Reactie op eindadvies VCE
12 november 2007 - kamerstuk
Kamerbrief waarin de minister reageert op de bevindingen over LNV in
de eindrapportage van de Visitatie Commissie Emancipatie (VCE). De LNV
emancipatie-bijdrage is als bijlage bij deze brief bijgevoegd.
Kamerstuk | 12-11-2007 | PDF-Document, 73 kB
Voor downloaden van PDF-bestanden:
Zie het origineel
Ministerie van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit
Directie Landbouw
Bezuidenhoutseweg 73
Postadres: Postbus 20401
2500 EK 's-Gravenhage
Telefoon: 070 - 3786868
Fax: 070 - 3786100
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA 's-GRAVENHAGE
DL. 2007/2455 12 november 2007
Reactie LNV op eindadvies VCE
1
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
12 november 2007 DL. 2007/2455 2
D i rectie Landbouw
Geachte Voorzitter,
Conform de afspraak in het kabinet en de toezeggingen aan uw Kamer (Kamerstuk 30 420,
nr. 42) zend ik u mijn reactie op de eindrapportage van de Visitatie Commissie
Emancipatie (VCE) betreffende de resultaten van LNV op het terrein van emancipatie en
gendermainstreaming.
Tevens stuur ik hierbij de LNV-emancipatiebijdrage (oorspronkelijk geschreven als bijlage
bij de Emancipatienota) waarin tot uitdrukking komt hoe LNV de komende jaren emancipatie
en diversiteit in haar beleid borgt en verankert.
Uitkomsten van de visitatie
De VCE constateert dat LNV 'positief zoekend' werkt aan de invulling van diversiteit,
waarbinnen ook de genderdimensie tot haar recht moet komen. Tevens werkt LNV aan
meer interactief beleid. LNV heeft een aantal zaken van de grond gekregen en is vernieuwend
bezig als het gaat om bottom-werken. Het onderkent de grote pluriformiteit en
complexiteit van de samenleving en bezint zich op de rol die het daarin nu, en in de
toekomst, te spelen heeft. De commissie constateert verder dat LNV eraan werkt om voor
gender een zichtbare plaats te houden binnen het diversiteitsperspectief, maar stelt nog
steeds vragen bij de verankering en beschikbare tijd. Ook de interactieve benadering
wordt positief geduid en het programma "Ontmoetingen" zou heel goed kunnen voldoen,
mits de aandacht voor gender als specifieke invalshoek overeind blijft.
Ik herken mij in dit beeld. De VCE-rapportage is voor mij een stimulans om een nieuwe
impuls te geven aan het gender- en diversiteitsdenken binnen LNV.
Onderstaand geef ik meer concreet aan hoe LNV de inhoudelijke en organisatorische
verbetervoorstellen van de VCE oppakt.
Aanpak uitkomsten visitatie
De impuls op gebied van gender en diversiteit wil ik vormgeven door binnen de kernthema's
Voedsel, Platteland en Natuur en Duurzaam Ondernemen een aantal projecten te
selecteren.
In deze projecten wordt specifiek gekeken naar gender als onderdeel van de in deze
projecten gehanteerde diversiteitsbenadering. Resultaten zullen via publicaties en dvd's
worden gepresenteerd en intern en extern onder de aandacht worden gebracht.
Wat betreft de rol van het departement bij gedecentraliseerd beleid maak ik een
voorbehoud. In eerdere gesprekken met de VCE is al aangegeven dat het proces rondom
het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) zodanig complex was, dat ingezet is op het
bouwen aan vertrouwen en niet op het toevoegen van extra emancipatieprocesvoorwaarden.
Passend in de cultuur en werkwijze van LNV zal een zogenaamde community of practice
opgericht worden, waar dossierhouders en anderen ervaringen uitwisselen over genderen
diversiteitseffecten binnen het beleid en de manieren om dit beter te borgen.
Onder andere zal daarbij ook aandacht zijn voor instrumenten als People Audit, People
Effect Rapportage en People Panel naast instrumenten als de emancipatiesneltoets van
E-quality en de diversiteitstoets zoals ontwikkeld door de VCE zelf.
Daarnaast wil ik de mogelijkheden onderzoeken om gender- en diversiteitsmodules toe te
voegen in inwerkprogramma's voor (nieuwe) ambtenaren. Voor een uitgebreide opsomming
van voorgestelde activiteiten verwijs ik naar de bijlage.
