Nederland loopt warm voor bijdrage aan kernfusieproject ITER
TNO, FOM, NRG en Nederlandse industrie bundelen krachten in consortium ITER-NL
DEN HAAG, 20071114 -- In de Koninklijke schouwburg in Den Haag wordt vandaag de ITER-NL consortiumovereenkomst ondertekend tussen Nederlandse industrie en kennisinstellingen. ITER-NL gaat zich sterk maken voor een krachtige Nederlandse inbreng in het internationale kernfusieproject ITER dat in Zuid-Frankrijk wordt gebouwd. Initiatiefnemers van ITER-NL zijn TNO en de instituten waar fusie-onderzoek wordt uitgevoerd: Nuclear Research and consultancy Group (NRG, Petten) en de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM, Nieuwegein).
ITER heeft als doel de wetenschappelijke en technische haalbaarheid aan te tonen van kernfusie als energiebron. De constructiekosten van het project bedragen 5 miljard Euro, waarvan ruwweg de helft door Europa wordt bijgedragen. ITER zal worden gerealiseerd door een internationale wetenschappelijke samenwerking van de Europese Unie, de VS, Japan, de Russische Federatie, China, India en Zuid-Korea. Door deze ongekend brede samenwerking heeft het project een grote politieke uitstraling. ITER is één van de meest complexe en innovatieve projecten van dit moment, met een uitgesproken hightech karakter.
ITER-NL brengt Nederlandse kennis bijeen
Het ITER-NL consortium brengt de Nederlandse expertise bijeen die nodig is om systemen voor ITER te bouwen. Het doel van het ITER-NL consortium is om de Nederlandse industrie een goede entree tot dit hightech project te geven en om Nederlandse onderzoekers vooraan te laten staan bij de wetenschappelijke exploitatie van ITER in de bedrijfsfase. De activiteiten van ITER-NL, die al in januari 2006 van start zijn gegaan, worden ondersteund met 18 miljoen euro uit het Fonds Economische Structuurversterking, dat wordt gevoed uit de aardgasbaten.
Activiteiten
De activiteiten van ITER-NL zijn er op gericht om geschikte Nederlandse industrieën te assisteren bij de voor ITER verplichte kwalificatieprocedure, en bij het ontwikkelen van het benodigde niveau op het gebied van kwaliteitscontrole en projectmanagement. De overdracht van specifieke kernfusie-technologische knowhow die binnen kennisinstellingen beschikbaar is naar het bedrijfsleven speelt hierbij een belangrijke rol.
Daarnaast zal het consortium zich positioneren en kwalificeren voor een breed scala van orders van ITER, van vacuümtechnologie tot `remote handling' en geavanceerde computercontrolesystemen. Op vrijwel alle gebieden wordt met Europese partners samengewerkt: de Europese bijdrage aan ITER is een voorbeeld van zeer succesvolle Europese samenwerking.
Speerpunten
Speerpunten van het project zijn twee geavanceerde wetenschappelijke instrumenten, waaraan Nederland een belangrijke bijdrage kan leveren door wetenschappelijke expertise en specifieke knowhow in de industrie te combineren. Dit betreft de Upper Port Launcher en de Upper Port Viewer.
De Upper Port Launcher is een systeem om nauwkeurig gerichte bundels van hoogvermogen radiogolven in de reactor te zenden. Het bestaat uit een set antennes waarmee microgolven met in totaal 20 megawatt vermogen in het hete plasma in ITER kunnen worden gestraald. Deze microgolven verhitten het plasma analoog aan de werking van een magnetronoven. Door deze verhitting zeer precies - in tijd en plaats - toe te passen, is het mogelijk om de werking van de reactor te optimaliseren.
De Upper Port Viewer is een optisch meetsysteem waarmee zichtbaar licht dat uit het plasma komt wordt opgevangen en geanalyseerd. Daarmee kan onder andere de temperatuur van het hete plasma in ITER gemeten worden, en de snelheid waarmee het beweegt. Dit meetinstrument zal centraal staan in de wetenschappelijke exploitatie van ITER.
Bedrijfsleven
Twee voorbeelden van bedrijven die mogelijk een belangrijke rol in ITER kunnen spelen zijn DeMaCo (Noord-Scharwoude), en Exploform (Lelystad). DeMaCo is expert op het gebied van vacuümtechnologie en cryogene systemen, en is betrokken bij de bouw van een proefmodel van een vacuümpomp voor ITER. Exploform is expert op het gebied van het gecontroleerd vervormen van metalen met behulp van explosieven, waardoor complexe vormen kunnen worden gemaakt.
ITER-NL