Themadossier onbenoemde rechter
In een aantal strafzaken die door de rechtbank 's-Hertogenbosch tussen
1 september 2007 en 18 oktober 2007 zijn behandeld, is door een
meervoudige kamer vonnis gewezen terwijl een van de drie leden nog
niet formeel tot rechter-plaatsvervanger was benoemd. Rechtspraak.nl
zet de belangrijkste feiten op een rij.
Wat houdt dat in, een formele benoeming?
Aan de beëdiging van een rechter gaat een Koninklijk Besluit vooraf.
Pas als het Koninklijk Besluit in werking is getreden, kan de
betrokkene worden beëdigd. Dan is de betrokkene rechter en mag hij of
zij zaken behandelen.
Deze rechter was dus nog geen rechter?
Nee. Het ging om een ervaren officier van justitie, die te kennen
heeft gegeven rechter te willen worden bij de rechtbank Breda. Omdat
ze in Breda officier van justitie was, is zoals gebruikelijk, de
opleiding uitbesteed aan een andere rechtbank. De betrokkene voldeed
aan alle eisen die aan aankomend rechters worden gesteld. De officier
was in het kader van de opleiding tot rechter werkzaam bij de
rechtbank 's-Hertogenbosch. In die opleiding is het gebruikelijk om
als rechter-plaatsvervanger deel te nemen aan zittingen. Daarvoor is
nodig dat de betrokkene is benoemd tot rechter-plaatsvervanger en dat
was nog niet gebeurd.
Hoe gaat zo'n benoeming in zijn werk?
De benoemings- en selectieprocedure ligt op verschillende manieren
vast: op de website Rechtspraak.nl is ze uitgebreid beschreven. Het
selectietraject via de Selectiecommissie Rechterlijke Macht (SRM)
geldt overigens niet voor de ervaren officier van justitie die
overstapt van het Openbaar Ministerie naar de Rechtspraak (en
vice-versa). De officier volgt dan wel het gebruikelijke
opleidingstraject en wordt - net zoals andere rechters-in-opleiding -
eerst benoemd tot rechter-plaatsvervanger. Na succesvolle afronding
van de opleiding (afhankelijk van de omstandigheden meestal een tot
twee jaar) kan benoeming tot rechter plaatsvinden.
Om hoeveel zaken gaat het?
Het gaat om veertig zaken die in de periode van 1 september 2007 tot
18 oktober 2007 zijn behandeld. In veertien zaken had de rechtbank
vonnis gewezen en 26 zaken waren nog in behandeling.
Hoe gaat het verder met die zaken?
- Veertien vonnissen rechtbank 's-Hertogenbosch
In veertien van de veertig zaken heeft de rechtbank vonnis gewezen.
Voor drie van deze zaken was de termijn voor hoger beroep verstreken.
Het gerechtshof heeft nog niet beslist wat er met deze zaken gebeurt.
In elf zaken waarin de rechtbank vonnis had gewezen, is hoger beroep
ingesteld waarop het hof inmiddels heeft beslist.
- Gerechtshof 's-Hertogenbosch wijst tien zaken terug naar de
rechtbank en handhaaft voorarrest
Op 8 november heeft het gerechtshof 's-Hertogenbosch vastgesteld dat
tien vonnissen hun rechtskracht behouden totdat zij door een hogere
rechter zijn vernietigd. Tien van de elf zaken zijn door het hof
terugverwezen naar de rechtbank en worden opnieuw behandeld. Eén zaak
zal door het gerechtshof worden behandeld. In vier van de elf zaken
bevond de verdachte zich in voorlopige hechtenis. Ondanks het gebrek
in het vonnis, blijft de voorlopige hechtenis 30 dagen na de uitspraak
van het hof voortduren. Klik hier voor het persbericht van het
gerechtshof.
- Nieuwe behandeling zaken bij de rechtbank
De rechtbank 's-Hertogenbosch behandelt de tien door het gerechtshof
terugverwezen zaken binnen dertig dagen in een meervoudige kamer met
drie andere rechters, namelijk op 26 november en 5 december. Alles is
erop gericht die zaken dan inhoudelijk af te doen.
- Zaken die nog in behandeling waren bij de rechtbank
26 Van de veertig zaken waren nog in behandeling bij de rechtbank. Er
komt voor deze zaken een nieuwe behandeling. De eerste tien zaken, van
verdachten in voorlopige hechtenis, zijn op woensdag 7 november pro
forma behandeld. De behandeling van de andere zaken wordt zo spoedig
mogelijk opnieuw aangevangen. Twee zaken zijn volgens de reeds
bestaande planning inmiddels weer opnieuw behandeld.
