Moet een arts een getuigenverklaring aan politie afleggen?
Informatie aan politie/justitie (4)
Is een arts verplicht een getuigenverklaring voor politie af te leggen?
Casus
Een huisarts wordt bij een jonge buitenlandse studente geroepen die koorts heeft. Als hij bij de patiënt aankomt en de dekens wegslaat ziet hij dat ze zojuist is bevallen. Moeder en kind worden met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Daar aangekomen blijkt de baby door verstikking om het leven te zijn gekomen. De patiënte wordt als vermoedelijke dader gezien en is in dat kader door de politie verhoord. De arts wordt gevraagd een getuigenverklaring op te stellen. Is hij verplicht daaraan mee te werken?
Antwoord
Als er een vermoeden bestaat dat een strafbaar feit is gepleegd stelt de politie doorgaans een onderzoek in. Een onderdeel van dit onderzoek kan zijn dat getuigen gevraagd wordt een verklaring op te stellen over hetgeen ze hebben opgemerkt. Deze verklaringen kunnen in een eventuele strafrechtelijke procedure tegen de verdachte gebruikt worden. Ook artsen kunnen door de politie gevraagd worden een getuigenverklaring af te geven. Bijvoorbeeld over de wijze waarop een patiënt werd aangetroffen. Het verstrekken van informatie kan echter strijdig zijn met het beroepsgeheim van de arts. Dit roept de vraag op of de arts verplicht een getuigenverklaring af te geven of dat hij dit kan weigeren.
Als uitgangspunt geldt dat het beroepsgeheim ook in contacten met politie en justitie gehandhaafd wordt. Dat geldt ook voor het afgeven van een getuigenverklaring. De politie heeft in dit verband geen bijzondere bevoegdheden om de arts te dwingen daaraan mee te werken. Zelfs als de arts door een rechter als getuige wordt opgeroepen is hij niet verplicht te spreken. Hij kan zich dan op zijn verschoningsrecht beroepen. De arts is overigens wel verplicht in dat geval op de zitting te verschijnen.
In sommige gevallen kan de arts echter toch besluiten mee te werken aan het verzoek een getuigenverklaring af te leggen. Hij zal dan zijn beroepsgeheim opzij moeten zetten. Dit kan alleen als sprake is van een van de uitzonderingen op het beroepsgeheim. Dit is bijvoorbeeld aan de orde als de patiënt gerichte toestemming heeft gegeven of als de arts in een conflict van plichten komt door niet mee te werken. In dat geval moet wel duidelijk zijn dat door het afleggen van een getuigenverklaring direct gevaar kan worden afgewend. Te denken valt aan het gevaar voor eventuele andere kinderen. Ook zal dan een afweging moeten worden gemaakt of de benodigde informatie niet op een andere manier verkregen kan worden, bijvoorbeeld via een geconsulteerde gemeentelijk lijkschouwer.
Is de huisarts in de casus nu wel of niet verplicht een getuigenverklaring afleggen? Nee, hij is niet verplicht dat te doen. Dat zou anders zijn als de studente toestemming zou hebben gegeven of als de arts in conflict van plichten zou zijn. Dit is niet het geval. Er is geen toestemming en het geven van een verklaring zou niet direct gevaar voor een ander kunnen voorkomen.
Bovengenoemde informatie is ook terug te vinden in de' KNMG Handreiking Beroepsgeheim arts jegens politie en justitie' hoofdstuk I.1. en in de 'Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens' hoofdstuk 3.4.4., te vinden op:
Dit is het vierde artikel in de reeks over informatieoverdracht van arts aan politie/justitie in de rubriek van de Artseninfolijn in 2007. De vorige drie publicaties verschenen respectievelijk in MC 8/2007: 352