Universiteit Maastricht
Persbericht
23 oktober 2007
NB op de inhoud van dit persbericht rust een embargo tot vrijdag 26 oktober, 16.30 uur
Risicovraagstukken: geen sommetjes maken maar wikken & wegen
Inaugurele rede prof. Marjolein van Asselt over onzekere risico s
In de moderne maatschappij volgen technologische innovaties elkaar steeds sneller op. Dat roept tegenstrijdige gevoelens op: men juicht de belofte van allerlei economische, sociale, medische en andere voordelen toe, maar is tegelijk bezorgd over de (mogelijke) consequenties voor milieu, gezondheid en het welzijn van toekomstige generaties. Onze maatschappij lijkt goed georganiseerd, maar is eigenlijk niet voorbereid op deze onzekere risico s en kan er daardoor niet op een verantwoordelijke manier mee omgaan. Dat leidt tot schrijnende situaties, bijvoorbeeld in de zich nog altijd voortslepende rechtzaken over asbest. De gezondheidsrisico s zijn inmiddels bewezen, en toch hebben de gedupeerden nog steeds het nakijken. Prof.dr. ir. Marjolein van Asselt beschouwt het als haar opdracht om dit soort patstellingen te doorbreken: we moeten leren omgaan met onzekerheid. Op vrijdag 26 oktober spreekt zij haar inaugurele rede uit aan de Universiteit Maastricht.
Van Asselt is de eerste hoogleraar ter wereld met Risk Governance als leeropdracht. Ze bestudeert vooral de maatschappelijke discussie en beleidsontwikkeling rondom onzekere risico s: gevaren die we niet uit het verleden kennen maar die zich mogelijk in de toekomst zouden kunnen voordoen. Haar speciale aandacht gaat uit naar technologie-gerelateerde risico s, zoals bijvoorbeeld de discussies over draadloze communicatietechnologie en agro-biotechnologie (toepassing van genetische modificatie in landbouw en/of voedselproductie). In haar oratie onderstreept zij het maatschappelijk en wetenschappelijk belang van risk governance onderzoek. Aan de hand van achtertuinvraagstukken diept zij de twee componenten van haar leeropdracht, risico en governance, verder uit.
Er zijn wetenschappers die suggereren dat risico s te berekenen zijn en dus een technisch vraagstuk. Maar dat is volgens Van Asselt een gevaarlijke illusie! Risicovraagstukken zijn bovenal politieke vraagstukken, het is geen kwestie van sommetjes maken maar van wikken en wegen. De onzekerheid is vaak zo groot dat wetenschappers niet kunnen bewijzen dat er risico s zijn maar die mogelijkheid ook niet kunnen uitsluiten. En dat leidt tot de zogenaamde onzekerheidsparadox : hoewel onzekerheid wordt erkend, wordt van wetenschappers verwacht of zelfs geëist dat zij zekerheid bieden en uitsluitsel geven over risico s. Het ene onderzoek wordt op het andere gestapeld, wachtend op het ultieme onderzoeksrapport dat nooit komt, of veel te laat. Met als resultaat dat het besluitvormingsproces stokt. In de organisatiekunde heet dat paralysis by analyis . Daar komt volgens de orator nog een ander typisch kenmerk van de risicomaatschappij bij: georganiseerde onverantwoordelijkheid , een door de socioloog Beck in 1986 geïntroduceerd begrip. Er zijn allerlei instituties, procedures, afspraken en mensen die op instituties, procedures en afspraken toezien. Daarmee lijkt het goed georganiseerd, maar eigenlijk is onze maatschappij niet voorbereid op onzekere risico s en dus ook niet uitgerust om daar op een verantwoordelijke manier mee om te gaan. Hoog tijd dus, volgens Marjolein van Asselt, dat we erkennen, herkennen en tolereren dat in veel situaties sprake is van wetenschappelijke onzekerheid en dat we, ondanks dat, roeien met de riemen die we hebben.
Noot voor de pers:
De volledige oratietekst kunt u (onder embargo tot 26 oktober 2007, 16.30 uur) opvragen bij Caroline Roulaux, afdeling communicatie, 043-388 5229, e-mail caroline.roulaux@ssc.unimaas.nl.
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht bij Marjolein van Asselt, tel. 043 388 4790, e-mail
De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail
Zie ook het Research Magazine voor meer interessant onderzoek aan de UM:
Maastricht University
Maastricht University is a Dutch university with a strong European and international outlook. Cherishing and stimulating talented people and creating opportunities for innovative education and research relevant to society s needs are core values of Maastricht University.
Universiteit Maastricht