LNV zal zoveel mogelijk bijdragen aan de kabinetsimpuls ten aanzien van emancipatie,
zoals verwoord in de Emancipatienota. De daarin geformuleerde hoofdthema's als
arbeidsparticipatie, vrouwen en meisjes uit etnische minderheidsgroepen, veiligheid en
internationaal emancipatiebeleid zijn van groot belang. Daarnaast wil LNV ook haar eigen
verantwoordelijkheid en ambitie rond diversiteit en emancipatie vormgeven. Vanuit LNV
wil ik het initiatief nemen om op de fysieke domeinen zoals ruimtelijke ordening,
volkshuisvesting, milieu, landbouw, platteland, water, verkeer en vervoer, emancipatie en
duurzaamheid meer met elkaar te verbinden. Daartoe zal LNV contact opnemen met
VROM en V&W.
Ten slotte constateer ik dat de VCE binnen mijn departement een stimulerend effect heeft
gehad op het duidelijk borgen van emancipatie binnen het diversiteitsperspectief. Hiermee
is tevens een nieuwe impuls gegeven aan het ontwikkelen van concrete doelen en
acties op het gebied van diversiteitsbeleid.
LNV-bijdrage aan emancipatie en diversiteit
Omdat LNV de relevante opmerkingen van de VCE uit de definitieve rapportage serieus
verwerkt heeft in haar eigen emancipatieplannen, werkwijze en visie voor de komende
jaren, behoeft de inhoud van de "LNV-bijlage" geen nadere toelichting, omdat die volledig
coherent is met wat hierboven beschreven is naar aanleiding van de VCE-rapportage.
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
G. Verburg
1
Bijlage1
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Verankering van emancipatie in beleid en uitvoering bij LNV
De aandacht voor effecten van beleid op vrouwen en mannen binnen het departement is op
de volgende wijze verankerd inclusief de invulling van de vijf algemene randvoorwaarden uit
het kabinetsstandpunt gender mainstreaming (2001):
a) Commitment ambtelijke en politieke top
.. Sinds 2001 hanteert LNV een diversiteitsbenadering, waarbij naast gender ook oog is
voor etniciteit, validiteit, leeftijd, sociaal-economische klasse, leefstijl en waardenoriëntaties.
Deze benadering is nauw gekoppeld aan het principe"van zorgen voor,
naar zorgen dat", waarbij meer verantwoordelijkheid belegd wordt bij betrokkenen.
.. Minister Verburg is positief over en betrokken bij gendermainstreaming binnen het
diversiteitsbeleid. Ze heeft veel oog voor de positie en rol van vrouwen binnen de
landbouw en op het platteland.
.. In overleg met de Bestuursraad wordt bezien welke DG portefeuillehouder emancipatie
en diversiteit wordt. Nu vindt waarneming plaats door de directeur landbouw
C. Oomen. De feitelijke coördinatie ligt bij een senior beleidsmedewerker.
.. De Bestuursraad LNV stimuleert actief het benoemen van vrouwen op MT niveau
en hoger en volgt opleidingen als het MO-programma (Management Ontwikkelingsprogramma)
en de projectenpool scherp op deelname van vrouwen.
b) Vastleggen van verantwoordelijkheid (wie is aanspreekbaar op de verschillende niveaus)
.. Directeur Landbouw is tevens coördinerend directeur emancipatie. Binnen LNV is
een coördinator/senior beleidsmedewerker emancipatie en diversiteit voor het hele
departement beschikbaar. De coördinator vervult een aanjagende en faciliterende rol
naar de (senior) beleidsmedewerkers die bij de verschillende beleidsdirecties actief
en betrokken zijn bij het emancipatiebeleid en diversiteitsbeleid.
.. Bij verschillende beleidsdirecties (Landbouw, Platteland, Regionale Zaken, Kennis)
en stafdirecties (Bureau Bestuursraad en P&O) zijn medewerkers betrokken en actief
op het vlak van emancipatie en diversiteit. Een sterkere onderlinge betrokkenheid en
verbinding draagt bij aan een betere borging en verankering van emancipatie. Daartoe
richt LNV - passend in de cultuur en werkwijze - een zogenaamde Community of
Practice op.
