Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht

PB07-075
13 november 2007

Economische groei trekt aan tot 4,1 procent

De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2007 met 4,1 procent gegroeid ten opzichte van een jaar eerder. Dit is de hoogste groei in meer dan zeven jaar. Vooral de aanzienlijk hogere productie van aardgas gaf een flinke impuls aan de economische groei. In het eerste halfjaar had een lage gasproductie juist een remmend effect op de economie. Ook de hogere productiegroei van de commerciële dienstverlening en de zorg droeg bij aan de versnelling van de economische groei. De uitvoer en de consumptie van huishoudens groeiden duidelijk sneller dan in het eerste halfjaar van 2007. Dit blijkt uit de eerste raming van de kwartaalrekeningen van het CBS.

Hoogste kwartaal-op-kwartaalgroei in ruim tien jaar De economie groeide in het derde kwartaal met 1,8 procent ten opzichte van een kwartaal eerder. De kwartaal-op-kwartaalgroei is aanzienlijk hoger dan in voorgaande kwartalen. Het is zelfs de hoogste in meer dan tien jaar.

Gasproductie geeft forse impuls aan economische groei Een zachte winter zorgde in de eerste helft van dit jaar voor een lage gasproductie. Hierdoor werd de economische groei gedrukt. In het derde kwartaal was de productie van aardgas door de minder warme zomer juist aanzienlijk hoger dan een jaar eerder. Hierdoor versnelde de economische groei.
In de andere bedrijfstakken lag de productiegroei veel meer in lijn met die in het voorgaande kwartaal. De productiegroei in de bouw, de groothandel en de uitzendbureaus was duidelijk hoger dan de economische groei van 4,1 procent. In de zorg en de financiële dienstverleners was de toename van de productie ongeveer gelijk aan de economische groei. De industriële ln.... chemie en olie deden het goed, terwijl de metaal achterblijft. productie nam met 2,5 procent even snel toe als in het vorige kwartaal. De sbc.... In het derde kwartaal van 2007 was het volume van de uitvoer van goederen

Uitvoer groeit sneller
en diensten 7,5 procent hoger dan in het derde kwartaal van 2006. De groei w van zowel de uitvoer van Nederlands product als de wederuitvoer versnelde duidelijk ten opzichte van het eerste halfjaar. Dat is voor een deel toe te w schrijven aan de hoge export van gas. De invoer groeide met 6,5 procent. Het w toegenomen uitvoeroverschot betekende een belangrijke impuls voor de economische groei.
CBS Persbericht PB07-075 pagina 1 van 5

Consumptiegroei huishoudens weer op peil 2006
Huishoudens hebben in het derde kwartaal 2,4 procent meer besteed dan in hetzelfde kwartaal van vorig jaar. Daarmee is het groeitempo terug op dat van 2006. In het eerste halfjaar werd de consumptiegroei gedrukt door het lagere gasverbruik. Behalve aan gas gaven huishoudens vooral meer uit aan duurzame consumptiegoederen zoals auto's, woninginrichting, kleding en consumentenelektronica.
Het volume van de overheidsconsumptie was 4,2 procent hoger. Dit komt vooral door de snel groeiende zorguitgaven.

Vooral meer investeringen in computers en gebouwen De investeringen in het derde kwartaal van dit jaar waren 4,2 procent hoger dan vorig jaar. Opnieuw namen de investeringen in computers, bedrijfsauto's en bedrijfsgebouwen sterk toe. De investeringen in machines groeiden minder snel. Dit komt doordat vorig jaar in het derde kwartaal een groot project werd opgeleverd. Verder zijn er veel minder vliegtuigen in Nederland afgeleverd.

Technische toelichting
Later deze maand informatie over banen, arbeidsvolume en lonen Volgens de jaarplanning van het CBS zou vandaag ook een eerste raming worden gepubliceerd over het totaal aantal banen van werknemers en het arbeidsvolume van werknemers in het derde kwartaal van 2007. Deze gegevens zijn echter nog niet beschikbaar. De oorzaak is dat het CBS op dit moment de benodigde gegevens nog niet heeft kunnen ontlenen aan de externe registers. Ook over de eerste twee kwartalen van 2007 ontbreken deze gegevens plus de gegevens over de loonsommen. Op basis van via een tijdelijke noodvoorziening uit de registers verkregen informatie zullen de gegevens over de eerste twee kwartalen naar verwachting later deze maand wel gepubliceerd kunnen worden. Voor het derde kwartaal en de kwartalen daaropvolgend wordt gestreefd naar een structurele oplossing voor publicatie op basis van de externe registers.
Achtergrondinformatie over de ramingen
Er worden meerdere ramingen samengesteld en gepubliceerd van de economische groei in een kwartaal. De eerste raming of flash-raming wordt uiterlijk 45 dagen na afloop van een kwartaal gepubliceerd. De cijfers van de eerste raming kunnen wijzigen op grond van nieuwe statistische broninformatie die nadien beschikbaar komt. In de tweede raming die uiterlijk 90 dagen na afloop van een kwartaal wordt gepubliceerd, is deze nieuwe en meer uitgebreide statistische informatie verwerkt. Op dat moment komen bovendien meer detailgegevens beschikbaar. Bij de afsluiting van het vierde kwartaal komt tevens de eerste raming van het jaar gereed en worden de eerste drie kwartalen opnieuw vastgesteld.
Ook nadien kunnen de cijfers nog worden aangepast. De kwartaalgegevens worden namelijk eenmaal per jaar in juli geijkt aan de jaarcijfers van de Nationale rekeningen die volgens een vaste cyclus van drie opeenvolgende ramingen (voorlopige raming, nader voorlopige raming en definitieve raming) worden herzien. Ook hier is sprake van steeds betere en meer gedetailleerde statistische informatie op basis waarvan de ramingen kunnen worden verrijkt. CBS Persbericht PB07-075 pagina 2 van 5

