Vrouwen in topposities: na glazen plafond loert glazen klip
Het aantal vrouwen in topposities is nog steeds bedroevend laag in
Nederland. Niet voor niets constateerde minister Ronald Plasterk in
zijn onlangs verschenen Emancipatienota dat het emancipatieproces
gestagneerd is. Ook in andere landen is de klim naar de top voor
vrouwen niet eenvoudig. Volgens professor Michelle Ryan, die momenteel
de Jantina Tammes leerstoel aan de Rijksuniversiteit Groningen
bekleedt, ligt zelfs voor de vrouwen die door het glazen plafond weten
heen te breken een nieuw risico op de loer: de glazen klip.
De afgelopen twintig jaar zijn steeds meer vrouwen door het glazen
plafond heengebroken en in managementfuncties terechtgekomen. Michelle
Ryan onderzoekt wat er vervolgens gebeurt met deze vrouwen. Ze kwam
tot een opzienbare conclusie. Vrouwen komen vaak terecht in
risicovolle banen waarbij ze langs een `glazen klip' moeten lopen -
een term die bedacht is door Ryan en haar collega Alex Haslam. `De
klip is van glas, want deze vrouwen staan aan de top en kunnen er
ondertussen elk moment vanaf vallen. Het is heel subtiel, want je ziet
niet gelijk dat je op het randje balanceert.' Door de risicovolle
banen hebben vrouwen meer last van stress en is de kans groter dat ze
falen en bekritiseerd worden.
Parttime-banen
Helen Mees beweerde onlangs dat vrouwen niet hogerop komen omdat ze
steevast kiezen voor inferieure parttime-baantjes en geen ambitie
hebben. Ryan betwijfelt dat. `Mees heeft gelijk als ze zegt dat een
deel van het probleem draait om de keuzes van vrouwen. Maar die keuzes
worden niet in een vacuüm gemaakt. Als vrouwen moeten worstelen op hun
werk en op een glazen klip staan, dan is het soms geen wonder dat ze
kiezen voor een parttime-baan. Door glazen plafond en glazen klip is
het erg moeilijk om vooruit te komen. Het is niet zo dat ze geen
ambitie hebben.'
Theezakjes
Waarom hebben vrouwen meer kans in een risicovolle positie terecht te
komen? `Het is niet per se zo dat mannen denken: laten we die vrouwen
eens in een moeilijke positie brengen. Het is subtieler. Het heeft
voor een deel te maken met het stereotype beeld van vrouwen als goede
crisismanagers.' Ryan verwijst naar een citaat van Eleanor Roosevelt:
`Vrouwen zijn als theezakjes: je weet niet hoe sterk ze zijn totdat je
ze in heet water doet.' Haar onderzoek bevestigt dit. `Mensen kiezen
voor een man als leider als het goed gaat met een bedrijf, en voor een
vrouw als het slecht gaat.' Ryan vindt het positief dat vrouwen gezien
worden als goede probleemoplossers. `Maar het nadeel is wel dat ze
daardoor op de glazen klip terechtkomen. Niemand wil de hele tijd in
heet water gelegd worden.'
Niet weigeren
Volgens Ryan is het erg moeilijk het glazen klipprobleem aan te
pakken. `Je kan geen memo rondsturen met de boodschap: stop met het
denken in stereotypes.' Ryan vindt niet dat vrouwen noodzakelijkerwijs
risicovolle banen vanwege de glazen klip moeten weigeren. `Nee, want
het kan een kans zijn om jezelf te bewijzen, en zoveel van die kansen
krijgt een vrouw niet. Maar wees je wel bewust van de omstandigheden.
Vrouwen willen niet als zeurpieten gezien worden, en houden zich
daarom vaak stil over de risico's. Zeuren en klagen is nooit
constructief, maar het is verstandig om anderen bewust te maken van de
risico's en moeilijkheden van je werk.'
Informele netwerken
Bovendien moeten vrouwen ernaar streven om onderdeel te worden van de
informele netwerken in hun organisaties. `Mensen in zulke netwerken
beschermen elkaar vaak tegen risicovolle banen. Vrouwen zouden dus
moeten proberen daar in te komen.' Ook kan de overheid een rol spelen.
`Wetgeving kan nuttig zijn, want er moet iets gebeuren. Maar het is
niet genoeg om te zeggen: we willen zoveel procent vrouwen aan de top.
Er moet ook gekeken worden naar het soort posities die bereikt worden.
Als een groot deel van die vrouwen op een glazen klip staat, schiet
het nog niet op.'
Curriculum vitae
Dr. Michelle Ryan promoveerde aan De Nationale Universiteit van
Australië op een onderzoek naar sekseverschillen in zelfconcept. In
2003 vertrok zij naar de School of Psychology van de Universiteit van
Exeter in het Verenigd Koninkrijk, waar ze senior research fellow
werd. Momenteel bekleedt ze de tijdelijke Jantina Tammes leerstoel bij
de faculteit Economie en Bedrijfskunde. In die hoedanigheid doet ze,
samen met prof. Janka Stoker and dr. Floor Rink uit Groningen,
onderzoek naar de glazen klip. /EvL
Op 1 november geeft Michelle Ryan in Groningen een lezing over de
glazen klip. Voor meer informatie over de lezing en over de leerstoel:
> lees verder
Noot voor de pers
Contact: dr. Michelle Ryan, tel. 050-363 7199 / 4288, e-mail:
m.ryan@exeter.ac.uk
Rijksuniversiteit Groningen