.. In samenspraak met dossierhouders, programmamanagers en projectleiders worden
concrete afspraken gemaakt om binnen de diversiteitsbenadering aandacht te besteden
aan gender en de gender-effecten van beleid zichtbaar te maken. Hierbij focust
LNV op de topthema's Voedsel, Groene Economie, Natuur landschap, groen en een
vitaal platteland. De voortgang en resultaten worden bewaakt door de coördinator
emancipatie en diversiteit en gerapporteerd aan de coördinerend directeur en de
portefeuillehoudende DG.
2
.. De op te richten Community of Practice zal o.a. benut worden om ervaringen van
dossierhouders e.a. uit te wisselen, de bruikbaarheid van beschikbare instrumenten
te toetsen en onderzoeksvragen te genereren.
.. Directie P&O geeft vorm aan een divers personeelsbeleid met aandacht voor meer
vrouwelijke en allochtone medewerkers bij LNV. P&O laat zich hierbij leiden door het
afspiegelingsbeginsel van het kabinet.
.. Op het intranet van LNV is een portal Emancipatie ingericht.
c) Beschikbaarheid van genderdeskundigheid
Intern
.. Er is specifieke genderdeskundigheid beschikbaar bij de beleidsdirecties Landbouw,
Platteland, Natuur, Regionale Zaken, Kennis en bij de stafdirecties Bureau Bestuursraad
en P&O.
.. LNV onderzoekt de mogelijkheden om gender- en diversiteitsmodules toe te voegen
aan de inwerkprogramma's voor nieuwe ambtenaren bij LNV, de beleidsleergang
Starten met Beleid en het MO-programma.
Extern
.. LNV kent een zogenaamde preferred supplier relatie met Stichting Dienst Landbouwkundig
Onderzoek waaraan onder andere onderzoeksinstellingen als Wageningen
Universiteit en Researchcentrum, het Landbouweconomisch Instituut en Alterra
verbonden zijn. In opdracht van LNV wordt beleidsondersteunend onderzoek uitgevoerd
onder andere op het vlak van vrouwelijk ondernemerschap, arbeid en de
positie van vrouwen binnen de landbouw. Aandachtspunt is een zekere mate van
gender blindness bij onderzoekers. Onderzocht worden de mogelijkheden om in
onderzoeksaansturing en -programmering van het sociaal-wetenschappelijk
onderzoek aandacht te besteden aan gender- en diversiteitsaspecten.
.. Het Sociaal en Cultureel Planbureau voert in opdracht van LNV het onderzoeksprogramma
Sociale Staat van het Platteland uit. Het programma heeft als doel te
komen tot een monitor van de sociale ontwikkelingen op het platteland, zodat tijdig
onderkend kan worden of en in welke mate de leefsituatie van bewoners onder druk
komt te staan. Daarbij is aandacht voor gender-issues.
.. Voor thema's als duurzaamheid en gender wordt specifieke genderdeskundigheid
van buiten aan getrokken.
.. De directie Regionale Zaken faciliteert vrouwennetwerken in Noord- en Oost-
Nederland. Bevindingen uit deze netwerken worden gerapporteerd en verspreid
binnen LNV.
.. LNV benut eveneens de kennis die aanwezig is bij traditionele plattelandsvrouwenorganisaties,
de commissie Vrouw en Bedrijf van LTO Nederland en de Federatie
Zakenvrouwen.
.. Bij het landelijke centrum voor emancipatie, gezin en diversiteit E-Quality is geringe
expertise aanwezig op de LNV domeinen voedsel, natuur, platteland en landbouw.
3
d) Inzet van instrumenten
Inzet van instrumenten voorafgaand aan het beleidsproces
.. In de ogen van LNV is het uitvoeren van een emancipatie effectrapportage (EER) een
zwaar instrument, dat zij vooral wil inzetten bij nieuwe, ingrijpende beleidsvisies. De
voorkeur gaat uit naar een lichtere toets van beleidsvoorstellen waarbij gekeken
wordt of en hoe er effecten optreden voor verschillende doelgroepen. Daarbij wenst
LNV gebruik te maken van:
- de instrumenten People Audit, People Effect Rapportage en People Panel
(ontwikkeld door de beleidsdirectie Regionale Zaken en aansluitend op de bij
LNV in zwang zijnde triple P-benadering);
- de emancipatie sneltoets van E-Quality;
- de diversiteitstoets van de Visitatie Commissie Emancipatie.
