatschappelijke positie
Het Ministerie van Sociaal Welzijn, Gender- en Kinderaangelegenheden
behartigt de belangen van vrouwen. In het algemeen zijn er geen wettelijke
restricties die vrouwen ervan weerhouden deel te nemen aan het openbare
leven. Binnen de overheid zijn vrouwen op alle niveaus werkzaam. Voorts
zijn zij actief in diverse maatschappelijke organisaties, langs welke weg zij
een zekere invloed kunnen uitoefenen op besluitvorming van de regering.
Vrouwen zijn meer vertegenwoordigd in de private sector dan in de
publieke sector; het aantal vrouwelijke ondernemers neemt toe.146
Onder het traditionele recht verschillen de rechten en status van vrouwen
naar gelang de etnische groep, waartoe zij behoren. Zo geven de Temne en
Limba in het westen en noorden van het land vrouwen meer rechten op het
gebied van het erfrecht dan de Mende in het zuiden en oosten, die de
voorkeur geven aan mannelijke erfgenamen. Bij de Temne kan een vrouw
geen stamhoofd (paramount chief) zijn en geen land op eigen naam
bezitten, bij de Mende komt een paar vrouwelijke stamhoofden voor en
kunnen vrouwen grondbezitters zijn.147
Seksueel geweld
Tijdens de burgeroorlog kwam seksueel geweld op grote schaal voor. Maar
ook los van de oorlog is (seksueel) geweld tegen vrouwen en kinderen
wijdverbreid, bijvoorbeeld in het gezin, hetgeen in het algemeen niet
erkend wordt als een groot maatschappelijk probleem. Door de terugkeer
van ex-strijders in de burgermaatschappij, was na afloop van de
burgeroorlog sprake van een toename van het seksueel geweld binnen
huiselijke kring.148
Verkrachting is een misdaad onder de Sierra Leoonse wet met
gevangenisstraffen oplopend tot 14 jaar, maar politie en rechterlijke macht
reageren nauwelijks op meldingen van verkrachting. Verkrachting binnen
het huwelijk wordt in Sierra Leone niet gezien als misdrijf. Naar verluidt
zou ongeveer tweederde deel van de vrouwen in Sierra Leone door hun
unprecedented rights, protections (4 juli 2007) en Afrika Nieuws, Wetten beschermen
vrouwen in Sierra Leone (6 juli 2007).
146 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
147 AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses in the informal legal
sector (17 mei 2006) en US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human
Rights Practices 2006 (6 maart 2007).
148 AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses in the informal legal
sector (17 mei 2006) en US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human
Rights Practices 2006 (6 maart 2007).
41
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
partner regelmatig worden geslagen. De politie treedt nauwelijks op bij
huiselijk geweld, behalve in gevallen die ernstige verwondingen of de dood
tot gevolg hebben.149
Een vrouw kan bij een Family Support Unit (FSU)150 en de Women's
Helpline151 aangifte doen van seksueel geweld door de echtgenoot of
derden. Het doen van aangifte biedt echter geen garantie voor effectieve
bescherming tegen nieuw seksueel geweld. De grootste belemmering voor
aangifte zijn de kosten die verbonden zijn aan het officiële medische
rapport dat een slachtoffer van verkrachting moet overleggen. Dit rapport
kost circa SLL 50.000 ( 12 / US$ 17) en is voor de meeste slachtoffers niet
te betalen.152 De Rainbow Centres, die zijn opgericht door het International
Rescue Committee (IRC) en zijn gevestigd in Freetown, Kenema en Koidu,
voeren dit medisch onderzoek gratis uit. Daarnaast geven de Rainbow
Centres net als de Women's Helpline tijdelijk onderdak en juridisch advies
aan slachtoffers van seksueel geweld.153
Slechts een klein deel van de aangiftes van seksueel geweld leidt tot een
rechtzaak. In de meeste gevallen wordt de zaak geschikt door de familie
van het slachtoffer met geld of compensatie van goederen. Hier zijn enkele
redenen voor aan te geven. De rechtzaken zijn openbaar; slachtoffer en
dader staan tegenover elkaar. Het slachtoffer kan bang zijn voor het stigma
dat kleeft aan seksueel geweld, en doet dan dikwijls uit schaamte geen
aangifte. Een andere reden is de grote armoede in Sierra Leone, waardoor
de familie van het slachtoffer soms instemt met door de (familie van de)
dader betaalde afkoopsommen.154
149 AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses in the informal legal
sector (17 mei 2006), US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human
Rights Practices 2006 (6 maart 2007) en AI, 51/005/2007, Sierra Leone: Getting reparations
right for survivors of sexual violence (1 november 2007).
150 Een Family Support Unit (FSU) maakt deel uit van de Sierra Leone Police (SLP). Bij de
FSU's, die verspreid zijn over diverse politiestations in het land, kan aangifte van seksueel
misbruik worden gedaan met als doel de dader van rechtswege te vervolgen.
151 Women's Helpline is opgezet door de VN om klachten van vrouwen over seksueel en ander
geweldsmisbruik in behandeling te nemen door onder meer het aanbieden van gesprekken,
medische behandeling, juridisch advies en tijdelijk onderdak.
152 Ter vergelijking: ongeveer 70% van de Sierra Leoonse bevolking leeft gemiddeld van US$ 1
per dag (zie ook § 2.7 `Sociaal-economische situatie').
