ChristenUnie
Speech André Rouvoet op het Ledencongres in Zwolle op 17 november
zaterdag 17 november 2007 21:14
Vrienden en vriendinnen van de ChristenUnie,
Laten we het eens hebben over avonturen. Aan een avontuur zitten veel
kanten. Een avontuur is enerverend: je beleeft nieuwe dingen. Een
avontuur is spannend: je weet niet precies wat je onderweg tegenkomt.
Een avontuur kent gevaren: je kunt verdwaald raken, tegenslag
ontmoeten of blessures oplopen. Maar gelukkig hebben veel avonturen
een goede afloop. Dan is de vreugde groot: het doel is bereikt, de
helden komen thuis, eind goed al goed.
Een avontuur. Daar zijn we een half jaar geleden aan begonnen, toen we
als ChristenUnie besloten mee te doen aan dit kabinet. Misschien
kunnen we beter zeggen: een expeditie. Want we zijn geen avonturiers,
geen gelukzoekers. Wij zijn immers met heldere doelen en onder
duidelijke voorwaarden op pad gegaan.
Eén gevaar hebben we alvast weten te vermijden. We zijn de kleinste
coalitiepartner, en dat brengt een risico met zich mee. Wat kun je als
partij bereiken, hoe blijf je zichtbaar, wat maakt je relevant en wat
is je bijdrage aan de stabiliteit van de coalitie? We hebben het
voorbeeld van D66 gezien: een partij die zichzelf in een aantal
kabinetten totaal is kwijtgeraakt.
Maar eerlijk is eerlijk: dát gevaar hebben we weten te vermijden! Het
stempel dat de ChristenUnie direct of indirect op deze coalitie drukt,
kan door niemand over het hoofd worden gezien. Met dit kabinet waait
er een andere wind door dit land. De gure wind van het liberalisme,
onder het motto `ieder voor zich', waarbij iedereen zichzelf maar moet
zien warm te houden, is gaan liggen. Dit kabinet brengt een frisse
wind, met de belofte van een socialer land, waarin mensen
verantwoordelijkheid nemen voor elkaar. Dit kabinet investeert in
`samen werken, samen leven'. Het gaat weer over meer dan markt en
individu. Het gaat over de samenleving, over gemeenschapszin, over het
gezin, over omzien naar elkaar, over duurzaamheid.
Mede dankzij de ChristenUnie is er nu een kabinet dat niet bang is om
morele keuzes te maken. Het `laat-maar-waaien' tijdperk is echt
voorbij. Nederland heeft een regering die problemen bij de kop durft
te pakken en niet aarzelt om in te grijpen als onmatig gedrag leidt
tot ontsporing. Vroeger werd dat betutteling genoemd, maar inmiddels
wordt van alle kanten geroepen dat de overheid móet ingrijpen als
hangjongeren overlast geven, als voetbalsupporters zich te buiten gaan
of feestvierders ontsporen. Het kabinet stelt grenzen en treedt op!
Beste vrienden,
Een avontuur is natuurlijk veel meer dan het vermijden van risico's.
Het draagt ook iets in zich van een missie. Daar moest ik ook aan
denken toen Marnix Niemeijer vanmorgen met een verwijzing naar Esther
zei: "Misschien, ChristenUnie, is het wel met het oog op de huidige
tijd dat jullie op deze plaats bent terecht gekomen." In dat licht heb
ik bij het begin van deze expeditie een drievoudige opdracht voor de
ChristenUnie geformuleerd.
1. Wij willen door middel van regeringsdeelname herkenbare resultaten
boeken;
2. We willen een stabiele en betrouwbare coalitiepartner zijn;
3. We willen onszelf blijven.
De eerste uitdaging waar wij voor staan, is dus dat we onze politieke
doelen voor Nederland realiseren. De ChristenUnie streeft naar een
andere samenleving. Een samenleving waarin mensen tot hun recht komen,
waarin gezinnen en relaties kunnen bloeien, waarin de schepping
duurzaam wordt beheerd. Een maatschappij ook waarin mensen hun
verantwoordelijkheid nemen, voor elkaar, voor kinderen, voor zwakken
en voor de toekomst. Een zorgzame en veilige samenleving.