.. LNV onderzoekt verder de mogelijkheden om:
- in de aansturing van het sociaal-wetenschappelijke onderzoek en programmering
van Stichting DLO en bij de zogenaamde open programmering aandacht
te besteden aan gender- en diversiteitsaspecten;
- bij de inrichting van het subsidiestelsel en de toekenning van budgetten expliciet
regelingen en middelen te oormerken voor emancipatie en diversiteit.
Onder andere bij het Koplopersloket: bewerkstelligen van een substantiële
verhoging van het aantal uit te reiken innovatievouchers aan vrouwelijk ondernemers;
- bij de adviesaanvragen door derden zoals de Raad voor het Landelijk Gebied
en het Innovatienetwerk etc. expliciet gender- en diversiteitsissues mee te
nemen.
Inzet van instrumenten "achteraf"
.. Er is in 2004 een genderbudget analyse gemaakt van de reconstructie (Bock, WUR),
waaraan LNV een financiële bijdrage heeft geleverd. Het resultaat daarvan voegde
weinig toe aan de al bij LNV bekende inzichten op het vlak van participatie van
vrouwen. Ook voor de genderbudgetanalyse geldt dat LNV dit een zwaar instrument
vindt. De voorkeur gaat uit naar eenvoudiger en intern uit te voeren analyses zoals
beleidsevaluaties en -doorlichtingen.
.. Bij invoering van nieuwe regelingen worden door Dienst Regelingen huiskamerbijeenkomsten
georganiseerd of panels ter verbetering in gesteld. Bij dit soort gelegenheden
is het standaard dat vrouwen worden uitgenodigd, omdat zij altijd met interessante
en andere informatie komen (agrarische vrouwen verzorgen veelal de boekhouding
van het bedrijf).
e) Expliciet emancipatiebeleid met duidelijke doelstellingen en inzet van middelen (formatie
en budget)
.. LNV voert geen emancipatiebeleid maar diversiteitsbeleid. Binnen dit diversiteitsbeleid
is gender een belangrijk aandachtspunt.
.. Centrale beleidsdomeinen van LNV zijn voedsel, landbouw, natuur, landschap en
platteland. Gegeven de vermaatschappelijking die ten aanzien van deze domeinen is
opgetreden, wordt zichtbaar dat vrouwen én meer interesse tonen voor LNV én een
onmisbare schakel zijn voor het realiseren van LNV-doelen binnen deze domeinen.
4
.. LNV kiest voor een aanpak waarbij in samenspraak met dossierhouders, programmamanagers
en projectleiders concrete afspraken worden gemaakt om binnen een
diversiteitsperspectief aandacht te besteden aan gender en de gender-effecten van
beleid zichtbaar te maken. Hierbij focust LNV op de topthema's Voedsel; Groene
economie; Natuur, landschap, groen en vitaal platteland.
.. Groene economie
- Project Ondernemend Netwerken Vitaal Vrouwelijk Ondernemerschap stad en
land. Betreft professionalisering van ondernemerschap: stimuleren van meer
vrouwelijke ondernemers en boegbeeldvrouwen nadrukkelijker in de publiciteit
plus bredere beïnvloeding politiek. Uitvoering door Federatie Zakenvrouwen
en LTO Vrouw en Bedrijf. Facilitering door LNV, budget ¤150.000,- per jaar.
- Taskforce Multifunctionele Landbouw.Aandachtspunten zijn de opschaling
van verbrede landbouw en de positie van vrouwen daarin en de inzet, ontwikkeling
en beloning van (eerder en elders verworven) competenties. Aan de
taskforce is een kenniscentrum multifunctionele landbouw/veelzijdig platteland
gekoppeld (zie ook onder).
- Initiëren beleidsondersteunend onderzoek bij het onderzoeksprogramma
Multifunctionele Landbouw. Uitvoeren onderzoek in de open programmering:
participatief onderzoek naar vrouwen en ondernemerschap op het platteland
¤100.000,- toegekend, start najaar 2007.
