Speech Acccountancynieuwsdag 'Vertrouwen als basis'
Dames en heren,
Als ik nu in deze zaal een enquêteformulier zou laten rondgaan met
daarop de vraag: mag de Belastingdienst erop vertrouwen dat u op een
integere manier omgaat met het belastingrecht, dan ben ik er wel zeker
van dat vrijwel iedereen die vraag met ja zou beantwoorden.
Dat geldt eigenlijk voor alle mensen in het algemeen. Ik durf de
stelling wel aan dat de overgrote meerderheid van de mensen gewoon
eerlijk is.
Uit onderzoek van de Belastingdienst is ook gebleken dat 85 procent
van de ondernemers het betalen van belasting beschouwt als iets
bijdragen aan de maatschappij. Dat is dus een heel positieve
grondhouding.
Het is dan ook niet vreemd dat de meeste mensen (dat geldt ook voor
mezelf trouwens) zich enorm kunnen ergeren als ze door de overheid
benaderd worden vanuit wantrouwen.
Zoals in iedere zakelijke relatie, moet het vertrekpunt Vertrouwen
zijn. Anders zijn afspraken onmogelijk en kun je nooit weten of je op
elkaar kunt rekenen. Dat geldt dus ook voor de relatie tussen
Belastingdienst en belastingplichtige.
Sheet 2
Aan dat vertrouwen is de laatste jaren flink gewerkt. Daar was ook
aanleiding voor. We hebben de boekhoudschandalen meegemaakt. Die
hebben ertoe geleid dat het vertrouwen een flinke deuk opliep. We
hebben opnieuw geleerd hoe belangrijk vertrouwen is als voorwaarde
voor het goed functioneren van de economie.
Het belang van een goede corporate governance komt in
beursondernemingen bijvoorbeeld tot uitdrukking in de Code Tabaksblat.
Die heeft als doel het bevorderen van behoorlijk ondernemingsbestuur.
Als je vertrouwen wilt wekken is transparantie de sleutel.
Transparantie leidt ertoe dat iedereen de kans heeft om zich een beeld
te vormen van de resultaten van een onderneming. Dat wekt vertrouwen
op en het is ook van belang voor het goed functioneren van de markt.
Sheet 3
Tegelijkertijd zien we dat de afgelopen jaren het regelsysteem steeds
ingewikkelder is geworden.
De taken van de overheid zijn toegenomen. De druk op de overheid is
hoger geworden. Het regelsysteem wordt ingewikkelder en
bureaucratischer. En er ontstaan ook problemen met de capaciteit en de
handhaving.
Hier zien we dat transparantie is afgenomen. Maar de mensen willen ook
een steeds verdergaande dienstverlening.
Als je wederzijds vertrouwen wilt tussen overheid en bedrijfsleven of
burger, dan moet ook de overheid transparant zijn in haar handelen en
controlerende functie.
We moeten dus naar een aantal veranderingen.
Zoals effectievere rechtshandhaving en de invoering van nieuwe vormen
van regulering.
Het terugdringen van het aantal regels, de tegenstrijdigheid eruit
halen en ze helderder maken is hard nodig.
Sheet 4
Vereenvoudiging is dan ook één van de speerpunten die ik bij mijn
aantreden heb geformuleerd voor de komende jaren.
Mijn speerpunten (naast Vereenvoudiging zijn dat Fiscale vergroening
en de bevordering van Innovatief ondernemerschap) hangen in feite met
elkaar samen:
als je de wereld groener wilt krijgen, door de bewegingen van mensen
en goederen te verminderen en te optimaliseren;
als je een slag wilt maken in administratieve lastenverlichting en
vereenvoudiging voor burgers en bedrijven;
als je ondernemerschap wilt versterken;
dan is innovatie voor en door ondernemers enorm belangrijk.
Innovatie draagt bij aan vergroening, aan vereenvoudiging en aan
innovatief ondernemerschap.
Sheet 5
We zijn bezig met een vereenvoudigingsoperatie in de Belastingdienst.
Vanuit mijn ondernemersachtergrond heb ik veel betrokkenheid bij de
uitvoering. Ik weet ook hoe belangrijk dat binnen de Belastingdienst
is. Je kunt mooie plannen bedenken maar ze goed uitvoeren is een
tweede.
U weet, ik ben ICT-ondernemer geweest. Op dat gebied moet ook het een
en ander gebeuren. Maar de vereenvoudigingoperatie is meer dan
automatisering.
De huidige maatschappelijke en politieke werkelijkheid vraagt meer van
de Belastingdienst dan systemen aankunnen. De burger en het
bedrijfsleven moeten snel en goed worden bediend. De
vereenvoudigingoperatie moet de basis leggen om aan die vraag tegemoet
te komen. Gezien de eisen van de tijd willen we ook op terreinen van
dienstverlening, klachtbehandeling en telefonische bereikbaarheid
maatregelen nemen.
We willen de automatiseringssystemen toekomstbestendig maken; waar
mogelijk de snelheid van procedures en processen verhogen en de
dienstverlening verbeteren.
Zoals de afdoening van bezwaarschriften en klachten (binnen de
AWB-termijn van 6 weken), mutaties van rekeningnummers, verrekening
van teruggaven. De reactietijd sluit soms niet aan bij de
belevingswereld van de belastingplichtigen. Soms kan dat ook niet
anders. Maar in veel gevallen zou het sneller kunnen en moeten.
Bijvoorbeeld: de afgiftetermijn voor een BTW-nummer. Kunnen we die
termijn niet nog verder verkorten? Hij is al zo kort als nu mogelijk:
als een belastingplichtige zich maandag meldt bij de Kamer van
Koophandel, wordt hij dinsdag opgenomen in het basisbedrijvenregister.
Op woensdag krijgt de Belastingdienst hier melding van. Dan wordt hij
opgenomen in het BVR (Beheer van Relaties) van de Belastingdienst.
's-Nachts wordt de registratie verwerkt en op donderdag is hij
opgenomen in de RNO (Registratie Nieuwe Ondernemers). Er gaat een
brief uit met het OB-nummer, en die ontvangt de belastingplichtige op
vrijdag.
In de toekomst kan het wel sneller. Er wordt naar `één loket'
gestreefd voor ondernemers. Bij een gemeenschappelijke intake door KvK
en belastingdienst, waarvoor nu een pilot loopt, verzamelen de kamers
de voor de Belastingdienst relevante gegevens. In dat geval kan het
BTW nummer direct na de intake worden uitgereikt. Dat geldt voor de
grootste groep nieuwe ondernemers, de eenmanszaken. In 2008 gaan we
dit landelijk invoeren.
Dames en heren,
Het begint dus allemaal met Transparantie. Als zowel bedrijven als
overheid daarin investeren, kan vertrouwen ontstaan.
Aan de slag dus!
We moeten naar een coöperatieve en open manier van regulering. Er
wordt dus ook een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid, op
het eigen normbesef van de belastingplichtigen.
Als overheid dragen we bij aan een cultuur waarin het samenwerken
centraal staat. Maar overtreding van regels pakken we aan.
Sheet 6
Bij de Belastingdienst is het toezicht in beweging. We gaan steeds
meer toe naar een meer gelijkwaardige situatie, naar horizontaal
toezicht.
Horizontaal toezicht heeft alles te maken met wederzijds vertrouwen.
Tussen belastingplichtige en Belastingdienst in dit geval. Je geeft
scherp naar elkaar aan wat ieders verantwoordelijkheden en
mogelijkheden zijn. En je legt wederzijdse afspraken vast en leeft ze
na. De onderlinge verhoudingen, en de communicatie tussen overheid en
bedrijf, verschuiven. Je krijgt een meer gelijkwaardige situatie.
Aan het begin van mijn verhaal beweerde ik al heel dapper dat de
meeste mensen eerlijk zijn. Dus ze vinden ook dat handhaving van het
recht een groot goed is. Horizontaal toezicht sluit daarbij aan, maar
ook bij de eigen verantwoordelijkheid.
