Gepubliceerd op 15 november 2007
Raadsels rond helderste supernova verklaard
Gepubliceerd op 15 november 2007
Artist impression van de helderste supernova ooit. Copyright:
NASA/CXC/M.Weiss
Sterrenkundigen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) hebben een
verklaring gevonden voor de eigenaardigheden die de heldere supernova
van 18 september 2006 kenmerken. Supernova SN2006gy was niet alleen de
helderste ooit waargenomen, maar bleek ook een buitengewoon hoge
concentratie waterstof te vertonen in de schokgolf die volgde op de
gigantische explosie, terwijl dat bij dit type supernova nooit
voorkomt. Prof. dr. Ed van den Heuvel en dr. Simon Portegies Zwart
schrijven dit toe aan de bijzondere ontwikkeling van de ster die aan
het eind van zijn leven als supernova is geëxplodeerd. Zij
publiceerden hun bevindingen op 15 november in Nature.
De UvA-astronomen hebben berekend dat de zware voorloper-ster het
resultaat moet zijn van een stellaire botsing in een dichte, jonge
sterrenhoop met een groot aantal zware sterren. Het resultaat van een
dergelijke botsing is niet een explosie, maar het samengaan van de
twee sterren in één nieuwe. Dit `fusieresultaat' heeft een aantal
bijzonder eigenschappen, waaronder een overvloed aan waterstof op het
oppervlak van de gefuseerde ster. `Sterbotsingen zijn een zeer
efficiënte manier om grote hoeveelheden vers waterstof op de brandende
inwendige "motor" van een zware ster te laten vallen', zo licht
Spinozaprijswinnaar Ed Van den Heuvel toe. Zodra de zware ster
explodeert, komt de waterstof vrij in de supernova.
De supernova moet volgens Simon Portegies Zwart een zwaar zwart gat
hebben gevormd, van mogelijk zo'n 1000 keer de massa van de zon. Deze
categorie middelzware zwarte gaten is zeer zeldzaam en het bestaan
ervan is tot op heden alleen indirect aangetoond. Portegies Zwart en
Van den Heuvel voorspellen dat over ongeveer een jaar, wanneer de
supernova is verbleekt, de sterrenhoop zichtbaar wordt waarin de
botsingen hebben plaatsgevonden die uiteindelijk tot SN2006gy hebben
geleid.
Het onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door NWO en de Nederlandse
Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA).
Paper: Portegies Zwart & van den Heuvel, Nature Volume 450 Number 7168
pp 388-389
Verwijzingen
Persoonlijke pagina Simon Portegies Zwart
Animatie op YouTube
Bron: UvA Persvoorlichting/NOVA
Universiteit van Amsterdam