Met die missie voor ogen zijn we een half jaar geleden met overtuiging
in het kabinet gestapt. Dat was een historische beslissing, voor ons
als partij, en ook voor ons land. We hadden en hebben de overtuiging
dat het onderhandelingsresultaat van de formatie een goede basis is om
belangrijke delen van ons politieke programma in concreet beleid om te
zetten. Met het Coalitieakkoord in handen kunnen we goede dingen doen
voor Nederland!
Wij wilden op een aantal terreinen niets minder dan een omslag in
denken bereiken. Ik licht er een paar uit:
Allereerst een omslag in denken over het gezin. Jarenlang is het uit
de mode geweest om positief gezinsbeleid te voeren. Dit kabinet is het
eerste kabinet sinds jaren dat gezinsbeleid tot één van zijn
speerpunten heeft gemaakt! Het gezin heeft in het Coalitieakkoord de
erkenning gekregen als de plaats waar kinderen worden opgevoed, waar
geborgenheid wordt geboden en essentiële waarden en normen worden
voorgeleefd en overgedragen aan volgende generaties.
Een eerste concreet wapenfeit is het wetsvoorstel voor het
kindgebonden budget. U weet wel: dat plan dat rechtstreeks uit óns
verkiezingsprogramma komt. Komend jaar krijgen alle gezinnen bovenop
de kinderbijslag 1000 euro per jaar uitgekeerd, ook die ruim 100.000
gezinnen met een laag inkomen die deze ondersteuning via de fiscus tot
nu toe misliepen! En vanaf 2009 krijgen alle Nederlandse gezinnen er
voor ieder kind een extra bedrag bij. Dat is pure ChristenUnie-winst!
Maar er gaat meer gebeuren. In de loop van volgend jaar zal ik zelf
een nieuwe Gezinsnota uitbrengen. Ik kondig maar vast aan dat die als
het aan mij ligt wat zal gaan losmaken!
Ten tweede was het voor onze deelname aan dit kabinet essentieel dat
er een omslag in denken werd gemaakt op medisch-ethisch gebied. Het is
vriend en vijand opgevallen dat de inzet van staatssecretaris
Bussemaker gericht is op verruiming van de alternatieve
keuzemogelijkheden voor abortus, zoals de opvang van tienermoeders, en
voor euthanasie, de palliatieve zorg. Wat een verschil met de acht
jaren van Paars! Een trendbreuk!
Het derde is een veranderde houding naar Europa.
De manier waarop het `nee' van de Nederlandse bevolking in het
Coalitieakkoord is verwerkt, en hoe dat in het nieuwe Europese
wijzigingsverdrag is terecht gekomen, draagt in alle opzichten het
stempel van de ChristenUnie. De Grondwet is definitief van tafel,
aldus ook de Raad van State, en dat is in belangrijke mate aan de
ChristenUnie te danken! Dáárom, en niet - zoals is gesuggereerd -
omdat wij nu eenmaal in het kabinet zitten, kunnen wij met overtuiging
steun geven aan het nieuwe Verdrag.
Een vierde doel is de omslag in het denken over het gedrag van
jongeren. Zie het alcoholbeleid. Nederlandse jongeren staan in Europa
aan de top als het gaat om drankgebruik. Dit kabinet neemt de
alcoholproblematiek serieus en pakt aan! Begin volgende week
presenteer ik samen met de collega's Klink en Ter Horst een stevig
pakket aan nieuwe maatregelen. Ook kiest dit kabinet voor een strenger
drugsbeleid. De tijd dat we drugs allemaal heel gewoon moesten vinden
is echt voorbij. De paddo's worden aangepakt, de coffeeshops bij
scholen weg, de aanpak van grote hennepkwekerijen: in lijn met het
ChristenUnie-programma wordt er werk van gemaakt!
Een vijfde doel was de omslag in denken op het gebied van
duurzaamheid. Het Coalitieakkoord is ambitieus en de resultaten
beginnen zichtbaar te worden. Gisteren nog kwam het kabinet met het
Actieplan Spoor, en niet zo lang geleden stelde het kabinet
duurzaamheidsdoelen vast. De ChristenUnie-fractie vond dat er nog wel
een onsje meer bij kon, maar dat past dan in de dualistische
verhoudingen waarin we met elkaar werken! En wat betreft de
kilometerheffing: daar hebben we gisteren nog eens herbevestigd dat we
in deze kabinetsperiode een betekenisvolle eerste stap zullen zetten
in het verschuiven van de beprijzing van het bezit van een auto naar
het gebruik van de auto. Zo gebeurt er dus écht iets aan de files!