153 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
154 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en AI, 51/005/2007, Sierra Leone: Getting reparations right for survivors of
sexual violence (1 november 2007).
42
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Vrouwen die wel aangifte doen van seksueel geweld, worden over het
algemeen niet uitgestoten, maar veelal opgevangen door familie, die tijdens
de burgeroorlog vaak zelf ook te lijden heeft gehad onder het geweld. Veel
van dit soort zaken worden in de familiekring opgelost zonder dat aangifte
wordt gedaan. Het taboe rond seksueel geweld door de echtgenoot neemt
slechts geleidelijk af.155
Vlak na de burgeroorlog kwamen sociale uitstoting en stigmatisering wel
voor, maar deze situatie is sindsdien verbeterd. Toch gebeurt het nog dat
verkrachte vrouwen uit schaamte niet durven terug te keren naar hun
familie, of dat zij bij terugkomst met minachting worden bejegend. Meisjes
en jonge vrouwen die slachtoffer waren geworden van verkrachting door
rebellen, worden inmiddels in beginsel geaccepteerd. In sommige delen van
het land wordt de acceptatie van deze meisjes en jonge vrouwen gestalte
gegeven door het uitvoeren van reinigingsceremonieën.156
Wanneer vrouwen bij terugkeer niet welkom zijn bij hun familie, is het
risico groot dat zij in de prostitutie terecht komen. Prostitutie is een vrij
algemeen verschijnsel. Veel vrouwen in achterstandsposities157 zoeken hun
toevlucht tot prostitutie om voor zichzelf en hun kinderen een inkomen te
verzekeren. Een aantal ngo's ontfermt zich over deze vrouwen door hen
bijvoorbeeld vakopleidingen aan te bieden, waardoor zij op den duur op een
andere manier in hun levensonderhoud kunnen voorzien.158
Genitale verminking (vrouwenbesnijdenis)
Genitale verminking (Female Genital Mutilation, FGM, of Female Genital
Cutting, FGC) komt in Sierra Leone veelvuldig voor. Dit gebeurt meestal in
de vorm van excisie159 en wordt door alle lagen van de bevolking toegepast.
De ingreep kan leiden tot allerlei complicaties, zoals ontstekingen van de
urinewegen, problemen bij de bevalling en vergemakkelijking van
overdracht van het aidsvirus. Afgezien daarvan gaat het om een bijzonder
pijnlijke ingreep die meestal zonder verdoving wordt uitgevoerd bij steeds
jongere meisjes (soms al vanaf de leeftijd van vijf jaar). Schattingen van het
155 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
156 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
157 Veelal zijn dit vrouwen en meisjes die tijdens de burgeroorlog gescheiden zijn geraakt van
hun familie.
158 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en AI, 51/005/2007, Sierra Leone: Getting reparations right for survivors of
sexual violence (1 november 2007).
159 Excisie betreft het wegsnijden van de clitoris samen met het (geheel of gedeeltelijk)
wegsnijden van de binnenste schaamlippen.
43
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
aantal vrouwen en meisjes die besnijdenis ondergaan, variëren van 80 tot
90%. Dit ritueel is niet verboden bij wet; lokale overheden besteden
vooralsnog weinig aandacht aan dit probleem. Ngo's proberen de bevolking
voor te lichten, maar geheime genootschappen, die functioneren in alle
etnische groepen, dwarsbomen veelal deze campagnes.160
Vrouwen en meisjes hebben niet of nauwelijks de mogelijkheid om zich,
door elders in het land een toevlucht te zoeken, te onttrekken aan genitale
verminking. In stedelijke gebieden is er nog een zekere mogelijkheid om,
door van huis weg te lopen, te ontsnappen aan de controle van de familie en
op die manier te ontkomen aan genitale verminking; op het platteland
bestaat deze mogelijkheid vrijwel niet. Voor alle bevolkingsgroepen, met
uitzondering van christelijke Krio-vrouwen, geldt dat meisjes of vrouwen
die niet zijn besneden, hun hele leven worden beschouwd als sociale
outcast.161
3.5.2 Minderjarigen
Minderjarigen in Sierra Leone bevinden zich in een zeer kwetsbare positie
als gevolg van burgeroorlog, desintegratie van sociale verbanden,
bevolkingsverplaatsingen, ineenstorting van de economie en wijdverbreide
armoede. Kinder- en zuigelingensterfte behoren tot één van de hoogste ter
wereld (158 per 1000).162 De onderwerpen kinderbescherming en
kinderrechten zijn opgenomen in het trainingsprogramma van politie en
leger. Zaken waarbij kinderen betrokken zijn, worden in de regel behandeld
door een Family Support Unit (FSU). Daar kunnen kinderen tevens,
zelfstandig, aangifte doen van mishandeling.163
Door de burgeroorlog getroffen kinderen
Door de burgeroorlog getroffen kinderen zijn onder te verdelen in twee
groepen:
160 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), US Department of State, Sierra Leone: Report on Female Genital Mutilation
(FGM) of Female Genital Cutting (FGC) (1 juni 2007), IPS, Sierra Leone: Genitale
verminking taboethema bij verkiezingen (9 augustus 2007) en UNHCR, Sierra Leone: the
influence of the secret societies, with special reference to female genital mutilation (augustus
2007). Zie ook § 3.5.5 `Geheime genootschappen'.
161 UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female
genital mutilation (augustus 2007).
162 CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007). Zie ook § 2.7 `Sociaal-
economische situatie'.