- Raadkamerbeslissingen over voorlopige hechtenis
Naast de inhoudelijke behandeling van de strafzaken zijn in raadkamer
verzoeken behandeld van verdachten die in afwachting van de (nadere)
behandeling van hun strafzaken voorlopig vastzaten. De raadkamer van
de rechtbank 's-Hertogenbosch heeft op dinsdag 30 oktober en vrijdag 2
november in totaal acht verzoeken om opheffing/schorsing van de
voorlopige hechtenis van verdachten behandeld. Om de schijn van
partijdigheid te voorkomen, was de raadkamer gevormd door leden van de
rechtbank Arnhem, die optraden als rechter-plaatsvervanger van de
rechtbank 's-Hertogenbosch. Toen is geoordeeld dat de verdachten niet
langer in voorarrest mochten blijven. Klik hier voor het persbericht
van de rechtbank. Het openbaar ministerie is in hoger beroep gegaan
tegen deze beslissingen.
Op dinsdag 6 november heeft de raadkamer van het gerechtshof
's-Hertogenbosch het hoger beroep in de acht zaken behandeld. Het hof
oordeelde anders dan de rechtbank en heeft bepaald dat de eerder aan
de verdachten opgelegde voorlopige hechtenis gewoon in stand behoorde
te blijven. Klik hier voor het persbericht van het gerechtshof.
Is het niet vreemd dat rechters van een rechtbank en van een hof in
dezelfde zaken tot een verschillend oordeel komen?
Dat komt vaker voor. In ons rechtssysteem is er in veel zaken hoger
beroep mogelijk. Partijen krijgen daarmee de kans om hun zaak ook nog
aan een andere, hogere rechter voor te leggen. De rechters in hoger
beroep kijken dus opnieuw naar de zaak en maken een eigen afweging. De
hogere rechters kunnen weer andere en nieuwe informatie krijgen van de
verdediging en/of het openbaar ministerie.
Hoe heeft de fout bij de rechtbank in Den Bosch kunnen gebeuren?
Het gaat om een menselijke fout, waarbij verzuimd is te controleren of
de benoeming geregeld was alvorens de rechter werd ingezet.
Is dit eerder gebeurd?
In 2001 heeft zich een geval voorgedaan in de sector bestuursrecht van
een rechtbank, waar een rechter een zaak had behandeld terwijl hij nog
niet in die rechtbank benoemd was. Betrokkene was echter wél al
benoemd tot en beëdigd als rechter in een andere rechtbank.
Worden er maatregelen genomen om herhaling te voorkomen?
Er is hier sprake van een incident. Van het toevoegen van nog een
controlemoment aan het bestaande protocol mag geen betere waarborging
van de naleving van voorschriften worden verwacht. Bij de Rechtspraak
bestaat al het besef dat er nauwkeurig op moet worden toegezien dat
rechters niet werkzaam worden vóórdat hun benoeming is ingegaan. De
Raad voor de rechtspraak brengt dit nogmaals onder de aandacht van
alle voorzitters van de besturen van rechtbanken, gerechtshoven,
Centrale Raad van Beroep en College van Beroep voor het bedrijfsleven.
Wie is verantwoordelijk voor deze fout?
Het gerechtsbestuur van de rechtbank 's-Hertogenbosch is
eindverantwoordelijk en rekent zich het een en ander nadrukkelijk aan.
Wat gebeurt er met de betrokken rechter in opleiding?
De betrokken rechter heeft haar opleiding tijdelijk onderbroken. De
rechtbank Breda vindt dat de rechter weliswaar onoplettend is geweest,
maar ziet geen reden om haar opleiding nu af te breken. In overleg
wordt nu bekeken waar en wanneer zij haar opleiding het beste kan
voortzetten. Als ze haar opleiding goed afrondt, gaat ze werken in het
team familierecht van de rechtbank Breda.
Kunnen procespartijen de bevoegdheid van rechters in hun zaak zelf
controleren?
De procespartijen moeten erop kunnen vertrouwen dat de rechterlijke
macht zelf zorgvuldig toeziet op naleving van de regels en
voorschriften. Wel kan een belanghebbende (partij in een rechtszaak)
vragen wie de rechters in zijn zaak zijn en in het
nevenfunctieregister op rechtspraak.nl controleren of die personen als
rechter in dat register zijn opgenomen.
Bron: Centrale redactie rechtspraak.nl
Datum actualiteit: 9 november 2007 Naar boven
Gerechtelijke organisatie