Overigens, nu ik toch de fractie noem: het past een minister of
vice-premier natuurlijk niet om een oordeel te geven over de geachte
afgevaardigden die hém controleren, maar ik wil gezegd hebben dat de
ChristenUnie trots mag zijn op hoe Arie en de andere fractieleden met
hun team het ChristenUnie-profiel in de Kamer neerzetten!
Kortom: realiseren wat er is afgesproken in het Coalitieakkoord. Daar
begint het wat ons betreft mee.
De tweede opdracht is dat we als ChristenUnie een stabiele en
betrouwbare regeringspartner willen zijn.
Onlangs constateerde een landelijk dagblad dat de ChristenUnie een
knappe prestatie heeft geleverd door van de politieke marge op te
schuiven naar het centrum van de macht. Ik zie dat iets anders en u
waarschijnlijk ook. Het is meer een zegen dan een prestatie.
Natuurlijk: we werken er hard aan om deze kans te benutten. Maar we
blijven dit doen in het besef van onze afhankelijkheid. Dat geldt voor
onze mensen in de Tweede Kamer, in gemeenten en provincies, en ook in
ons kabinetssmaldeel.
Tineke Huizenga, onze staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, is
met haar Watervisie de uitdaging aangegaan om ons land
klimaatbestendig te maken. Onlangs bleek de meerderheid van de
Nederlandse bevolking zich meer zorgen te maken over een overstroming
dan over een terreuraanslag. Dan is het toch een veilige gedachte dat
één van onze mensen over de veiligheid van de kust en de dijken waakt!
U hebt ook gezien dat ze een paar taaie erfenissen van haar
voorgangster op haar bord heeft gekregen, en ik heb alle vertrouwen in
haar stuurmanskunst om daar een uitweg in te vinden.
Eimert van Middelkoop, onze minister van Defensie. Ik weet niet hoe
het u vergaat, maar ik volg met verwondering, maar zeker ook met
bewondering hoe hij zich op het wereldtoneel beweegt en onderhandelt
met wereldleiders. Alsof hij zijn hele leven niets anders heeft
gedaan! Begin deze week schreef een krant: zó ben je de helft van een
tweemansfractie en zó geef je leiding aan een apparaat met 70.000
mensen en draag je een geweldig zware verantwoordelijkheid voor
internationale vrede en veiligheid! De post van Eimert op Defensie
past dan ook uitstekend bij het profiel van de ChristenUnie. Opkomen
voor kwetsbaren strekt zich ook uit over de landsgrenzen heen!
Ik prijs mezelf gelukkig dat ik namens de ChristenUnie de post van
Minister voor Jeugd en Gezin mag bekleden. Een ministerspost die er
volgens de ChristenUnie móest komen, omdat de jeugd onze toekomst is
en omdat het gezin de basis is voor een goede start in de samenleving.
Er is al veel in gang gezet, maar er gaat de komende jaren ook nog
heel veel gebeuren. Zowel op het terrein van de jeugdzorg als ten
aanzien van het gezin en opvoeding. Op lokaal niveau verwacht ik veel
van de Centra voor Jeugd en Gezin, die we in het hele land van de
grond gaan tillen. Ik nodig alle raadsleden en wethouders van harte
uit om met mij mee te werken bij de realisatie daarvan!
Beste vrienden en vriendinnen,
Om een betrouwbare en stabiele factor in het kabinet te zijn, moeten
we ons als ChristenUnie blijven onderscheiden. Wij moeten onze eigen
mores behouden. Wij willen betrouwbaar zijn. Geen spelletjes.
Aanspreekbaar op gemaakte afspraken. Geen dubbele agenda's.
Een vraag die de laatste tijd wel eens wordt gesteld is: kan de
ChristenUnie wel voldoende een bemiddelende rol spelen in de coalitie?
Bijv. als er lastige kwesties opgelost moeten worden waar binnen de
coalitie echt heel verschillend over gedacht wordt. Neem het
ontslagrecht. Laat duidelijk zijn: hoe meer je over je eigen rol naar
buiten roept, hoe minder je `m vervolgens nog kunt spelen. Maar één
ding wil ik er wel over kwijt: Nederland kent ons als een
constructieve, op de inhoud gerichte partij die zich er
verantwoordelijk voor voelt dat er geregeerd wordt in dit land.
Daarbij mogen partijbelangen het landsbelang niet overschaduwen.
Uiteindelijk moet men in de politiek over de eigen schaduw durven
springen, zeg ik ook tegen de gewaardeerde coalitiepartners. En dan
komen we eruit. Dat zijn we verplicht aan onszelf, aan elkaar en aan
de mensen in het land, overtuigd als we ervan zijn dat het op de weg
van déze drie partijen ligt om samen het goede voor Nederland te
zoeken!
Tot slot de derde uitdaging. De vraag is niet alleen: wat doet de
ChristenUnie met de macht? Maar ook: wat doet de macht met de
ChristenUnie? We zullen de eerste twee opdrachten niet aankunnen als
we de derde niet uitvoeren, namelijk: onszelf blijven. Laat ik het zo
zeggen: in 2011 moeten de kiezers op dezelfde uitgesproken,
christelijk-sociale partij kunnen stemmen waar ze in 2006 hun
vertrouwen aan hebben gegeven. Een principiële partij die zich baseert
op Gods Woord en van daaruit lijnen trekt naar de politieke
vraagstukken van vandaag; een partij die dicht bij de mensen staat.
Oftewel: een partij met een helder getuigenis en een goed program!
Dat is een spannende opdracht. De laatste weken waren geluiden te
horen waaruit op dit punt bezorgdheid sprak. Bezorgdheid over de koers
van de partij, over de helderheid van ons spreken en over de
herkenbaarheid van het ChristenUnie-geluid in de coalitie.
Laat ik eerst dit zeggen. Het is niet verwonderlijk dat dit gebeurt:
de huidige situatie is voor ieder van ons totaal nieuw. Meedraaien in
een coalitie levert onvermijdelijk spanningen en vragen op. Dat kennen
we sinds jaar en dag op lokaal niveau en nu maken we het mee op
nationaal niveau. We hebben te maken met een coalitieakkoord, dat niet
identiek is aan ons verkiezingsprogramma.
Cruciaal is dat de afspraken uit het Coalitieakkoord worden nagekomen,
het beleid wordt uitgevoerd in een goede samenwerking tussen de drie
partijen, met behoud van ieders eigenheid en opvattingen. Dat zijn de
criteria waaraan we voortdurend zullen toetsen of we op grond van onze
christelijke politieke overtuiging verantwoordelijkheid kunnen dragen
voor het regeringsbeleid.
Ik kan u zeggen: ik heb daar de afgelopen 9 maanden geen moment aan
getwijfeld. Regeringsdeelname is de goede weg. Hier is de ChristenUnie
voor opgericht! Luistert u nog eens mee naar wat we hebben
opgeschreven in de Unieverklaring: Onze missie is om "vanuit ons
christelijk geloof invloed uit te oefenen op het bestuur van ons land
en in de samenleving. Gelovig luisterend naar het Woord van God en met
een open oog voor de werkelijkheid zoeken wij naar zijn wil."
Dit uitgangspunt is en blijft bepalend voor ons handelen in het
kabinet en in de partij. De ChristenUnie is wat zij was en vindt wat
zij vond. Ook in het kabinet zijn we diezelfde uitgesproken,
christelijk-sociale partij die we wilden zijn bij de oprichting. Het
maakt ons tot een heel bijzondere en unieke partij, waar ik trots op
ben, en ik hoop u ook!
Dat wij compromissen sluiten met andere partijen omdat wij
regeringsverantwoordelijkheid nemen, betekent niet dat wij
compromissen sluiten met onze uitgangspunten. Wij blijven vanuit Gods
Woord lijnen trekken naar de vraagstukken van vandaag. Of dat nu gaat
over sociaal beleid, over medische ethiek of over Israël.
Een vraag die ons de afgelopen weken zeer heeft beziggehouden, ging
over wat wij verwachten van mensen die de ChristenUnie in politieke
functies vertegenwoordigen. Dat liep af en toe hoog op.