163 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007). Zie ook § 3.5.1 `Vrouwen / Vrouwenbesnijdenis'.
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
1. kindsoldaten, en
2. overige getroffen kinderen.
Ø Kindsoldaten
Zoals eerder vermeld werd er tijdens de burgeroorlog op grote schaal
gemoord, gemarteld en verkracht. Bij veel burgers werden ledematen of
andere lichaamsdelen afgehakt of afgesneden. Die misdaden werden
dikwijls ook gepleegd door veelal gedrogeerde kindsoldaten. Zij waren
vaak op hardhandige wijze uit hun dorpen ontvoerd en gedwongen zich bij
een groepering aan te sluiten. Jongens moesten, meestal onder invloed van
drugs, deelnemen aan gevechten en plundertochten, gekenmerkt door
buitensporige gewelddadigheid. Meisjes deden veeleer dienst als
seksslavinnen. Na de oorlog hielden diverse ngo's zich bezig deze veelal
getraumatiseerde kinderen te herintegreren in de samenleving en zo
mogelijk te herenigen met hun familie.164
Het Speciale Strafhof heeft bepaald niemand te zullen aanklagen die ten
tijde van het begaan van een misdrijf jonger was dan 18 jaar. Naar schatting
telde Sierra Leone tussen 1998 en 2002 48.000 kindsoldaten, van wie
ongeveer 12.000 meisjes. Circa 5.000 kindsoldaten waren alleenstaand,
toen de burgeroorlog was beëindigd. Van hen is inmiddels ongeveer 98%
herenigd met hun familie. UNICEF verzorgt de opvang voor de overige
2%, totdat zij 18 jaar zijn. De opvang vindt plaats op drie manieren:
- kinderen worden in groepen geplaatst met andere, oudere kinderen,
- zij gaan in de leer bij iemand, of
- zij worden in pleeggezinnen ondergebracht.
Ø Overige getroffen kinderen
Als gevolg van de burgeroorlog raakten duizenden kinderen, zowel binnen
Sierra Leone als uitgeweken naar de buurlanden Guinee en Liberia,
ontheemd en gescheiden van hun familie. De meeste kinderen kwamen
tijdens de oorlog in aanraking met gewelddadigheden. Zij verloren
familieleden (vaak voor hun ogen) en velen ondergingen zelf fysiek geweld
of seksueel misbruik. Al vluchtend zagen kinderen hoe hun huizen werden
geplunderd en afgebrand. Eenmaal in veiliger gebieden aangekomen,
werden zij opgevangen in vluchtelingenkampen. Diverse organisaties,
waaronder UNICEF, Save the Children en het International Committee of
the Red Cross, hielden zich nadien bezig met het opsporen van de familie
164 ANP/RTR, Speciaal Hof veroordeelt Sierraleoonse militieleiders (2 augustus 2007) en
www.expeditie-sierraleone.nl (3 augusrus 2007).
45
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
van deze ontheemde kinderen, van wie de meesten inmiddels weer herenigd
zijn met hun omgeving.165
Straatkinderen
Er zijn diverse redenen aan te geven, waarom kinderen in Sierra Leone op
straat leven. Er is sprake van grote armoede, waardoor het voorkomt dat
kinderen door de familie op straat worden gezet, omdat men niet meer voor
hen kan zorgen. Wanneer kinderen volgens het systeem van de extended
family in een gezin worden opgenomen, gebeurt het vaak dat deze kinderen
uiteindelijk toch op straat belanden vanwege het feit dat zij doorgaans
minder goed verzorgd worden dan de eigen kinderen in het gezin. Voorts
kan meespelen dat kinderen na jaren kindsoldaat te zijn geweest, het
ouderlijk gezag niet meer kunnen accepteren. UNICEF ondersteunt
straatkinderen via diverse hulpprogramma's, waarbij de aandacht gericht is
op onder meer het geven van onderwijs en het bevorderen van de
mogelijkheden voor kinderen om inkomsten te genereren.166
Opvang
Bij afwezigheid van de ouders van een minderjarige, is de naaste familie in
principe verantwoordelijk voor zijn of haar opvang. Indien geen naaste
familie kan worden opgespoord, kunnen verdere familie, buren, vrienden
en/of dorps- of wijkgenoten zich bereid verklaren de minderjarige in de
familiekring op te nemen en eventueel te adopteren. Gezien de ontwrichting
van de Sierra Leoonse maatschappij is het echter mogelijk dat alleenstaande
minderjarigen op niemand kunnen terugvallen en volledig op zichzelf zijn
aangewezen.
Voor deze jongeren is een aantal kinderopvangvoorzieningen gecreëerd.
Verantwoordelijk voor deze institutionele opvang is de afdeling Social
Welfare van het Ministerie van Sociaal Welzijn, Gender- en Kinder-
aangelegenheden. Social Welfare geeft leiding aan het Child Protection
Network, waarin circa 40 VN-organisaties, (inter)nationale ngo's en
ministeries samenwerken. Het beleid is bij voorkeur gericht op hereniging
van alleenstaande jongeren met familie; lukt dat niet, dan wordt gezocht
naar een alternatieve opvangregeling (groepshuizen, plaatsing als leerling,
zelfstandige huisvesting).167
165 ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007) en www.expeditie-sierraleone.nl (3 augustus
2007).
166 www.unicef.org/infobycountry/sierraleone.html (7 augustus 2007). Zie ook § 4.2
`Activiteiten van internationale organisaties' (Migratie).
167 ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007).
46
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Social Welfare is ook verantwoordelijk voor de voogdijstelling in
individuele gevallen. Voogdijschap kan worden toegekend aan personen en
instellingen. De voordracht van het ministerie heeft vooraf de goedkeuring
nodig van het Hooggerechtshof. Het voogdijschap eindigt wanneer de
minderjarige de leeftijd van 17 jaar bereikt. Van de ruim 7.000 kinderen die
bij kinderbeschermingsorganisaties waren geregistreerd, zijn nagenoeg
allen weer verenigd met de familie en in de gemeenschap opgenomen.168
Meerderjarigheid
Volgens het Burgerlijk Wetboek is men in Sierra Leone meerderjarig bij het
bereiken van de leeftijd van 21 jaar.169 Dit is de leeftijd dat men
handelingsbekwaam is, zij het op enkele uitzonderingen na. Zo worden
contracten, aangegaan door een minderjarige voor noodzakelijke goederen
en diensten en opleiding, als bindend voor de minderjarige beschouwd.170
De minimumleeftijd voor actief stemrecht is 18 jaar171 en die voor passief
kiesrecht 21 jaar voor kandidaten voor het parlement172 en 40 jaar voor
presidentskandidaten.173 Volgens het Wetboek van Strafrecht is men
meerderjarig vanaf de leeftijd van 18 jaar. In de praktijk wordt die leeftijd
niet altijd gerespecteerd.
De wettelijke minimumleeftijd voor het huwelijk varieert en is afhankelijk
van het rechtssysteem waaronder betrokkene valt. Valt iemand onder het
traditionele recht174 dan is de minimumleeftijd 16 jaar, mits een ouder en/of
voogd instemt. Valt iemand daarentegen onder de Christian Marriage Act,
dan is de minimumleeftijd voor huwelijk 18 jaar.
Zelfredzaamheid
In het algemeen kunnen jongeren vanaf de leeftijd van 18 jaar zelfstandig
handelingen verrichten. Afhankelijk van de culturele omgeving en etnische
groep waartoe zij behoren, geldt dit ook voor jongeren van 16 en 17 jaar.
De mate van zelfstandigheid van deze leeftijdscategorie verschilt per
sociaal-economische klasse, etnische groep en woonplaats (stad of
platteland).
168 Het betreft zowel gedemobiliseerde kindsoldaten als kinderen die van hun familie gescheiden
waren geraakt.
169 Republic of Sierra Leone, Citizenship Act No. 4 of 1973, Section 1(3).
170 Republic of Sierra Leone, Infants Relief Act, 1874.
171 Republic of Sierra Leone, Constitution of Sierra Leone, Art. 31, 1991, en CIA, The World
Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
172 Republic of Sierra Leone, Constitution of Sierra Leone, Art. 75(b), 1991.
173 Republic of Sierra Leone, Constitution of Sierra Leone, Art. 41(c), 1991.
174 Zie ook § 2.2.3 `Rechterlijke macht' (Staatsinrichting).
47
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Zowel onder de noordelijke stammen (onder meer de Temne, Limba,
Mandingo, Yalunka, Susu, Fula, Kornako) als onder de zuidelijke stammen
(onder meer de Mende, Sherbro, Vai, Gola, Krim) is het op het platteland
gebruikelijk dat meisjes trouwen op de leeftijd van 14 jaar, nadat zij de
traditionele inwijdingsriten voor vrouwen hebben doorlopen. Voor jongens
is die leeftijd 15 jaar, nadat zij de inwijdingsriten voor mannen hebben
doorlopen. Van hen wordt dan verwacht dat zij in het vervolg voor zichzelf
zorgen. In de steden en onder christelijke Krio is dit traditionele gebruik
minder gangbaar.175 Onder invloed van de burgeroorlog is de trek naar de
steden geïntensiveerd en daarmee zijn ook de gebruiken van het platteland
tot op zekere hoogte inmiddels in de steden geïntroduceerd. Zelfstandige
huisvesting van ongehuwde minderjarigen is zeldzaam in Sierra Leone.
Zowel op het platteland als in de stad is de mate waarin een minderjarige
kan voorzien in zijn eigen levensonderhoud een indicatie voor
zelfstandigheid. In de steden worden jongeren van 16 en 17 jaar die in
loonarbeid werken, in het algemeen als zelfstandig beschouwd, maar wordt
deze opvatting niet door alle etnische groepen gedeeld. De tradities van
bepaalde etnische groepen vereisen een bepaalde mate van voogdijschap en
controle over dergelijke jongeren. Voor deze groepen is het sociaal
eigenlijk niet acceptabel dat jongeren van 16 en 17 jaar in loonarbeid
werken. Maar de burgeroorlog, en als gevolg daarvan de noodzaak voor
veel jongeren om in hun eigen levensonderhoud te voorzien, heeft deze
traditie aan kracht doen verliezen. Veelal werken deze vaak ongeschoolde
jongeren als huisbewaker, winkelbediende, kinderoppas, kok, mijnarbeider,
straatverkoper, etc.176
Volgens de wet is de officiële minimumleeftijd voor loonarbeid 18 jaar.