Seizoengecorrigeerde gegevens

Normale praktijk is dat mutaties worden berekend ten opzichte van het vergelijkbare kwartaal van het voorafgaande jaar. Om een zo goed mogelijk beeld te geven van de conjuncturele stand van zaken wordt de groei voor enkele variabelen zoals het bbp ook ten opzichte van het voorgaande kwartaal berekend. Hierbij wordt gecorrigeerd voor seizoen- en werkdageffecten. Bij het uitkomen van nieuwe kwartaalcijfers wordt deze seizoencorrectie steeds opnieuw doorgerekend. Dit leidt doorgaans tot geringe bijstellingen van eerder geraamde cijfers, incidenteel tot meer substantiële bijstellingen. Jaarcijfers
Het persbericht over de tweede raming van de economische groei voor het eerste kwartaal bevat additionele gegevens over het productie- en bestedingendeel van de jaarpublicatie Nationale rekeningen. In dat persbericht zullen daarom twee extra tabellen worden opgenomen met enkele nieuwe jaarcijfers.
Zorgstelsel
Op 1 januari 2006 is het nieuwe zorgstelsel ingevoerd. In de Nationale rekeningen brengt dit een verschuiving met zich mee van consumptie door huishoudens naar consumptie door de overheid. De consumptie door huishoudens is hierdoor in 2006 veel lager, de consumptie door de overheid veel hoger dan een jaar eerder. Ook heeft bij de productie een overheveling plaatsgevonden van overheid naar verzekeringsinstellingen. In dit persbericht zijn de cijfers opgenomen waarin deze verschuivingen zijn verwerkt. Daarnaast zijn voor 2006 in tabel 2 tussen haakjes de cijfers opgenomen waarin voor deze verschuiving is gecorrigeerd. Bij de beschrijving van ontwikkelingen is de tekst van het persbericht gebaseerd op de gecorrigeerde cijfers. Het effect van het nieuwe zorgstelsel doet zich in 2007 niet meer voor.

Bruto binnenlands product (volume)
% mld euro 10
118 8
6 114 4
110 2
106 0

-2 102 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III 2002 2003 2004 2005 2006 2007 %-mutatie t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder (links) seizoengecorrigeerd, mld euro, prijsniveau 2000 (rechts) Bron: CBS.
CBS Persbericht PB07-075 pagina 3 van 5

Tabel 1: Bruto binnenlands product (marktprijzen) Waarde Volumeverandering t.o.v.
zelfde periode vorig jaar voorgaande periode 1) # mld euro % % 2004 491,2 2,2 . 2005 509,0 1,5 . 2006 534,3 3,0 . 2004-I 120,5 1,6 1,4 II 124,3 2,1 0,2 III 118,6 2,6 0,5 IV 127,8 2,7 0,2 2005-I 123,8 0,5 -0,2 II 129,0 1,6 0,8 III 123,1 2,0 0,9 IV 133,0 1,9 0,7 2006-I 131,2 3,5 0,7 II 135,3 3,1 1,0 III 128,6 2,8 0,4 IV 139,2 2,7 0,8 2007-I 136,8 2,5 0,9 II 140,6 2,6 0,2 III 135,6 4,1 1,8 1) Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten. #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.

Tabel 2: Goederen- en dienstentotalen
20062) 2006 2007 III 2) IV 2) I II III Volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder Consumptieve bestedingen 2,5 2,4 2,4 1,7 2,0 3,0 w.v. door huishoudens -0,8 -0,9 -1,5 1,4 1,6 2,4 (2,7) (2,6) (2,1) door overheid 9,4 9,3 9,9 2,1 2,7 4,2 (2,2) (1,9) (2,9) Investeringen in vaste activa 7,2 6,7 11,2 8,9 2,4 4,2 Veranderingen voorraden 1) -0,1 -0,3 0,7 0,2 -1,4 -0,4 Nationale bestedingen 3,4 3,2 3,6 2,3 2,3 3,2 Uitvoer goederen en diensten 7,0 5,9 6,5 6,2 5,3 7,5 Invoer goederen en diensten 8,1 6,8 8,3 6,5 5,1 6,5 Bruto binnenlands product 3,0 2,8 2,7 2,5 2,6 4,1 1) In procenten van het bbp in constante prijzen. 2) De getallen tussen haakjes zijn gecorrigeerd voor veranderingen in het zorgstelsel. Bron: CBS.
CBS Persbericht PB07-075 pagina 4 van 5

Tabel 3: Toegevoegde waarde van producenten (bruto, basisprijzen) 2006 2006 2007 III IV I II III Volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder Producenten van:
Goederen 1,6 0,7 0,8 -1,9 0,6 4,7 Landbouw en visserij -1,9 -1,1 -2,5 1,8 -0,3 -0,4 Industrie en energie: 1,2 -0,1 0,4 -4,7 -0,8 5,1 w.o. Industrie 2,3 1,5 4,3 4,4 2,5 2,5 Delfstoffenwinning -3,3 -13,8 -13,5 -24,2 -14,3 26,0 Bouwnijverheid 4,1 4,5 3,8 7,2 5,4 5,6 Commerciële diensten 4,6 4,7 4,4 5,2 4,1 4,7 Handel, horeca en transport 5,5 4,7 5,0 5,2 3,7 5,3 Financiële en zakelijke 3,9 4,7 4,0 5,2 4,5 4,2 diensten
Niet-commerciële diensten 1,3 1,8 2,3 2,2 2,2 2,6 Bron: CBS.

CBS Persbericht PB07-075 pagina 5 van 5


---- --