Ik wil ons allen er graag aan herinneren dat in onze Unieverklaring
staat dat wij ons als partij laten aansporen door Gods opdracht Hem
lief te hebben en ook onze medemensen. Ik dring erop aan dat die
liefde onze houding bepaalt, zowel bij het interne partijdebat als in
onze houding naar buiten. Net als de samenleving en net als de
gemeente van Christus kent ook de ChristenUnie een rijke
verscheidenheid aan betrokken mensen. Verscheidenheid in kerkelijke en
in sociale achtergrond, in opvattingen, in kleur en óók in seksuele
geaardheid. Wat al die leden verbindt is de aanspreekbaarheid op het
Woord van God. Niet meer en niet minder.
De Unieverklaring vervolgt: "We willen dat de overheid de geestelijke
en politieke vrijheden waarborgt, opdat God naar zijn Woord gediend
kan worden." Ik voel mij geroepen hier iets over te zeggen. In sommige
krantencommentaren dook een rare redenering op. Zo van: "de
ChristenUnie had een bepaald standpunt over het huwelijk, maar nu ze
deelneemt aan het kabinet, kan ze dat standpunt natuurlijk niet
volhouden. Laat staan dat er in een partij nog moeilijk wordt gedaan
over relaties tussen personen van hetzelfde geslacht."
In de Volkskrant stond vanmorgen dat het een onmogelijke opdracht is
om én bij de tijd te zijn, én christelijke principes uit te dragen."
Vrienden, hoe zullen we het nu hebben?! Precies die combinatie typeert
de ChristenUnie ten voeten uit!
Democratie betekent dat er principieel ruimte is voor een
verscheidenheid aan opvattingen. Dus ook voor bijbels gemotiveerde
standpunten over zaken die te maken hebben met het leven of met
huwelijk en relaties. Juist bij dergelijke fundamentele kwesties
worden tolerantie en verdraagzaamheid op de proef gesteld. Ik zeg het
nog maar eens in alle helderheid: de ChristenUnie sluit geen mensen
uit om wie ze zijn. En we laten ons beschuldiging van discriminatie
ook niet aanleunen!
Tegelijk is het volkomen legitiem als de ChristenUnie, net als iedere
andere partij, zich de vraag stelt of keuzes die mensen maken, in
gedragingen, beroep, levensstijl, opvattingen, stijl van optreden en
ja, ook in relaties, raken of kunnen raken aan de politieke
geloofwaardigheid van haar vertegenwoordigers. Dát is de vraag die het
bestuur nu aan de Commissie heeft meegegeven.
Ik voeg er nog iets aan toe. Iemand met een standpunt dat afwijkt van
de algemene opinie hoort in dit land niet om zijn of haar mening te
worden uitgescholden, laat staan te worden bedreigd. Dat zijn de mores
van de straat, niet van een volwassen en beschaafde samenleving. Als
er geen ruimte is voor opvattingen die afwijken van wat de meerderheid
vindt, zijn we ver verwijderd van de essentie van democratie.
Ik zeg erbij: op iedereen rust de plicht om in kwesties als deze de
grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht te nemen. We verstaan elkaar
zomaar verkeerd, en een verkeerd gekozen woord roept zomaar felle
reacties op.
Laten we het gesprek de komende tijd zorgvuldig voeren en waken tegen
lichtvaardige oordelen. Daarmee dienen we elkaar, onze naasten én de
zaak van het Koninkrijk!
Beste mensen,
Iemand zei ooit: democratie is niet voor bange mensen.
Dat geldt ook voor het avontuur dat kabinetsdeelname is: dat is niet
voor bange mensen!
Een half jaar geleden zijn wij als ChristenUnie aan een geweldig
avontuur begonnen. Onze missie staat ons scherp voor ogen. Ik heb er
vertrouwen in, en ben ervan overtuigd dat iedereen in de ChristenUnie,
ieder op zijn of haar eigen plek een bijdrage kan en wil leveren aan
datgene waar het ons allemaal om te doen was en is, te weten het
dienen van het Koninkrijk van God en van daaruit het dienen van onze
samenleving.
Het is mijn wens en mijn gebed dat ons allen de wijsheid en de kracht
die daarvoor nodig zijn, worden gegeven.