Formeel mogen minderjarigen tussen de 12 en 18 jaar, met toestemming
van de ouders, slechts bepaalde niet gevaarlijke beroepen uitoefenen,
hoewel hieraan niet altijd de hand wordt gehouden. Niet bekend is hoeveel
minderjarigen in het arbeidsproces participeren, maar als gevolg van de
armoede en de oorlog moet het percentage zeker hoog zijn. Er zijn gevallen
bekend waarin kinderen, wier ouders hen met familie of vrienden hadden
meegegeven opdat zij in de stad naar school konden, gedwongen werden op
straat te werken en in het geheel geen onderwijs volgden. Daarnaast werken
175 UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female
genital mutilation (augustus 2007).
176 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
48
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
veel minderjarigen in de diamantgebieden in het noorden en het oosten van
het land.177
Onderwijs
Wettelijk is in Sierra Leone het voltooien van lager onderwijs verplicht.
Volgens UNICEF gaat echter slechts 41% van de kinderen naar school, wat
mede te wijten zou kunnen zijn aan het voor toch velen te hoge schoolgeld
(SLL 9.000 / 2,07 / US$ 3,04).178 Voorts kampt het onderwijs met een
tekort aan leraren, infrastructuur en leermiddelen. Wel worden steeds meer
bestaande scholen hersteld en nieuwe scholen gebouwd, waardoor op den
duur meer kinderen naar school zouden kunnen.179
3.5.3 Homoseksuelen
Volgens de wet bestaat er in Sierra Leone geen expliciet verbod op
homoseksualiteit, maar wel een verbod op openbare handelingen die
kunnen samenhangen met homoseksualiteit. Over mogelijke strafrechtelijke
gevolgen zijn geen gegevens bekend. Homoseksualiteit wordt echter
maatschappelijk niet getolereerd. Verwerping door de samenleving uit zich
onder meer in het beschimpen van homoseksuelen. Gedurende de
verslagperiode waren er geen gevallen bekend van mishandeling of
anderszins. Wel kwam sociale discriminatie voor. De Sierra Leone Lesbian
and Gay Association (SLLGA), in 2002 opgericht door Fanny-Ann Eddy180,
zet zich in voor de belangen van homoseksuelen in Sierra Leone.181
3.5.4 Etnische groepen
De bevolking van Sierra Leone bestaat uit 18 etnische groepen. Op het
platteland wonen de groepen gescheiden, maar in de steden is van etnische
scheiding weinig merkbaar. Gemengde huwelijken tussen personen van
verschillende stammen of godsdiensten vormen over het algemeen geen
177 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
178 Ter vergelijking: ongeveer 70% van de Sierra Leoonse bevolking leeft gemiddeld van US$ 1
per dag (zie ook § 2.7 `Sociaal-economische situatie').
179 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
180 Op 28 september 2004 werd Fanny-Ann Eddy vermoord. Volgens de politie werd zij niet
gedood vanwege haar seksuele voorkeur, maar was zij slachtoffer van `gewone' criminaliteit.
181 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
49
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
probleem. Kinderen uit gemengde huwelijken ondervinden evenmin
problemen in de samenleving.182
Op de achtergrond van conflicten in Sierra Leone speelt wedijver tussen de
Krio, de Mende en de Temne, die al van vóór het Britse koloniale bestuur
dateert, een rol. Het gaat hierbij meer om een politiek-economische dan om
een etnische wedijver, waarbij de Mende en de Temne, die in het
binnenland in de meerderheid zijn, zich verzetten tegen de overheersing
door het Krio-establishment, in met name de hoofdstad en omgeving.
Etnische loyaliteit blijft echter een belangrijke factor in het bestuur, het
leger en het zakenleven. Klachten over etnische discriminatie bij
aanstellingen, opdrachten en bevorderingen komen veel voor.183
3.5.5 Geheime genootschappen
Sierra Leone kent traditionele geheime vrouwen- en mannen-
genootschappen, die in het hele land voorkomen. Deze genootschappen
voeren inwijdingsriten uit om jonge leden voor te bereiden op de
volwassenheid.184
Geheime vrouwengenootschappen
De geheime vrouwengenootschappen worden `Bundu' of `Bondo' genoemd
door de Krio en Temne, en `Sande' door de Mende. De meeste vrouwen in
Sierra Leone zijn lid van een Bundu-genootschap. Aan het lidmaatschap
zijn inwijdingsriten verbonden. Een verplicht onderdeel van de inwijding is
vrouwenbesnijdenis in de vorm van excisie.185 Voorts krijgt een meisje ook
les in koken, dansen en het voeren van een huishouden. De inwijding wordt
uitgevoerd in een `secret bush' en de riten worden geheim gehouden.186
De leden van de Bundu worden binnen de gemeenschap geëerd en
gerespecteerd. Tegelijkertijd worden de leden van de Bundu om hun
vermeende bovennatuurlijke krachten gevreesd door mannen en door
vrouwen die de inwijding niet hebben ondergaan. Hierdoor ontlenen de
182 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special
reference to female genital mutilation (augustus 2007).
183 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007).
184 UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female
genital mutilation (augustus 2007).
185 Zie ook § 3.5.1 `Vrouwen / Genitale verminking' (Mensenrechten).
186 IPS, Genitale verminking taboethema bij verkiezingen (9 augustus 2007) en UNHCR, Sierra
Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female genital
mutilation (augustus 2007).
50
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
leden van de Bundu een zekere invloed en onafhankelijkheid in een
gemeenschap. De Bundu zijn daarom van grote betekenis voor vrouwen en
symboliseren vrijheid ten opzichte van mannen. Ook om een andere reden
is lidmaatschap van de Bundu voor vrouwen van groot belang: de Bundu
dragen zorg voor de traditionele gezondheidszorg voor hun leden.187
De vrouwen die de inwijdingsriten uitvoeren, zoals de excisie, heten
`Sowies' of `Digba'. Zij zijn de leiders van de Bundu.188 Traditioneel
hebben de Sowies macht over alle mannen, inclusief de mannen die lid zijn
van het Poro-genootschap (zie hieronder). Zij hebben veel invloed in de
gemeenschap en danken hun macht aan de aan hen toegedichte
bovennatuurlijke krachten. Vanwege de macht van de Bundu en de vrees
voor verlies van politieke aanhang durven veel politici deze
vrouwengenootschappen niet te bekritiseren noch de praktijk van genitale
verminking aan de kaak te stellen. Ook geloven zij dat vrouwenbesnijdenis
traditioneel een belangrijk onderdeel vormt van de Sierra Leoonse
cultuur.189
Geheime mannengenootschappen
De mannengenootschappen worden `Poro' genoemd. De inwijding van de
jongens in Poro houdt onder meer besnijdenis in. Dit ritueel is verplicht.190
Lidmaatschap van een Poro-genootschap is voor mannen minder van
belang dan lidmaatschap van de Bundu voor vrouwen. Dit hangt samen met
de hogere status die mannen zich toedichten in de Sierra Leoonse
samenleving.
3.5.6 Dienstplichtigen
Sierra Leone kent geen algemene dienstplicht. Jongeren kunnen vanaf 18
jaar vrijwillig dienst nemen in het regeringsleger, dat momenteel circa
10.000 man omvat.191 Desertie uit het leger is wettelijk strafbaar onder de
187 UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female
genital mutilation (augustus 2007).
188 Het is niet bekend of dit `vak' automatisch overgaat van moeder op dochter.
189 IPS, Genitale verminking taboethema bij verkiezingen (9 augustus 2007) en UNHCR, Sierra
Leone: the influence of the secret societies, with special reference to female genital
mutilation (augustus 2007).
190 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007) en UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with special
reference to female genital mutilation (augustus 2007).
191 UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the United Nations Integrated
Office in Sierra Leone, § 19 (7 mei 2007), AFP, La Sierra Leone (8 augustus 2007) en CIA,
The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007). Zie ook § 2.5.1 `Veiligheidsmacht /
Leger' (Veiligheidssituatie).
51
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
geamendeerde Sierra Leone Military Forces Act 1961. In de praktijk komt
desertie weinig voor. Berechting van een deserteur kan administratief of
disciplinair plaatsvinden. Administratieve bestraffing, bijvoorbeeld in het
geval van ongeoorloofde afwezigheid, leidt gewoonlijk tot ontslag uit de
dienst. Disciplinaire bestraffing leidt veelal tot het opleggen van een
gevangenisstraf van ten minste twee jaar. Het komt voor dat het bezit van
een bepaalde sociale status of het lidmaatschap van een bepaalde politieke
groepering van invloed kan zijn op de strafmaat.
52
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
4 Migratie
Gedurende de verslagperiode was er geen sprake meer van een grote
toestroom van terugkerende vluchtelingen naar Sierra Leone en van
binnenlandse ontheemden naar hun gebied van oorsprong. Vooralsnog is
UNHCR de voornaamste facilitator in de opvang en reïntegratie van
(terugkerende) vluchtelingen en ontheemden.
4.1 Migratiestromen
Volgens opgave van UNHCR zijn sinds 2002 ongeveer 500.000 Sierra
Leoonse vluchtelingen (zelfstandig en geholpen door UNHCR) uit de
omringende landen (met name Liberia en Guinee) teruggekeerd. Om
terugkeer in goede banen te leiden, hebben Sierra Leone, UNHCR en een
aantal omringende landen een tripartiete overeenkomst afgesloten. Het
merendeel van de teruggekeerde vluchtelingen kwam uit Liberia en Guinee.
Zij vestigden zich veelal in de gebieden waar zij oorspronkelijk vandaan
kwamen, met name in de zuidoostelijke districten Kailahun, Kenema,Kono
en Pujehun.192
Inmiddels zijn de meeste Sierra Leoonse vluchtelingen uit de buurlanden
teruggekeerd en gerepatrieerd. Teruggekeerde vluchtelingen ontvingen hulp
in de vorm van voedsel, kleding, gereedschap voor het boerenbedrijf en
zaden om zo een nieuw leven op te bouwen.193 In Liberia en Guinee
verblijven nauwelijks meer vluchtelingen uit Sierra Leone. Van degenen
die zijn achtergebleven, zijn de meesten lokaal geïntegreerd en bevinden
zich niet in kampen. Als burger van een ECOWAS-staat mag men, zo lang
men wil, verblijven in een andere ECOWAS-staat. Voor achtergeblevenen
die alsnog willen terugkeren, biedt UNHCR assistentie.
UNHCR ziet geen bezwaar tegen terugkeer van Sierra Leoonse asielzoekers
die niet in aanmerking komen voor de vluchtelingenstatus, zoals neergelegd
in het Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens
(EVRM) uit 1951. Volgens UNHCR zijn er van overheidswege geen
gevallen van discriminatie bekend ten aanzien van teruggekeerde
asielzoekers.
192 UNHCR, Sierra Leone: Global Report 2006 (1 juni 2007).
193 UNHCR, Sierra Leone: Global Report 2006 (1 juni 2007).
53
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Alle binnenlandse ontheemden zijn ofwel teruggekeerd naar hun gebieden
van herkomst ofwel hebben zich vrijwillig elders gevestigd. Alle voorheen
verlaten steden en dorpen zijn weer bewoond en teruggekeerde ontheemden
hebben weer bezit genomen van hun huizen en land.194
Tot medio 2007 keerden ongeveer 45.000 Liberiaanse vluchtelingen uit
Sierra Leone terug naar hun land (zelfstandig en gefaciliteerd door
UNHCR). De overige nog in Sierra Leone aanwezige Liberiaanse
vluchtelingen (zo'n 13.000) bevinden zich in kampen, verspreid over
diverse locaties in het land. Volgens opgave van UNHCR bevinden zich in
Sierra Leone geen vluchtelingen meer uit Guinee. Diegenen die zijn
achtergebleven, zijn lokaal geïntegreerd.195
4.2 Activiteiten van internationale organisaties
In Sierra Leone zijn diverse ngo's werkzaam. Ook zijn de meeste VN-
organisaties er vertegenwoordigd, waaronder UNHCR, UNICEF en WFP,
alsook het ICRC.196
UNHCR hield zich gedurende de verslagperiode bezig met het faciliteren
van vrijwillige terugkeer en het verzekeren van bescherming en reïntegratie
van Sierra Leooners. In 2006 en 2007 lag het accent vooral op de
activiteiten van terugkeer van Liberiaanse vluchtelingen naar hun land.197
UNICEF ondersteunt de regering, in samenwerking met diverse (lokale)
ngo's, in de uitvoering van een veelzijdig programma, bestaande uit onder
meer:
- begeleiding van straatkinderen en hereniging met hun familie,
- wederopbouw van basisonderwijs en basisgezondheidszorg,
- HIV/AIDS-preventie, en
- drinkwatervoorziening.
194 UNHCR, Sierra Leone: Global Report 2006 (1 juni 2007).
195 US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human Rights Practices 2006
(6 maart 2007), ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007) en UNHCR, Sierra Leone: Global
Report 2006 (1 juni 2007) en UNHCR, UNHCR ends Liberian operation after helping more
than 100,000 go home (2 juli 2007).
196 ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007), UNHCR, Sierra Leone: Global Report 2006
(1 juni 2007) en CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007).
197 ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007) en UNHCR, Sierra Leone: Global Report 2006
(1 juni 2007). Zie ook voor activiteiten van UNHCR § 4.1 `Migratiestromen' (Migratie).
54
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
Het WFP (World Food Programme) ondersteunt vluchtelingen en
terugkerende Sierra Leoners met het uitdelen van voedselpakketten, zowel
tijdens de opvangperiode in kampen als bij hervestiging. Ook steunt de
organisatie voedsel-voor-werk-projecten voor het herstel van wegen.198
Het programma van het ICRC in Sierra Leone is gericht op het herenigen
van alleenstaande kinderen met hun familie en op rehabilitatieprogramma's
in gemeenschappen (sociale voorzieningen en steun aan economische
activiteiten). Bovendien omvatten de activiteiten van ICRC hulp aan zieken
en gewonden. Ook brengt ICRC regelmatig bezoeken aan verschillende
gevangenissen en detentiecentra.199 Ten slotte assisteert ICRC het Britse
team, dat het nieuwe regeringsleger traint, bij de opleiding van instructeurs
op het gebied van internationaal humanitair recht.200
198 UNICEF, Programmes in Sierra Leone 2004-2007 (februari 2005) en www.wfp.org.
199 Zie ook § 3.4.6 `Arrestaties en detenties / Situatie in gevangenissen' (Mensenrechten).
200 ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007) en www.icrc.org. Zie ook § 2.5.1
`Veiligheidsmacht' (Veiligheidssituatie).
---
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
5 Bijlagen
5.1 Overzicht politieke partijen
Sierra Leone is een meerpartijen-democratie met plaats voor
oppositiepartijen. In 1995 werd het verbod op vorming van politieke
partijen opgeheven. Sindsdien bestaat er in Sierra Leone vrijheid van
vereniging en vergadering. Politieke partijen zijn veelal geografisch en/of
etnisch georiënteerd.
5.1.1 Lijst van politieke partijen in Sierra Leone
· APC All People's Congress
· CPP Coalition for Progress Party
· CUPP Citizens United for Peace and Progress
· DCP Democratic Center Party
· GAP Grand Alliance Party
· MOP Movement for Progress
· NDA National Democratic Party
· NDAP National Alliance Democratic Party
· NPP National People's Party
· NRP National Republican Party
· NUM National Unity Movement
· NUP National Unity Party
· PDA People's Democratic Alliance
· PDP People's Democratic Party
· PLP Party for Liberation and Peace/People's Liberation Party
· PMDC People's Movement for Democratic Change
· PNC People's National Convention
· PPP People's Progressive Party
· RUFP Revolutionary United Front Party
· SDP Social Democratic Party
· SLPDL of PDL Sierra Leone People's Democratic League
· SLPP Sierra Leone People's Party
· UNPP United National People's Party
· YPP Young People's Party
56
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
5.2 Literatuurlijst
5.2.1 Naslagwerken en rapporten
· AI, AFR 51/002/2006, Sierra Leone: Women face human rights abuses
in the informal legal sector (17 mei 2006)
· AI, Amnesty International Report 2007 - Sierra Leone (23 mei 2007)
· AI, AFR/51/005/2007, Sierra Leone: Getting reparations right for
survivors of sexual violence (1 november 2007)
· CIA, The World Factbook, Sierra Leone (15 november 2007)
· EIU, Liberia: Country Report (september 2007)
· EIU, Sierra Leone: Country Profile (20 april 2007)
· EIU, Sierra Leone: Country Report (juni 2007)
· EIU, Sierra Leone: Country Report (september 2007)
· HRW, World Report 2007 (11 januari 2007)
· ICRC, Annual Report 2006 (24 mei 2007)
· UN, C/SLE/Q/5/Add.1, Convention on the Elimination of All Forms of
Discrimination against Women (26 maart 2007)
· UNHCR, Sierra Leone: Global Report 2006 (1 juni 2007)
· UNHCR, Sierra Leone: the influence of the secret societies, with
special reference to female genital mutilation (augustus 2007)
· UNSC, S/2000/915, Report of the Secretary-General on the
establishment of a Special Court for Sierra Leone (4 oktober 2000)
· UNSC, S/2006/695, Second report of the Secretary-General on the
United Nations Integrated Office in Sierra Leone (29 augustus 2006)
· UNSC, S/2007/257, Fourth report of the Secretary-General on the
United Nations Integrated Office in Sierra Leone (7 mei 2007)
· UNSC, S/2007/275, Thirteenth progress report of the Secretary-General
on the United Nations Operation in Côte d'Ivoire (14 mei 2007)
· UNSC, S/2007/479, Fifteenth progress report of the Secretary-General
on the United Nations Mission in Liberia (8 augustus 2007)
· US Department of State, Sierra Leone: International Religious
Freedom Report 2006 (15 september 2006)
· UNSC, S/2007/593, Fourteenth progress report of the Secretary-General
on the United Nations Operation in Côte d'Ivoire (1 oktober 2007)
· US Department of State, Sierra Leone: Country Reports on Human
Rights Practices 2006 (6 maart 2007)
57
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
5.2.2 Websites
· www.africa-union.org
· www.allafrica.com
· www.amnesty.org
· www.coinmill.com
· www.crisisweb.org
· www.eiu.com
· www.etnologue.com
· www.expeditie-sierraleone.nl
· www.hdr.undp.org
· www.hrw.org
· www.icc-cpi.int
· www.icrc.org
· www.ictj.org
· www.minbuza.nl
· www.ohchr.org
· www.reliefweb.int
· www.sc-sl.org
· www.sierraleonehealth.org
· www.state.gov
· www.un.org
· www.unhchr.ch
· www.unhcr.ch
· www.unicef.org
· www.wereldomroep.nl
· www.wfp.org
· www.wikipedia.org
· www.worldpress.org
58
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
5.3 Lijst van afkortingen
AFRC Armed Forces Revolutionary Council
AI Amnesty International
APC All People's Congress
AVVN Algemene Vergadering van de Verenigde Naties
CDF Civil Defence Forces
CDIID Complaints, Discipline and Internal Investigations Department
CEDAW Committee on the Elimination of Discrimination Against Women
CERD Committee on the Elimination of Racial Discrimination
CESCR Committee on Economic, Social and Cultural Rights
CRC Committee on the Rights of the Child
CRC Constitutional Review Commission
ECOMOG Economic Community of West African States Ceasefire
Monitoring Group
ECOWAS Economic Community of West-African States
EVRM Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens
FGC Female Genital Cutting
FGM Female Genital Mutilation
FSU Family Support Unit
HDI Human Development Index
HRC Human Rights Committee
HRS Human Rights Section
HRW Human Rights Watch
ICC International Criminal Court
ICRC International Committee of the Red Cross
ICTJ International Center for Transitional Justice
ID Immigration Department
ICG International Crisis Group
ILO International Labour Organisation
IMATT International Military Advisory and Training Team
IMC Independent Media Commission
IRC International Rescue Committee
JDSP Justice Sector Development Program
KPCS Kimberley Process Certification Scheme
LCLA Lawyers Centre for Legal Assistance
NEC National Electoral Commission
NFHR National Forum for Human Rights
Ngo Niet-gouvernementele organisatie
NPRC National Provisional Ruling Council
NRS National Registration Secretariat
OHCHR Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights
59
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
PCC Police Complaints Commission
PHRC Parliamentary Human Rights Committee
PLP Peace and Liberation Party
PPRC Political Parties Registration Commission
RSLAF Republic of Sierra Leone Armed Forces
RUF Revolutionary United Front
RUFP Revolutionary United Front Party
SCSL Special Court for Sierra Leone
SGVN Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties
SLAJ Sierra Leone Association of Journalists
SLLGA Sierra Leone Lesbian and Gay Association
SLP Sierra Leone Police
SLPP Sierra Leone People's Party
TRC Truth and Reconciliation Commission
TSSL Tribunal spécial pour la Sierra Leone
UNAMSIL United Nations Aid Mission in Sierra Leone
UNICEF United Nations Children's Fund (tot 1953: United Nations
International Children's Emergency Fund)
UNIOSIL United Nations Integrated Office in Sierra Leone
UNDP United Nations Development Programme
UNHCR United Nations High Commissioner for Refugees
UNMIL United Nations Mission in Liberia
UNPOL United Nations Police
VN Verenigde Naties
VR Veiligheidsraad
WFP World Food Programme
60
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
5.4 Kaarten van Sierra Leone
61
Algemeen Ambtsbericht Sierra Leone / november 2007
62
Ministerie van Buitenlandse Zaken