Universiteit Utrecht
Persbericht van de Universiteit Utrecht
Faculteit Geowetenschappen
30 oktober 2007
Interactief beleid neemt machtsverschil burger en overheid niet weg
Interactief beleid heeft de machtsverschillen tussen diverse soorten participerende burgers en overheden niet kleiner gemaakt. Daarmee heeft het ook niet de democratische vernieuwing gebracht waarop werd gehoopt. Dit schrijft promovenda Sonja van der Arend in haar proefschrift Pleitbezorgers, procesmanagers en participanten dat op 2 november verschijnt. Van der Arend promoveert op 2 november aan de Universiteit Utrecht.
Interactief beleid - een vorm van georganiseerde burgerparticipatie - kwam midden jaren negentig op als nieuw begrip: burgers kregen de kans om in een vroeg stadium actief mee te praten over plannen van hun overheid, waardoor de machtsongelijkheid tussen overheid en burgers zou afnemen. Van der Arend onderzocht drie groepen mensen die de geschiedenis van interactief beleid van dichtbij meemaakten: pleitbezorgers, procesmanagers en participanten. De pleitbezorgers zijn voornamelijk ambtenaren, consultants en bestuurskundigen. De procesmanagers hebben van interactief beleid hun werk gemaakt door inspraakrondes, buurtbijeenkomsten en complete beleidsprocessen te organiseren en te begeleiden. De participanten zijn de burgers en organisaties die zelf deelnemen aan interactieve beleidsprojecten.
Draagvlakmachine
Sonja van der Arend constateert in haar onderzoek dat steeds meer pleitbezorgers inmiddels teleurgesteld hebben afgehaakt; in hun ogen is interactief beleid verworden tot 'een draagvlakmachine', een instrument voor ambtenaren en bestuurders om maatschappelijk verzet tegen overheidsplannen in de kiem te smoren. Van der Arend bestudeerde de ervaringen met tien jaar interactief beleid onder andere met een casestudie naar interactieve projecten in de regionale ruimtelijke planning in de zuidelijke Randstad. De casestudie bevestigt het beeld van de pessimistische pleitbezorgers: ruimtelijke planning is steeds meer een onderhandelingsspel geworden voor professionele belangenbehartigers, ambtenaren en bestuurders. Individuele burgers en vrijwillige bewonersorganisaties delven hierbij meestal het onderspit.
'Polderbranding'
Maar het onderzoek laat ook zien dat individuele en vrijwillige participanten soms wel invloed weten te verwerven. Een strategie die de vrijwilligers succes kan brengen, is 'polderbranding', waarbij men tracht de unieke kwaliteiten van de eigen regio onder de aandacht van provinciale en nationale politici te brengen. Daarbij kunnen bewoners ook gebruikmaken van interactieve projecten. Een duidelijk voorbeeld van succesvolle polderbranding is de Hoeksche Waard, een eiland ten zuiden van Rotterdam dat na jarenlange inspanningen van bewoners tot Nationaal Landschap is uitgeroepen.
Promotie
Sonja van der Arend (Geowetenschappen) promoveert op vrijdag 2 november om 10.30 uur in het Academiegebouw, Domplein 29 te Utrecht. Het proefschrift Pleitbezorgers, procesmanagers en participanten (ISBN: 978-90-5972-225-5) wordt uitgegeven door Uitgeverij Eburon in Delft. Recensie-exemplaren kunnen worden opgevraagd bij: Joanne van der Made: info@eburon.nl, (015) 213 1484.