De meeste belastingplichtigen willen het goed doen en ze willen
rechtszekerheid.
Voor bedrijven geldt bovendien dat de belastingheffing zelf een
kostenpost vormt. Je hoorde vaak, ook van de kant van
belastingadviseurs, dat de Belastingdienst zoveel vragen stelde,
terwijl dat niet nodig is. Dat zat soms wel een kern van waarheid in.
Als je dat koppelt aan de ontwikkeling naar meer transparantie in het
bedrijfsleven, dan past het geven van meer vertrouwen in de huidige
samenleving.
En ten slotte: het volume van aangiften is zo groot, dat horizontaal
toezicht voor de Belastingdienst ook gewoon praktisch is.
Steeds zwaardere procedures en juridisering zijn dus niet de
oplossing. De uitvoering van de controletaken roept dan steeds meer
ergernis op. De goeden moeten dan onder de kwaden lijden.
Als je het fiscale proces efficiënter en effectiever wilt uitvoeren,
als je als belastingplichtige sneller duidelijkheid wilt over je
fiscale positie, als je procedures van bezwaar en beroep wilt beperken
tot alleen de zaken waar werkelijk een verschil van opvatting bestaat,
dan kan dat, als Belastingdienst en belastingplichtigen samen
optrekken.
Horizontaal toezicht biedt dus een uitweg.
Transparantie, vertrouwen en samenwerking zijn daarbij de
sleutelbegrippen.
Maar hoe pakken we dat aan?
Sheet 6
Bij zeer grote ondernemingen doen we ervaringen op via convenanten.
We zijn daar ruim twee jaar geleden mee begonnen. We maken afspraken
van tevoren en zeggen dat we daarna niet meer komen controleren. De
grote internationale bedrijven zullen zich daar zeker aan houden. In
het internationale bedrijfsleven is vertrouwen te waardevol om op het
spel te zetten. Je handelspartners zullen niet blij zijn als je een
boete krijgt.
Dus dat kan heel goed, en de belastingmoraal lijdt er niet onder.
Sheet 7
Het is mijn inzet om echt het MKB ook te laten profiteren van
Horizontaal Toezicht.
In het MKB loopt via brancheorganisaties een aantal pilotprojecten. We
willen kijken of we daar problemen meer vooraf kunnen oplossen en
toezicht meer samen kunnen uitvoeren.
Bijvoorbeeld de convenanten met de dagbladuitgevers en de
reclamedrukwerkuitgevers. In de drukwerk- en dagbladbezorging hadden
we een groot fiscaal knelpunt over de arbeidsrelatie. Is de
depothouder, die al die stapels drukwerk krijgt afgeleverd, een
zelfstandig ondernemer of is hij in dienst van de uitgever? Of is er
een fictieve dienstbetrekking? En dezelfde vraag had je ook over de
individuele bezorgers. Hebben zij een fictieve dienstbetrekking met de
depothouder of vormen hun inkomsten resultaat uit overige
werkzaamheden? En wat als de depothouder zelf ook als bezorger
optreedt?
Over die vragen is eindeloos gediscussieerd. De jurisprudentie was ook
niet helemaal eenduidig. Zowel de Belastingdienst als de branche
hadden belang bij duidelijke afspraken. De Belastingdienst wilde af
van de onduidelijke situatie die steeds weer discussie opleverde. En
de branche wilde minder gedoe met de Belastingdienst en ze wilden de
zekerheid dat er geen naheffingen meer zouden komen.
Alle fiscale knelpunten zijn gezamenlijk in kaart gebracht en we
hebben afspraken gemaakt. En de branche heeft een eigen
controleprogramma opgezet.
Binnen het MKB zijn we nog maar net begonnen. Het moet zich nog
uitkristalliseren. De bedrijven die aan een handhavingsconvenant
meedoen, willen het gewoon goed doen. Degenen die zich niet
aansluiten, blijven we controleren. En iedere capaciteit die we
vrijspelen met horizontaal toezicht, kunnen we inzetten tegen
bedrijven die het minder nauw nemen met de belasting.
Sheet 8
Bij particulieren zijn we bezig om de vooringevulde aangifte te
ontwikkelen. Ook dat is horizontaal toezicht: wij vullen de aangifte
in en zeggen: kijk, dit weten we van u. En u kunt aangeven of u het
daar wel of niet mee eens bent.
Dat is heel iets ander dan de controlerelatie die gebaseerd was op
wantrouwen. "U stuurt uw aangifte naar ons, en dan gaan wij wel kijken
of die goed is".
Sheet 9
Een ander spoor is samenwerking met fiscale intermediairen.
Zo is het gelukt om een gezamenlijk controleprogramma te ontwikkelen.
We hebben nu bijvoorbeeld een convenant met de Agrarische werkgroep
van het SRA en de vereniging van Landelijke accountants- en
Belastingadviseurs. Samen bestrijken die meer dan 90 procent van de
agrarische markt. Ook in dit convenant gaat het weer om meer
duidelijkheid en zekerheid vooraf. En daarnaast een eigen beperkte
mate van toezicht door de branche zelf.
Sheet 10
Dames en heren,
En u als accountant? Is het nu zo dat de overheid
verantwoordelijkheden naar de accountant of belastingadviseur heeft
doorgeschoven?
Nee, dat zie ik beslist niet zo. Maar er worden tegenwoordig andere
eisen gesteld aan ondernemers, zoals op het gebied van corporate
governance. Daardoor krijg je ook een andere manier van samenwerken.
Ik zie voor u een belangrijke rol weggelegd. In uw dienstverlening
kunt u binnen Horizontaal Toezicht uw toegevoegde waarde laten zien.
Door mee te denken, en te adviseren bij het maken van afspraken die in
een convenant kunnen worden vastgelegd. Waarbij natuurlijk de
onafhankelijkheid van de accountant gewaarborgd moet blijven.
Sheet 11
Dames en heren,
U weet, ik draag mijn ondernemersverleden met mij mee. Dat is een van
de inspiratiebronnen waaruit ik tot mijn speerpunten ben gekomen.
Bevordering van ondernemerschap is een rode draad. Het is dé manier om
de Nederlandse economie sterk te houden.
Daaraan werken we op alle fronten. Fiscaal, op het gebied van
regeldruk en bij de uitvoering door de Belastingdienst.
In het Belastingplan hebben we bijvoorbeeld de lastendruk voor
mkb-ondernemers met een vennootschap verlaagd. Dat zijn meestal de
mkb-ers met personeel. Over de eerste 200.000 euro winst betaal je
flink minder vennootschapsbelasting.
Bij de bestrijding van de regeldruk hebben we met Economische Zaken de
krachten gebundeld. Met het programma Regeldruk Bedrijven gaan we in
de periode 2007-2011 de regeldruk die bedrijven ondervinden merkbaar
verminderen.
Horizontaal Toezicht is een manier om vanuit de Belastingdienst
ondernemerschap te bevorderen.
Vertrouwen is daarbij het uitgangspunt. Zonder dat komen we nergens.
Daarom moeten we naar elkaar toe transparant zijn. Duidelijkheid geven
naar elkaar is voor alle betrokkenen verstandig. Je krijgt minder
ergernis, direct duidelijkheid en minder rompslomp.
Zodat je gewoon je werk kunt doen waarvoor je als ondernemer bent
begonnen.
En het is onvermijdelijk. Je kunt nu eenmaal niet al die miljoenen
aangiften één voor één beoordelen.
Als je naar vertrouwen wilt groeien, is een omslag in denken nodig.
Dat geldt van twee kanten.
Natuurlijk, dat vertrouwen zou wel eens door iemand beschaamd kunnen
worden. Dat moet je voor lief nemen. Je kunt ook niet anders.
De massa wil geen gedoe. Ondernemers willen ondernemen. Iedereen wil
snel duidelijkheid krijgen, en goed geholpen worden. Die kwaliteit kun
je alleen maar leveren als je elkaar vertrouwen geeft.
Dank u wel.
* Laatst aangepast: 06-11-2007