- Productie van DVD's naar aanleiding van gesprekken van vrouwelijke ondernemers
om de gender- en diversiteitsgevoeligheid bij beleidsmedewerkers en
externe adviseurs en intermediairen te vergroten.
- Directie Visserij betrekt de organisatie Vinvis (visserijvrouwen) bij het nadenken
over toekomstig visserijbeleid.
- Project Casusadoptie Innovatieve Kansen voor vrouwelijke ondernemers.
Betreft het omgaan met aanvragen en beoordeling van subsidieaanvragen.
.. Natuur, landschap, groen en een vitaal platteland
- Sociaal Stimuleringsbudget Platteland. Het beleidsprogramma voorziet in de
stimulering van de sociale infrastructuur op het platteland. Een belangrijk
onderdeel daarvan vormt de ontwikkeling van een kenniscentrum op dit terrein
"Veelzijdig Platteland", waarbinnen aandacht is voor de drie dimensies
van een duurzame ontwikkeling van het platteland.
- Sociale Staat van het Platteland. In het kader van het onderzoekprogramma
dat in opdracht van LNV door het SCP wordt uitgevoerd wordt onder andere
aandacht besteed aan de arbeidsparticipatie van vrouwen op het platteland,
de beschikbaarheid en bereikbaarheid van (zorg) voorzieningen op het platteland,
de vervoersarmoede bij oudere vrouwen op het platteland en de maatschappelijke
participatie van vrouwen op het platteland. De onderzoeksgegevens
zullen onder andere verwerkt worden in de nieuwe Agenda Vitaal
Platteland en de formulering van een interdepartementale sociale agenda
voor het platteland.
- Naar aanleiding van het verschijnen van de Emancipatiemonitor 2006 met
daarin een hoofdstuk over emancipatie op het platteland: het organiseren van
een bijeenkomst met betrokkenen om conclusies te verifiëren, differentiëren
en vervolgactiviteiten te ontplooien.
5
- In het kader van het Europese Plattelandsontwikkelings Programma (POP)
financiert LNV het Leader+-netwerk. De projecten van Leader+ richten zich
onder andere op de doelgroepen vrouwen en jongeren.
- In het kader van de implementatie van de Convention on Biological Diversity
verkent LNV de relatie tussen gender en (agro)biodiversiteit.
- In het kader van het Programma Jeugd, Natuur, Voedsel en Gezondheid
wordt gekeken naar diversiteit binnen de doelgroep jeugd.
- LNV is actief in het Programma Groene Partners, dat de ambitie heeft de
waarden en betekenis van gezondheid, natuur, milieu, integratie, sociale
samenhang en economie slim te koppelen in en rond de stad. Ook zal onderzoek
gedaan worden naar actieve bewonersparticipatie bij planvorming en
beheer. Door participatie over inrichting van het groen via paraprofessionele
functies (allochtone vrouwen die een brugfunctie kunnen vervullen tussen
gemeentelijke diensten, woningbouwcoöperaties en hun eigen achterban) te
laten verlopen, kan participatie, integratie en directe betrokkenheid bij de
(vormgeving van) eigen omgeving snel tot synergie leiden. Aansluiting wordt
gezocht bij Prachtwijken.
- In het kader van het Programma Leren voor duurzaamheid is aandacht voor
gender en etniciteit.
.. Voedsel
- LNV onderzoekt op welke wijze burgerinitiatieven op het terrein voedsel
ondersteund en gefaciliteerd kunnen worden. Een voorbeeld is regionale
samenwerking met de gemeente Amsterdam binnen het actieprogramma
Proeftuin Amsterdam "Gezonde en duurzame voeding in stad en regio". In dit
kader nemen vrouwen initiatieven om kinderen op de basisschool gezond,
lekker en gezellig met elkaar te laten eten.
.. Onderwijs
- Projecten over "Bevorderen van diversiteit in groen onderwijs", maatschappelijke
stages en instroom allochtone meiden.
- In overleg met OCW vindt monitoring plaats van de instroom van vrouwelijke
docenten en managers in het groen onderwijs.
.. Het LNV-budget geoormerkt voor emancipatie is ¤ 200.000,-, dit budget is opgenomen
in de begroting. Dit budget is exclusief de middelen, tijd en menskracht die ingezet
worden voor dossiers waar met een diversiteitsbenadering wordt gewerkt.
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit