Burger onwetend over sociale zekerheid bij migratie
01/11/2007 10:03
Sociale Verzekeringsbank
De Sociale Verzekeringsbank vraagt vanaf november aandacht voor de gevolgen van migratie voor de persoonlijke sociale zekerheid. De komende weken zal de SVB hierover diverse onderzoeken publiceren en vindt een congres plaats op 19 november. Het aantal mensen dat in het buitenland een Nederlandse uitkering ontvangt, stijgt nog altijd zo blijkt uit nieuw onderzoek van de SVB. Zowel bij het AOW-pensioen (Algemene Ouderdomswet) als de Nabestaandenuitkering Anw (Algemene nabestaanden wet) neemt het aandeel uitkeringsgerechtigden toe dat uitwaaiert naar andere landen. Mensen zijn zich vaak niet goed bewust van de consequenties.
Onderzoek van de SVB wijst uit dat een tijdelijk of permanent verblijf in het buitenland tot grote teleurstelling kan leiden waar het aankomt op de persoonlijke sociale zekerheid. Denk daarbij aan een onverwachts lager pensioen, nauwelijks thuiszorg, geen uitkering bij arbeidsongeschiktheid of een onverwacht hoge premie voor de ziektekostenverzekering. Ook arbeidsmigranten of kenniswerkers die zich in Nederland vestigen, realiseren zich niet altijd wat de gevolgen zijn voor hun ouderdomspensioen of andere sociale voorzieningen. Mensen komen daar pas achter als er nauwelijks meer iets aan te doen valt. Het is daarom belangrijk dat mensen hierover beter worden geïnformeerd wanneer zij het land binnenkomen of verlaten en dat Nederland in internationaal verband aandacht vraagt voor vereenvoudiging en verdere afstemming van regels op het gebied van de sociale zekerheid.
Migratiebeweging
De internationalisering van de sociale zekerheid is het gevolg van de sterk toenemende migratiebeweging. Mensen verhuizen makkelijker en vaker over de landsgrenzen. Hierdoor bouwen ze rechten op in meerdere landen, verhuizen ze met hun uitkering naar een ander land of keren juist op latere leeftijd terug naar hun geboorteland. De SVB, UWV en Belastingdienst keren ruim 400.000 uitkeringen uit aan mensen die in het buitenland wonen.
Steeds meer gekort
Het internationale karakter komt het sterkst tot uitdrukking in de AOW. Elk jaar dat iemand tussen zijn 15de en 65ste jaar in Nederland woont, bouwt hij twee procent AOW-recht op. Elk jaar verblijf in het buitenland zorgt dus voor twee procent korting op de uitkering. Dit jaar ontvangt zestien procent van alle AOW'ers een gekorte uitkering. Van de uitkeringen die in het begin van dit jaar zijn toegekend, geldt voor 31 procent dat ze gekort wordt. Ruim de helft van de gekorte AOW'ers woont nu nog in het buitenland. In totaal ontvangen 240.000 mensen een AOW in het buitenland.
Emigratie
Na de Tweede Wereldoorlog stimuleerde de Nederlandse overheid emigratie. Dit zorgde tot begin jaren zestig voor grote aantallen emigranten naar traditionele emigratielanden als Canada, Australië, Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Nieuw Zeeland en Brazilië. In de tweede helft van de jaren zestig emigreren veel personen naar andere EEG-landen. In de jaren tachtig is een piek naar Turkije te zien. Van de Turken die vanaf 1972 naar Nederland kwamen, is 35 procent weer teruggekeerd.
Buitenland
Tot 1995 woonde meer dan de helft van de buitenlandse AOW'ers in België of Duitsland. Tot 1978 was dit zelfs meer dan driekwart. Het gaat hierbij voor een belangrijk deel om voormalige grensarbeiders. Zij werkten in Nederland en bouwden daarmee AOW-recht op. Het aandeel AOW'ers woonachtig in Spanje is in de loop der jaren sterk toegenomen. Ging het in 1980 nog om minder dan drie procent van de buitenlandse klanten, in 2006 is dat vijftien procent.
Geboorteland
De helft van alle in het buitenland wonende AOW'ers is in het woonland geboren. Dat geldt ook bijvoorbeeld voor Spanje, waarvan het beeld is ontstaan dat daar veel pensionado's wonen. Meer dan tachtig procent van de in Spanje wonende AOW'ers is echter van Spaanse afkomst. Dat ondergraaft het beeld van de Nederlander die na zijn pensioen verhuist naar een land met een aangenaam klimaat. In de Verenigde Staten wonen veel personen die in Nederlands-Indië geboren zijn. Bij de Anw is tweederde in het nieuwe woonland geboren. Het grootste gedeelte woont in België of Duitsland.
Sociale Verzekeringsbank
De SVB is de publieke uitvoeringsorganisatie op het gebied van sociale zekerheid in Nederland. Een op de vier Nederlanders is klant van de SVB. Iedereen krijgt in zijn leven een keer te maken met de SVB. Bijvoorbeeld voor het AOW-pensioen, de nabestaandenuitkering Anw, de kinderbijslag of bij vertrek naar het buitenland. Jaarlijks keert de SVB circa 29 miljard euro uit aan ruim 4,8 miljoen klanten.